Adwokaci muszą informować władze odpowiedzialne za zwalczanie prania pieniędzy
Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy (Dyrektywa Rady 91/308/EWG z dnia 10 czerwca 1991 r.) stanowi ważny międzynarodowy instrument walki z procederem prania brudnych pieniędzy. W 2001 r. została ona uaktualniona zgodnie z wnioskami Komisji i sugestiami Parlamentu Europejskiego oraz państw członkowskich (przez Dyrektywę 2001/97/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2001 r. - Dz. U. L 344, str. 76). Od tego czasu notariusze i przedstawiciele wolnych zawodów prawniczych, określonych przez państwa członkowskie, objęci zostali przepisami dyrektywy w sytuacjach, gdy uczestniczą oni w transakcjach o charakterze finansowym lub transakcjach dotyczących nieruchomości lub też działają w imieniu i na rzecz spółek w jakiejkolwiek transakcji finansowej lub dotyczącej nieruchomości.
W skargach wniesionych w dniu 22 lipca 2004 r. przez kilka izb adwokackich zażądano od Cour d'arbitrage (belgijski trybunał konstytucyjny) stwierdzenia nieważności niektórych postanowień belgijskiej ustawy dokonującej transpozycji wskazanej dyrektywy. Skarżący podnieśli w szczególności, że rozciągnięcie na adwokatów obowiązku informowania właściwych władz w razie stwierdzenia istnienia okoliczności, o których wiedzą lub podejrzewają oni, że mają związek z praniem pieniędzy i obowiązek przekazywania tym władzom informacji uzupełniających, które władze te uznają za potrzebne, stanowi nieuzasadnioną ingerencję w zasady tajemnicy zawodowej i niezależności adwokata, które ich zdaniem są elementem konstytutywnym podstawowego prawa każdego podsądnego do rzetelnego procesu sądowego oraz narusza gwarancję prawa do obrony.
W tych okolicznościach Cour d'arbitrage zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z pytaniem, czy nałożenie na adwokatów obowiązku informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy narusza prawo do rzetelnego procesu sądowego (jaki gwarantuje art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 6 ust. 2 UE).
Trybunał (wielka izba) orzekł, co następuje:
Obowiązki informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy, wprowadzone w art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 91/308/EWG z dnia 10 czerwca 1991 r.
w sprawie uniemożliwienia korzystania z systemu finansowego w celu prania pieniędzy (Dz.U. L 166, str. 77) zmienionej dyrektywą 2001/97/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2001 r. i nałożone na adwokatów w art. 2a pkt 5 tej dyrektywy, uwzględniając art. 6 ust. 3 akapit drugi tej dyrektywy, nie naruszają prawa do rzetelnego procesu sądowego, jaki gwarantuje art. 6 EKPCz i art. 6 ust. 2 UE.Oznacza to, iż nałożenie obowiązku informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy na adwokatów biorących udział w określonych transakcjach finansowych niemających związku z postępowaniem sądowym nie narusza prawa do rzetelnego procesu sądowego. Obowiązek taki uzasadniony jest potrzebą skutecznego zwalczania prania tzw. brudnych pieniędzy.
Uzasadniając swoje stanowisko, Trybunał przypomniał, że obowiązki informowania i współpracy obejmują adwokatów tylko o tyle, o ile udzielają swemu klientowi pomocy w przygotowaniu lub przeprowadzeniu określonych transakcji przede wszystkim o charakterze finansowym i dotyczących nieruchomości, lub gdy działają w imieniu i na rzecz swego klienta przy jakichkolwiek transakcjach finansowych lub dotyczących nieruchomości. Zasadniczo tego typu działania, z samej swej istoty, mają miejsce w ramach niemających związku z postępowaniem sądowym i tym samym pozostają one poza zakresem prawa do rzetelnego procesu sądowego.
Od momentu, kiedy zwrócono się do adwokata o pomoc w przeprowadzeniu obrony lub o reprezentowanie przed sądami lub w celu uzyskania porady w kwestii sposobu wszczęcia lub uniknięcia postępowania sądowego, adwokat ten zostaje wyłączony z obowiązku informowania i współpracy i bez znaczenia jest to, czy informacje zostały uzyskane lub otrzymane wcześniej, w trakcie lub po postępowaniu. Wyłączenie takie pozwala chronić prawo klienta do rzetelnego procesu sądowego.
Natomiast wymogi związane z prawem do rzetelnego procesu sądowego nie sprzeciwiają się temu, by adwokaci, w sytuacji gdy działają w dokładnie określonych ramach transakcji o charakterze finansowym i tych dotyczących nieruchomości, nie mających związku z postępowaniem sądowym, byli poddani obowiązkowi informowania i współpracy, wprowadzonemu przez dyrektywę, gdy tego rodzaju obowiązek jest uzasadniony potrzebą skutecznego przeciwdziałania praniu pieniędzy, wywierającemu znaczący wpływ na rozwój przestępczości zorganizowanej, która sama stanowi szczególne zagrożenie dla społeczeństw państw członkowskich.
Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie C-305/05 - Ordre des barreaux francophones et germanophone, Ordre français des avocats du barreau de Bruxelles, Ordre des barreaux flamands, Ordre néerlandais des avocats du barreau de Bruxelles przeciwko Conseil des ministres (Belgia); http://curia.europa.eu
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?