Mały ruch graniczny z sąsiadami Unii
Po co Wspólnota reguluje tzw. mały ruch graniczny?
W interesie rozszerzonej Wspólnoty leży zapewnienie, aby granice z państwami sąsiadującymi nie stanowiły barier dla handlu, wymiany społecznej i kulturalnej czy współpracy regionalnej. W tym celu opracowano system dla potrzeb małego ruchu granicznego. W związku z tym od 19 stycznia 2007 r. obowiązuje rozporządzenie (WE) nr 1931/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiające przepisy dotyczące małego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich i zmieniające postanowienia Konwencji z Schengen.
Zasady małego ruchu granicznego stanowią odstępstwo od ogólnych przepisów regulujących kontrolę graniczną osób przekraczających zewnętrzne granice państw członkowskich Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającym wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (tzw. kodeks graniczny Schengen).
W preambule nowego rozporządzenia zapisano, iż Wspólnota winna ustanowić kryteria i warunki, które mają zostać spełnione przy wprowadzaniu ułatwień dla mieszkańców strefy przygranicznej przy przekraczaniu zewnętrznej granicy lądowej w ramach zasad małego ruchu granicznego. Takie kryteria i warunki powinny zapewnić równowagę pomiędzy ułatwianiem przekraczania granicy mieszkańcom strefy przygranicznej działającym w dobrej wierze, mającym uzasadnione powody do częstego przekraczania zewnętrznej granicy lądowej, z jednej strony, a potrzebą zapobiegania nielegalnej imigracji oraz potencjalnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa, jakie stanowi działalność przestępcza, z drugiej strony.
Prawodawca wspólnotowy zastrzegł, iż w celu uniknięcia nadużyć ogólną zasadą powinno być wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wyłącznie osobom legalnie zamieszkującym strefę przygraniczną przez co najmniej rok. Umowy dwustronne zawierane między państwami członkowskimi a sąsiadującymi państwami trzecimi mogą przewidywać dłuższy okres zamieszkania i wyjątki dotyczące ułatwień przy przekraczaniu granicy.
Umowy dwustronne z sąsiadującymi państwami trzecimi dotyczące małego ruchu granicznego
W celu wdrożenia zasad małego ruchu granicznego upoważniono państwa członkowskie UE do zawierania umów dwustronnych z sąsiadującymi państwami trzecimi zgodnie z zasadami określonymi w omawianym rozporządzeniu wspólnotowym. Państwa członkowskie mogą również utrzymać w mocy już obowiązujące umowy dwustronne z sąsiadującymi państwami trzecimi dotyczące małego ruchu granicznego. W zakresie jednak, w jakim umowy takie są niezgodne z nowym rozporządzeniem, zainteresowane państwa członkowskie muszą dokonać zmiany tych umów w sposób pozwalający na wyeliminowanie ujawnionych niezgodności.
Na jakich zasadach ma się odbywać tzw. mały ruch graniczny z państwami spoza Unii Europejskiej?
Nowe rozporządzenie (WE) nr 1931/2006 ustanawia zasady małego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach państw członkowskich oraz wprowadza w tym celu zezwolenie na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego. Upoważnia ponadto państwa członkowskie do zawierania lub utrzymywania w mocy umów dwustronnych z sąsiadującymi państwami trzecimi w celu wdrożenia zasad małego ruchu granicznego ustanowionych tym rozporządzeniem. Rozporządzenie to nie wpływa zaś na przepisy prawa wspólnotowego i krajowego, mające zastosowanie do obywateli państw trzecich, odnoszące się do: pobytów długoterminowych, dostępu do działalności gospodarczej i jej prowadzenia czy spraw celnych i podatkowych.
Nowe rozporządzenie (WE) nr 1931/2006 przewiduje, iż mieszkańcy strefy przygranicznej państw nienależących do Unii mogą przekraczać granicę sąsiadujących państw członkowskich w ramach zasad małego ruchu granicznego, pod warunkiem że:
posiadają zezwolenie na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego
oraz - jeżeli jest to wymagane na podstawie właściwej umowy dwustronnej - ważny dokument lub dokumenty podróży.
