Łatwiej o zwolnienie od podatku od spadków i darowizn

Na czym polegają zmiany w podatku od spadków i darowizn?

Dzięki nowelizacji przepisów od początku 2009 roku, zamiast jednego, sześć miesięcy będą miały osoby nabywające rzeczy lub prawa majątkowe, do zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego dla zachowania zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Z dniem 1 stycznia 2009 r. wchodzi bowiem w życie ustawa z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Kto skorzysta?

Przypomnijmy, że do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn uprawnieni są członkowie najbliższej rodziny: małżonkowie, wstępni (tzn. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.), zstępni (tj. dzieci, wnuki, prawnuki itd.), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo. Osoba, która nabyła spadek lub darowiznę, powinna jednak jak najszybciej złożyć do swojego urzędu skarbowego wypełniony formularz SD-Z2. Zgłoszenie nabycia rzeczy lub praw majątkowych w terminie jest bowiem niezbędne, żeby nabywcy należący do najbliższej rodziny mogli skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Jednak w przypadku otrzymania darowizny przekazanej na mocy umowy w formie aktu notarialnego nie trzeba zgłaszać tego faktu do naczelnika urzędu skarbowego dla zachowania zwolnienia.

W jakich przypadkach dłuższy termin będzie miał zastosowanie?

Nowy termin zgłoszenia będzie wynosił 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Jednakże termin 6 miesięcy będzie miał zastosowanie tylko w przypadkach, w których obowiązek podatkowy powstanie po dniu 31 grudnia 2008 r. Oznacza to, że w przypadkach, w których obowiązek podatkowy powstanie przed dniem 1 stycznia 2009 r., termin zgłoszenia nadal wynosi miesiąc od daty powstania tego obowiązku.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn?

Z powyższych względów istotne jest, kiedy powstaje obowiązek podatkowy. Określa to art. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn. I tak, obowiązek podatkowy powstaje:  

  • przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku

  • przy nabyciu w drodze zapisu, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania zapisu, dalszego zapisu lub polecenia; 

  • przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części; 

  • przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych - z chwilą śmierci wkładcy;  

  • przy nabyciu jednostek uczestnictwa - z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego, 

  • przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;  

  • przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia;  

  • przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie;  

  • przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności. 

  • przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą ustanowienia tych praw.  

Przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku. Naczelnik urzędu skarbowego może jednak ustalić należność podatkową, jaka przypadałaby w razie ziszczenia się takiego warunku, i należność tę zabezpieczyć. Natomiast nabycie pod warunkiem rozwiązującym uważa się w rozumieniu ustawy za nabycie bezwarunkowe. W razie spełnienia się warunku rozwiązującego w ciągu 3 lat od dnia nabycia, decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe podlega uchyleniu.  

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeśli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia (niejako drugi raz, np. w przypadku spadku).

A co z nabywcami, którzy dowiedzą się o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem m.in. spadku lub darowizny po upływie terminu na zgłoszenie?

Zgodnie z nowymi przepisami, ze zwolnienia z podatku będą mogli skorzystać także podatnicy, którzy dowiedzą się o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem m.in. spadku lub darowizny po upływie terminu na zgłoszenie. W takiej sytuacji warunkiem zwolnienia będzie zgłoszenie tego nabycia w ciągu 6 miesięcy liczonych od dnia uzyskania wiedzy o nabyciu oraz uprawdopodobnienie faktu późniejszego powzięcia takiej wiadomości.

Jak należy ocenić wprowadzane zmiany?

Nowelizacja niewątpliwie ułatwi życie wielu spadkobiercom i obdarowanym. Dotychczas bowiem wielu podatników należących do grupy uprawnionych do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn (tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) nie było w stanie wypełnić warunku zachowania miesięcznego terminu do złożenia zawiadomienia do urzędu skarbowego i musiało płacić podatek.

W zgłoszeniu nabycia rzeczy i praw majątkowych składanym do urzędu skarbowego, podatnik musi podać szczegółowe dane (np. dotyczące położenia nieruchomości, powierzchni, wartości itp.). Zazwyczaj miesięczny termin nie wystarczał więc na gonitwę po różnych urzędach i instytucjach oraz załatwianie formalności. Dlatego nabywcy nie byli w stanie w ciągu jednego miesiąca rzetelnie wypełnić informacji wymaganych przez organ podatkowy w zgłoszeniu.

Ponadto powszechny u zainteresowanych brak znajomości warunku zgłoszenia sprawia, iż wielu uprawnionych podatników traci prawo do tego zwolnienia wyłącznie z przyczyn formalnych. 

Problem ten był o tyle wyraźniejszy w przypadku spadków, że występują trudności z ustaleniem (dla poszczególnych spadkobierców) początkowego dnia, od którego liczy się miesięczny termin.

Ustawa stanowi, iż termin na zgłoszenie liczy się od dnia  uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeśli jest kilku spadkobierców, to każdy z nich musi pilnować, czy postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku nie zostanie zaskarżone. Nie zawsze bowiem od daty ogłoszenia postanowienia (uwzględniając prawo do zaskarżenia) liczy się termin do uprawomocnienia orzeczenia sądu.

W efekcie dotąd ok. 90% uprawnionych spadkobierców uchybiało miesięcznemu terminowi do złożenia zgłoszenia o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w urzędzie skarbowym.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. 2008 r., Nr 203, poz. 1267);
  • Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zmianami)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika