Europejski nakaz aresztowania i ekstradycja

Kiedy europejski nakaz aresztowania nie zostanie wykonany?

Europejski nakaz aresztowania do prawa polskiego został wprowadzony ustawą z dnia 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks wykroczeń.

Wedle zaś nowych przepisów, odmawia się wykonania nakazu europejskiego, jeżeli: 

1. przestępstwo, którego dotyczy nakaz europejski, w wypadku jurysdykcji polskich sądów karnych, podlega darowaniu na mocy amnestii, 
2. w stosunku do osoby ściganej zapadło w innym państwie prawomocne orzeczenie co do tych samych czynów oraz, w wypadku skazania za te same czyny, osoba ścigana odbywa karę lub ją odbyła albo kara nie może być wykonana według prawa państwa, w którym zapadł wyrok skazujący, 
3. w stosunku do osoby ściganej zapadło prawomocne orzeczenie o przekazaniu do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, 
4. osoba, której dotyczy nakaz europejski, z powodu wieku nie ponosi według prawa polskiego odpowiedzialności karnej za czyny będące podstawą wydania nakazu europejskiego, 
5. naruszałoby to wolności i prawa człowieka i obywatela, 
6. nakaz wydany został w związku z przestępstwem popełnionym bez użycia przemocy z przyczyn politycznych. 

Jeżeli nakaz europejski został wydany wobec osoby ściganej, która jest obywatelem polskim, wykonanie nakazu może nastąpić pod warunkiem, że czyn, którego nakaz europejski dotyczy, nie został popełniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani na polskim statku wodnym lub powietrznym oraz stanowił przestępstwo według prawa Rzeczypospolitej Polskiej lub stanowiłby przestępstwo według prawa Rzeczypospolitej Polskiej w razie popełnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zarówno w czasie jego popełnienia, jak i w chwili wpłynięcia nakazu europejskiego. 

Kiedy wykonuje się europejski nakaz aresztowania?

Jeżeli nakaz europejski został wydany w celu ścigania osoby, która jest obywatelem polskim albo korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu, przekazanie może nastąpić pod warunkiem, że osoba ta będzie odesłana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po prawomocnym zakończeniu postępowania w państwie wydania nakazu europejskiego. 

Jeśli zaś nakaz europejski dotyczy osoby niebędącej obywatelem polskim, okoliczność, że czyn nie jest przestępstwem według prawa polskiego, nie stanowi przeszkody do wykonania nakazu europejskiego, o ile dotyczy on czynu zagrożonego w państwie jego wydania karą co najmniej 3 lat pozbawienia wolności albo czynu, za który może być orzeczony co najmniej w tym samym wymiarze inny środek polegający na pozbawieniu wolności, będącego przestępstwem: 

1. udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw, 
2. o charakterze terrorystycznym, 
3. handlu ludźmi, 
4. przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, 
5. nielegalnego wytwarzania, przetwarzania, przemytu środków odurzających, prekursorów, środków zastępczych lub substancji psychotropowych lub obrotu nimi, 
6. nielegalnego obrotu bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi lub radioaktywnymi, 
7. łapownictwa i płatnej protekcji, 
8. oszustwa, 
9. wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, 
10. fałszowania oraz obrotu fałszywymi pieniędzmi lub innymi środkami płatniczymi, 
11. przeciwko ochronie danych gromadzonych, przechowywanych, przetwarzanych lub przekazywanych w systemie informatycznym, 
12. przeciwko środowisku naturalnemu, w tym nielegalnego obrotu zagrożonymi gatunkami zwierząt i roślin, 
13. udzielenia pomocy w nielegalnym przekroczeniu granicy lub pobycie, 
14. zabójstwa, 
15. spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, 
16. nielegalnego obrotu organami i tkankami ludzkimi, 
17. bezprawnego pozbawienia człowieka wolności, 
18. uprowadzenia człowieka dla okupu, 
19. wzięcia lub przetrzymywania zakładnika, 
20. popełnionym z powodów narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, 
21. rozboju z użyciem broni palnej lub groźby jej użycia, 
22. wymuszenia rozbójniczego z użyciem broni palnej lub groźby jej użycia, 
23. nielegalnego obrotu dobrami kultury, 
24. sprzeniewierzenia cudzego mienia, 
25. podrabiania oraz obrotu podrobionymi wyrobami, 
26. fałszowania oraz obrotu sfałszowanymi dokumentami, 
27. nielegalnego obrotu hormonami lub podobnymi substancjami, 
28. obrotu kradzionymi pojazdami mechanicznymi, 
29. zgwałcenia, 
30. podpalenia, 
31. należącym do właściwości Międzynarodowego Trybunału Karnego, 
32. porwania statku wodnego lub powietrznego, 
33. sabotażu. 

Jakie zmiany zajdą we współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym?

W wypadku wniosku Trybunału o dostarczenie osoby Trybunałowi, w rozumieniu przepisów Statutu, przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć osobę, której dotyczy wniosek, o jej uprawnieniach określonych w Statucie oraz o możliwości podniesienia zarzutu prawomocnego zakończenia prowadzonego przeciwko niej postępowania karnego o czyn, którego dotyczy wniosek o dostarczenie osoby. W wypadku wystąpienia przesłanek uzasadniających ww. zarzut, sąd powiadamia o tym Ministra Sprawiedliwości, który może odroczyć wykonanie wniosku o dostarczenie osoby. Jeżeli po wydaniu przez sąd postanowienia o dopuszczalności dostarczenia osoby Trybunałowi Minister Sprawiedliwości odroczył wykonanie wniosku o dostarczenie osoby z powodu toczącego się w Rzeczypospolitej Polskiej postępowania karnego albo odbywania przez tę osobę kary pozbawienia wolności za inne przestępstwo, osobę, której wniosek o dostarczenie osoby dotyczy, można tymczasowo dostarczyć Trybunałowi na zasadach ustalonych z Trybunałem. 

W wypadku nieprzewidzianego lądowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osoby dostarczanej Trybunałowi drogą powietrzną Minister Sprawiedliwości może zwrócić się do Trybunału o przekazanie wniosku o zezwolenie na ten przewóz. Jeżeli w ciągu 96 godzin od chwili nieprzewidzianego lądowania nie wpłynie taki wniosek, to osobę dostarczaną zwalnia się. Na wniosek Trybunału o tymczasowe aresztowanie lub o aresztowanie i dostarczenie osoby ściganej sąd stosuje tymczasowe aresztowanie. 

Minister Sprawiedliwości przed rozpatrzeniem wniosku Trybunału o zgodę na ściganie, ukaranie lub pozbawienie wolności osoby dostarczonej za przestępstwo popełnione przed dostarczeniem, inne niż to, z powodu którego nastąpiło dostarczenie, może zwrócić się do Trybunału o nadesłanie dodatkowych informacji, a także protokołu zawierającego oświadczenie osoby dostarczonej dotyczące przestępstwa określonego w tym wniosku. 

Minister Sprawiedliwości może też wyrazić zgodę na dostarczenie Trybunałowi osoby wydanej lub przekazanej innemu państwu. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 27 października 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 2006 r., Nr 226, poz. 1647);
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, ze zm.);
• Ustawa z dnia 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks wykroczeń (Dz. U. 2004 r., Nr 69 poz. 626)