Przygotowana dla Pani opinia oparta została przede wszystkim na przepisach ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. O świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Z 2014r. Nr 159) oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Z 2014r. Nr 101) i ustawy z dnia 13 października 1998r. O systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Z 2015r. Nr 121).

Celem niniejszej opinii jest analiza przedstawionych okoliczności faktycznych, w tym w szczególności wskazanie, czy istnieją w naszej ocenie podstawy do złożenia skargi kasacyjnej.

Od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku przysługuje stronie prawo wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego / Art.3981 § 1 k.p.c/ .+

Podkreślić jednak należy, że postępowanie toczące się na skutek wniesienia skargi kasacyjnej ma odmienny charakter, niż postępowania toczące się przed sądami powszechnymi rozpoznającymi sprawę.

W przeciwieństwie do apelacji, skargę kasacyjną można oprzeć na ściśle określonych przyczynach stanowiących jej podstawy. Podstawy te zostały określone w art. 398 3 § 1 k.p.c., zgodnie z którym skargę kasacyjną strona może oprzeć na:

1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 

Skarga kasacyjna nie zostanie przyjęta przez Sąd Najwyższy do rozpoznania, nawet w przypadku gdy zostaną stwierdzone pewne uchybienia sądu orzekającego, jeżeli na gruncie rozpoznawanej sprawy nie powstanie:

Wskazujemy jednak, że w tym wyroku również uznał sąd prawo ZUS do kontrolowania, czy nie mamy do czynienia z fikcją obejściem prawa, która powinna skutkować stwierdzeniem nieważności określonych czynności, a przez to odmowy wypłaty świadczeń. Wskazał sąd, że działanie jakkolwiek zewnętrznie (formalnie) nosiło cechy niesprzeciwiające się obowiązującym normom prawnym, to jednak zmierzało do osiągnięcia celu, jakim było uzyskanie wysokiego świadczenia ubezpieczenia chorobowego. Czynność taką – zdaniem sądu należało zakwalifikować jako nieważną z mocy art. 58 kodeksu cywilnego.

Mimo istnienia ewidentnej luki prawnej pozwalającej na zapłatę jedynie jednej składki tuż przed porodem by uzyskać wyższe świadczenie (luka ta zostanie usunięta nowelizacją, która wejdzie w życie w lipcu 2015r.), nie są dopuszczalne sytuacje, w których fikcyjne prowadzenie działalności pozwala na tego typu sytuację. Organ rentowy może sprawdzić, czy działalność jest prowadzona w sposób rzeczywisty, czy fikcyjny. Ponadto może kontrolować, czy umowa o pracę jest zawarta w rzeczywistym celu i jest wykonywana.

Takie stanowisko zajął m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 12 lutego 2013r. (sygn. Akt: III Aua 797/12; LEX nr 1305986). Podobne stanowisko było także wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z 21 maja 2010 r., I UK 43/2010, LexPolonica nr 2551782 (LexisNexis nr 2551782), w którym podniesiono, że: „Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy”. Również Sąd Apelacyjny w Łodzi zajmował się tą kwestią i wskazał, że „Podleganie ubezpieczeniom społecznym uwarunkowane jest legitymowaniem się statusem świadczącego pracę rzeczywiście, w ramach ważnego stosunku prawnego. Natomiast umowa zlecenia czy umowa o pracę nakładczą, która nie wiąże się z jej wykonywaniem, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tego tytułu ubezpieczenia, nie skutkuje w sferze prawa ubezpieczeń społecznych (sygn. Akt: III Aua 1615/11; LEX nr 1220573 wyrok z dnia 6 września 2012r.).

W wyroku z dnia 5 lipca 2012r. (sygn. Akt: I UK 101/12; LEX nr 1250560) Sąd Najwyższy wskazał z kolei, że: 

W Pani przypadku Sąd Apelacyjny uznał, że brak jest podstaw do objęcia Pani obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż działalność nie jest prowadzona w sposób faktyczny. Taki tytuł przysługiwałby Pani, gdyby Pani działalność prowadziła w sposób rzeczywisty i odprowadzała składki na ubezpieczenie społeczne odpowiadające faktycznemu wynikowi ekonomicznemu tejże działalności. Formalne tylko wznowienie działalności gospodarczej bez przystąpienia do jej rzeczywistego wykonywania nie może być narzędziem do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa.

Próba kwestionowania tego ustalenia stanowiłaby jedynie polemikę z ustaleniami faktycznymi sądu i dokonaną przez sąd oceną materiału dowodowego, a to nie może być - jak wskazaliśmy na wstępie przedmiotem skargi kasacyjnej. Dlatego też nie będziemy mogli jej dla Pani przygotować. 

W wyroku z dnia 27 listopada 2012r. (sygn. Akt: III Aua 230/12) Sąd Apelacyjny w Katowicach jednoznacznie stwierdził, że: Organ rentowy jest uprawniony do badania, czy określona umowa, stanowiąca tytuł do ubezpieczenia społecznego, była faktycznie wykonywana na warunkach w niej wymienionych oraz czy nie została zawarta w innym celu, np. obejścia prawa. Badanie takie dokonywane jest w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, który także określa skutki takich czynności, poprzez dyspozycję, że zawarcie umowy dla pozoru (art. 83 k.c.) lub w celu obejścia prawa (art. 58 k.c.) nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę, podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zawartej umowy.