Jak odliczyć składki na ubezpieczenia społeczne w zeznaniu PIT za 2020 r.?

Podatnik, który w trakcie roku podatkowego 2020 opłacał składki na własne ubezpieczenie społeczne oraz na ubezpieczenie społeczne osób z nim współpracujących, ma prawo odliczyć te składki od podstawy opodatkowania (dochodu/przychodu). Prawo do odliczenia przysługuje podatnikowi także wtedy, gdy składki na ubezpieczenie społeczne ze środków podatnika w trakcie roku podatkowego potrącał płatnik. 

Jakie składki można odliczyć?

 Od dochodu (przychodu) podatnika odliczyć można:

1. Składki podlegające odprowadzeniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS, tzw. "składki polskie"), które zostały:

• zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących;
• potrącone w roku podatkowym przez płatnika.

Odliczenie nie dotyczy "polskich składek":

• których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku,
• zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,
• odliczonych od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• zwróconych podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

2. Składki zapłacone w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obowiązującymi w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej (tzw. "składki zagraniczne”).

Odliczenie nie dotyczy "składek zagranicznych":

• których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska,
• zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,
• zwróconych podatnikowi w jakiejkolwiek formie,
• zapłaconych w państwie, w przypadku którego umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, nie zawiera podstawy prawnej do wystąpienia przez polski organ podatkowy o informacje podatkowe do organu podatkowego tego państwa,
• odliczonych:
  - od dochodu (przychodu) albo od podatku w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego bądź w Konfederacji Szwajcarskiej,
  - od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
  - od podatku na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (jako składki na ubezpieczenie zdrowotne).

Zakres odliczenia "składek zagranicznych" uzależniony jest od tego, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania ma zastosowanie do uzyskanych za granicą dochodów (przychodów):

 a) Jeśli podatnik osiąga w innym państwie dochody, do których zastosowanie ma metoda proporcjonalnego odliczenia (np. w Holandii, Belgii) – w takim przypadku podatnik co do zasady ma prawo do odliczenia składek zapłaconych zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym państwie. Prawa tego nie będzie jednak miał, jeżeli składki zostały odliczone za granicą.

Metoda proporcjonalnego odliczenia oznacza, że dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany w Polsce, lecz od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie.

 b) Jeśli podatnik osiąga dochody w innym państwie, do których zastosowanie ma metoda wyłączenia z progresją (np. w Niemczech, Wielkiej Brytanii) - podatnik nie ma prawa do odliczenia zagranicznych składek, ponieważ podstawą wymiaru tych składek stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Metoda wyłączenia z progresją oznacza, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie, jednakże ma on wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której oblicza się należny podatek od dochodu osiągniętego w Polsce.

Składki zapłacone do polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podlegają odliczeniu w polskim zeznaniu podatkowym także wówczas, gdy podstawę ich wymiaru stanowi dochód opodatkowany za granicą, do którego na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją.

Odliczeniu od dochodu (przychodu) podlegają składki faktycznie zapłacone w danym roku, niezależnie od tego, którego roku dotyczą. Jeżeli zatem podatnik opłaci faktycznie dopiero w roku bieżącym składki społeczne za lata ubiegłe, będą one wówczas podlegać odliczeniu w roku ich zapłaty.

Prawo do odliczenia składek społecznych dotyczy wyłącznie tych składek, które opłacane są na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast nie podlegają odliczeniu od dochodu (przychodu) np. składki:

• z tytułu dodatkowego ubezpieczenia rentowego i wypadkowego opłacane w ramach indywidualnych polis ubezpieczeniowych,
• opłacane na indywidualne ubezpieczenie podatnika płacone w związku z wykupioną polisą ubezpieczeniową na życie i dożycie (tzw. III filar),
• na ubezpieczenie wpłacone do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

Jaką kwotę można odliczyć?

Wysokość odliczenia składek na ubezpieczenie społeczne ograniczona jest tylko wysokością uzyskanego dochodu (lub przychodu – w sytuacji opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych).

Z odliczenia mogą skorzystać zarówno podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych (podatek według skali podatkowej), podatnicy opodatkowani jednolitą 19% stawką podatku (tzw. podatkiem liniowym), jak też podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Przy tym np. odliczenie składek od przychodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych uniemożliwia odliczenie tych samych składek od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej.

Odliczeniu podlega kwota faktycznie poniesionego wydatku. Dowodem potwierdzającym zapłatę składek może być każdy dokument stwierdzający poniesienie wydatku, np. dowód wpłaty, przelewu, wyciąg bankowy oraz stosowne zaświadczenie z ZUS o kwocie zapłaconych składek.

Możliwe jest odliczenie zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne już w trakcie roku podatkowego przy obliczaniu zaliczek na podatek bądź ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Tak więc odliczenie w trakcie roku podatkowego następuje przy:

1. obliczaniu zaliczek na podatek:

• przez płatników,
• przez podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej lub z najmu, dzierżawy,
• przez podatników osiągających dochody bez pośrednictwa płatnika: ze stosunku pracy z zagranicy, z emerytur i rent z zagranicy lub z działalności wykonywanej osobiście.

2. obliczaniu miesięcznego (kwartalnego) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Po zakończeniu roku podatkowego kwoty odliczeń składek społecznych należy wykazać odpowiednio w zeznaniu podatkowym:

• PIT-36,
• PIT-36L,
• PIT-37,
• PIT-28.

Odliczeniu w zeznaniu rocznym podlegają składki ZUS:

• PIT-36 i PIT- 37 - zapłacone przez podatnika i pobrane przez płatnika;
• PIT-36L - tylko zapłacone przez podatnika;
• PIT-28  - zapłacone przez podatnika i pobrane przez płatnika.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1426, ze zm.) - art. 26 ust. 1 pkt 2, 2a, ust. 13b;
• ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 43, ze zm.) - art. 11 ust. 1.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl