Odpowiedź prawnika: Zrzeczenie się dziedziczenia
W pierwszej kolejności należy wskazać przepisy prawa regulujące ten typ umowy. Zgodnie z Kodeksem cywilnym:
Art. 1048. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1049. § 1. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.
§ 2. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
W prawie polskim zrzeczenie się dziedziczenia jest jedynym wyłomem w stosunku do zasady, że umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna (art. 1047 K.c.). Stron tej umowy są ściśle określone. Z jednej strony może występować tylko przyszły spadkodawca, z drugiej jego spadkobierca ustawowy.
Przedmiotem zrzeczenia się jest prawo do dziedziczenia z ustawy. Podstawowym skutkiem zrzeczenia się dziedziczenia jest wyłączenie zrzekającego się od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Spadkobierca zostaje pozbawiony wszelkich atrybutów spadkobiercy ustawowego, a więc nie tylko prawa do dziedziczenia z ustawy, ale także prawa do zachowku1 (o zachowku będzie jeszcze mowa w dalszej części opinii). Zrzeczeniem jest więc objęty cały spadek, który przypadłby z ustawy, nie zaś tylko sam dom, o którym wspomina Pani w opisie stanu faktycznego.
Należy jednak zauważyć, że zrzeczenie się dziedziczenia nie powoduje pozbawienia zdolności do dziedziczenia. Skutki prawne zrzeczenia się dziedziczenia nie rozciągają się na dziedziczenie testamentowe. Stąd też spadkobierca ustawowy, który zrzekł się przez umowę z przyszłym spadkodawcą dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu (uchw. SN z dnia 15 maja 1972 r., III CZP 26/72, OSNC 1972, nr 11, poz. 197), może też otrzymać zapis windykacyjny lub zapis zwykły2.
1 Andrzej Kidyba (red.), Elżbieta Niezbecka, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Spadki, wyd. III,
2011.11.15
2Ibidem.
