Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Pytanie dotyczy bardzo ważnej kwestii procesowej - terminu, w którym sąd karny winien rozpoznać zażalenie na postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego (śledztwa lub dochodzenia).
Brak ustawowego terminu
Kodeks postępowania karnego nie przewiduje ogólnego terminu na rozpatrzenie zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa. Kodeks postępowania karnego precyzuje termin na wniesienie takiego zażalenia, który wynosi 7 dni od dnia doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem. Natomiast co do terminu rozpatrzenia zażalenia przez sąd, przepisy tego konkretnego terminu nie wskazują.
Terminy przewidziane w Kodeksie postępowania karnego
Zgodnie z art. 460 k.p.k., zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia (jak w przypadku umorzenia śledztwa) - od daty doręczenia. To jest jedyny określony termin dotyczący zażaleń na umorzenie.
Wyjątek - środki zapobiegawcze
Termin 48 godzin
Kodeks przewiduje wyjątek w art. 463 § 2 k.p.k. - zażalenie na postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania oraz zabezpieczenia majątkowego powinno być przekazane do rozpoznania w ciągu 48 godzin.
Praktyka sądowa i problemy prawne
Termin dla stron
7 dni na wniesienie zażalenia od doręczenia postanowienia
Termin dla sądu
Brak konkretnego terminu w przepisach (poza wyjątkami)
Kto może złożyć zażalenie
Na postanowienie o umorzeniu śledztwa przysługuje zażalenie:
Pokrzywdzony i podejrzany mogą zaskarżyć postanowienie o umorzeniu
Instytucji państwowej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie
Osobie niebędącej pokrzywdzonym, która złożyła zawiadomienie o określonych typach przestępstw (korupcyjnych, przeciwko mieniu, gospodarczych)
Procedura rozpatrzenia zażalenia
Zażalenie składa się do sądu właściwego dla rozpoznania sprawy, za pośrednictwem Prokuratury Rejonowej. W praktyce oznacza to, że środek zaskarżenia składany jest do Prokuratury, która po zapoznaniu się z aktami może podjąć postępowanie z umorzenia w ramach tzw. "autokontroli" albo przekazać akta do sądu.
Ograniczenia prawne
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, na ponowne postanowienie o umorzeniu śledztwa po uchyleniu poprzedniego przez sąd nie przysługuje już zażalenie - pokrzywdzony może jedynie wnieść subsydiarny akt oskarżenia.
Podsumowanie
Reasumując, brak jest przepisu, poza opisanym wyjątkiem przewidzianym w art. 463 § 2 k.p.k., który wskazywałby konkretny termin na rozpatrzenie zażalenia na postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Ta sytuacja prawna pozostaje niezmieniona i stanowi istotny problem w praktyce sądowej.
Praktyczna rada
W przypadku nieuzasadnionego przewlekania rozpatrzenia zażalenia przez sąd, warto rozważyć złożenie skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z ustawą o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.