Rozkład czasu pracy w sklepie
Pytanie:
"Zatrudniam pracowników w sklepie spożywczym i ze względu na godziny otwarcia 7-21 konieczne są dwie zmiany. Na niektórych stanowiskach planuję pracę po 7 czy 7,5 godziny, tak że w ciągu tygodnia pracują przez 6 dni tj. 42 - 45 godzin. W następnym tygodniu staram się na bieżąco zmniejszać ilość godzin do 35 -38. Okres rozliczeniowy przyjęty w regulaminie pracy wynosi cztery miesiące. Oczywiście za pracę w niedziele każdy pracownik ma jeden dzień wolny w następnym tygodniu. W związku z powyższym mam kilka pytań: Czy mogę niejako skracać dobowy czas pracy do 7 godzin czy np. wydłużać do 9 godzin? Czy planując pracownikowi tygodniowy czas pracy do 48 godzin w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym nie "planuję godzin nadliczbowych" co jak wiem jest niezgodne z prawem? Czy czteromiesięczny okres rozliczeniowy obowiązuje w firmie jednakowo dla wszystkich bez względu na to, w którym momencie tego okresu zostali zatrudnieni, a ja obliczam im niejako proporcjonalnie. Zamierzam przyjąć czteromiesięczne okresy rozliczeniowe zaczynające się od 1 lutego 2004 r. a dotychczasowe nadgodziny wypłacić jako nadliczbowe? Czasami w okresie promocji czy zwiększonych dostaw potrzebuję pracownika w ciągu dnia tzw. międzyzmiana. W grę wchodzą dodatkowo dwa sklepy mające różne godziny otwarcia. Czy powinienem dokładnie w regulaminie określić czas pracy na określonych stanowiskach, a dodatkowo w rozbiciu na dwa sklepy?"
Odpowiedź prawnika: Rozkład czasu pracy w sklepie
Kodeks pracy stanowi, iż czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalany zgodnie z tym przepisem, oblicza się: 1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie 2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku. Wynika z tego, że na przykład, w okresie rozliczeniowym od stycznia do końca kwietnia ilość godzin powinna równać się 688. Przy czym należy pamiętać, iż każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin (należy więc odjąć 8 godzin za 1 stycznia oraz 8 godzin za 12 kwietnia, co daje 672 godziny). Jeżeli jednak w tygodniu obejmującym siedem dni od poniedziałku do niedzieli, wystąpią dwa święta w inne dni niż niedziela, obniżenie wymiaru czasu pracy o 8 godzin następuje tylko z tytułu jednego z tych świąt. Obliczając więc czas, jaki Pana pracownicy mogą przepracować w przyjętym okresie rozliczeniowym powinien Pan uwzględniać powyższe uwagi, pamiętając jednocześnie, iż tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Wynika z tego, iż może Pan właściwie "w niektóre dni skracać, a w inne wydłużać godziny pracy", jednak musi Pan przestrzegać także i tej zasady, zgodnie z którą, praca powyżej 8 godzin dziennie jest pracą w godzinach nadliczbowych. Ponadto pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Powinien on przypadać w niedzielę. Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Wynikałoby z tego, iż za każdą godzinę przepracowaną powyżej norm (ponad 8 godzin dziennie) pracownikowi przysługiwałby dodatek do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, nawet gdyby w kolejnym tygodniu Pan skrócił mu ten czas pracy.
W opisanej sytuacji rozwiązaniem mógłby być system równoważnego czasu pracy. Bowiem art. 135 kodeksu pracy stanowi, że jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach w/w okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 3 miesięcy. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: 1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, 2) systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy, 3) 4) porę nocną, 5) termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, 6) wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom, 7) rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego, 7a) wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, 8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, 9) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Wynika z tego, iż regulamin pracy powinien określać w taki sposób przyjęty w Pana zakładzie system czasu pracy, aby każdy z pracowników mógł z niego jasno wywnioskować, jaki system czasu pracy jego dotyczy i w jaki sposób oblicza się jego czas pracy.