Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Tak, Pani X przysługuje powództwo przeciwegzekucyjne w oparciu o przepis art. 840 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego. Ta sytuacja to klasyczny przykład, kiedy częściowa spłata długu może stanowić podstawę do zakwestionowania wykonalności tytułu wykonawczego.
Podstawa prawna powództwa przeciwegzekucyjnego
Przepis art. 840 § 1 pkt 2 KPC stanowi, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.
Kluczowe przesłanki powództwa
Wykonanie zobowiązania pieniężnego (jego części) poprzez zapłatę należności powoduje wygaśnięcie tego zobowiązania w tym zakresie i może stanowić podstawę żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Istotne jest tylko to, czy wierzyciel otrzymał swoją należność - tak orzekł Sąd Najwyższy już w 1974 roku.
Rodzaje powództw przeciwegzekucyjnych
Powództwo opozycyjne (art. 840 KPC)
Przysługuje dłużnikowi, który chce pozbawić tytuł wykonawczy wykonalności w całości lub części. Dotyczy sytuacji, gdy po powstaniu tytułu nastąpiło zdarzenie powodujące wygaśnięcie zobowiązania.
Powództwo ekscydencyjne (art. 841 KPC)
Przysługuje osobie trzeciej, która może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.
Termin wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego
Kodeks postępowania cywilnego nie wskazuje konkretnego terminu, w jakim dłużnik może wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne. Powództwo to może być wytoczone zarówno po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, w jego toku, ale także jeszcze przed jego wszczęciem, już z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.
Ważne ograniczenie czasowe
Wyjątkiem jest powództwo ekscydencyjne osoby trzeciej, które można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa. Powództwo opozycyjne dłużnika nie ma ścisłego terminu, ale musi być wniesione przed pełnym wykonaniem egzekucji.
Kiedy NIE można już wnieść powództwa
Dopuszczalne jest wytoczenie powództwa po zakończeniu postępowania egzekucyjnego, jeżeli egzekwowane świadczenie nie zostało w pełni zaspokojone. Wyegzekwowanie całego świadczenia powoduje wygaśnięcie wykonalności tytułu wykonawczego i nie jest wówczas dopuszczalne wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego.
Właściwość sądu i procedura
Zgodnie z art. 841 KPC powództwo przeciwegzekucyjne wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, stosuje się przepisy o właściwości ogólnej.
Sąd okręgowy przy wartości przedmiotu sporu przewyższającej 70.000,00 zł, sąd rejonowy przy niższej lub równej tej kwocie.
W pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.
Przy częściowej zapłacie długu można żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego tylko w części odpowiadającej zapłaconej kwocie.
Koszty postępowania
Pozew podlega opłacie sądowej zależnej od wartości przedmiotu sporu:
| Wartość przedmiotu sporu | Wysokość opłaty | Podstawa prawna |
|---|---|---|
| Do 20 000 zł | Opłata stała według tabeli | Art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych |
| Od 20 001 do 40 000 zł | 5% wartości przedmiotu sporu | Art. 13 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych |
| Powyżej 40 000 zł | 2 000 zł (opłata stała) | Art. 13c pkt 2 ustawy o kosztach sądowych |
Praktyczne wskazówki
Co zrobić przed wniesieniem powództwa
Dłużnik powinien wezwać wierzyciela do złożenia wniosku o umorzenie postępowania w zakresie odpowiadającym zapłaconej części długu. Brak takiego wezwania przy uznaniu powództwa przez wierzyciela może narazić dłużnika na obciążenie kosztami procesu.
Alternatywne rozwiązania
Zgodnie z art. 822 KPC dłużnik może przedstawić komornikowi nie budzący wątpliwości dowód, że obowiązku swego dopełnił. Komornik zobowiązany jest wówczas zawiadomić o tym wierzyciela i wstrzymać się z dokonaniem czynności egzekucyjnych.
Ograniczenia kognicji komornika
Z mocy art. 804 KPC organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, a tym samym do badania, czy objęte tym tytułem roszczenie wygasło.
Orzecznictwo sądowe - aktualne tendencje
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie VI ACa 357/19 stanął na stanowisku, że zdarzeniem, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. może być stwierdzenie sprzeczności postępowania wierzyciela z zasadami współżycia społecznego.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie I AGa 49/19 przypomniał, że w przypadku częściowego wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym dłużnik traci prawo wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego co do wyegzekwowanej części.
Najważniejsze zmiany w 2025 roku
Przepisy dotyczące powództw przeciwegzekucyjnych pozostają bez zmian. Aktualne brzmienie art. 840-843 KPC nie uległo istotnym zmianom, jednak praktyka sądowa rozwija się w kierunku szerszego rozumienia przesłanek powództwa opozycyjnego.
Podsumowanie dla Pani X
W opisanej sytuacji Pani X ma pełne prawo do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w części odpowiadającej zapłaconej kwocie. Powództwo może wnieść w każdym czasie do momentu pełnego wykonania egzekucji. Pozwanym będzie bank jako wierzyciel egzekwujący.