Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy

Z czego wynika zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy?

Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy została wyrażona w art. 10 ust. 2 Prawa przedsiębiorców.

Zgodnie z nim, jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy.

1. w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;
2. odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów;
3. wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego. 

Nakaz rozstrzygania na korzyść przedsiębiorcy niedających się usunąć wątpliwości co do faktów uzupełnia zasadę domniemania uczciwości przedsiębiorców. 

Zasada rozstrzygania na korzyść przedsiębiorcy została sformułowana w ustawie na wzór znanej z prawa karnego zasady in dubio pro reo. Stanowi to wyraz dbałości o właściwe rozłożenie ciężaru dowodu oraz skutków obiektywnego braku możliwości pełnego wyjaśnieniastanu faktycznego.

Kiedy zasada ta ma zastosowanie?

Nakaz ten ma zastosowanie w postępowaniach przed organami władzy publicznej, których przedmiotem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku (np. kary administracyjnej) bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia (np. koncesji czy zezwolenia).

Zasada ta nakazuje organowi władzy publicznej przyjąć, że wątpliwości faktyczne, których nie dało się usunąć w toku postępowania, mimo podjęcia wszelkich niezbędnych czynności, rozstrzyga się na korzyść przedsiębiorcy. Zasada ta znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdy po uprzednim przeprowadzeniu wszystkich dostępnych dowodów w dalszym ciągu będą istnieć w danej sprawie niejasności lub wątpliwości dotyczące obrazu stanu faktycznego sprawy. W takiej sytuacji niedające sięusunąć wątpliwości natury faktycznej rozstrzygane będą na korzyść przedsiębiorcy. Stanowi to wyraz dbałości o właściwe rozłożenie przez prawodawcę ciężaru dowodu oraz skutków obiektywnej niemożności pełnego wyjaśnienia stanu faktycznego.

Jak wspomniano, nie dotyczy to przypadków, gdy:

• w sprawie uczestniczą strony o spornych interesach,
• wynik sprawy dotyczy bezpośrednio interesów osób trzecich,
• stosowanie tej zasady zagrażałoby ważnemu interesowi publicznemu.

Jeśli zatem nie da się usunąć wątpliwości faktycznych, to organ powinien rozstrzygnąć je na korzyść prowadzącego działalność gospodarczą. Jeżeli organ nie zbierze wystarczających dowodów, to nie będzie mógł przyjąć faktu, który powodowałby negatywne konsekwencje dla przedsiębiorcy. Jeśli jednak ten nie przedstawi dowodów, to nie spowoduje to automatycznie, że organ będzie musiał na jego korzyść rozstrzygnąć wątpliwości co do faktów. Na ogólnych zasadach, w każdej sprawie musi być przeprowadzone wszechstronne postępowanie wyjaśniające, a organ może korzystać ze wszystkich dostępnych, zgodnych z prawem środków oraz dokonuje swobodnej oceny dowodów.

Nakaz rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy nie zwalnia organu z konieczności przeprowadzenia kompleksowego postępowania wyjaśniającego. Obowiązek rozstrzygnięcia wątpliwościna korzyść przedsiębiorcy powstaje w sytuacji, gdy wątpliwościnie dadzą się w ten sposób usunąć. Dopiero więc, gdy zebrane dowody i ich ocena nie pozwolą usunąć wątpliwości (tzn. że nadal równie prawdopodobne są co najmniej dwie niedające się ze sobą pogodzić okoliczności), powstaje obowiązek przyjęcia faktu korzystnego dla przedsiębiorcy.

W razie zaś odstąpienia od opisanej zasady ze względu na jeden z wyjątków (np.ważny interes publiczny czy sporne interesy stron), wymagane jest szczegółowe wyjaśnienie takiego rozstrzygnięcia w uzasadnieniu.

Pamiętaj, że:

• Opisana zasada nakazuje organowi władzy publicznej przyjąć, że wątpliwości faktyczne, których nie dało się usunąć w toku postępowania, a które istnieją pomimo uprzedniego podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, rozstrzyga się na korzyść przedsiębiorcy. 
  
• Organ rozstrzygnie więc wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy w przypadku, gdy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego i procesu wykładni przepisów w sprawie o nałożenie obowiązku albo ograniczenie uprawnienia, nadal pozostają niedające się usunąć wątpliwości faktyczne albo prawne.
• Obowiązku tego nie stosuje się w przypadku, gdy w danej sprawie uczestniczą strony o spornych interesach, wynik sprawy dotyczy bezpośrednio interesów osób trzecich albo rozstrzygnięcie wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy zagrażałoby ważnemu interesowi publicznemu.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl