30.6.2018

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

1 lipca 2018 r. wchodzi w życie dobrowolny mechanizm podzielonej płatności dla przedsiębiorców. Jego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa transakcji realizowanych przez przedsiębiorców i dalsze uszczelnianie systemu VAT.

Od 1 lipca br. można więc stosować mechanizm podzielonej płatności, przy czym liczy się data dokonania płatności, co oznacza, że w MPP można uregulować fakturę wystawioną przed 1 lipca 2018 r.

Co to jest split payment?

W mechanizmie podzielonej płatności (MPP, ang. split payment) płatność za nabyty towar lub usługę odbywa się tak, że wartość sprzedaży netto nabywca wpłaca na rachunek rozliczeniowy dostawcy bądź rozlicza w inny sposób. Natomiast pozostałą zapłatę, która odpowiada kwocie VAT, wpłaca na specjalny rachunek bankowy dostawcy – rachunek VAT.

Środki na rachunku VAT (split payment) podatnik wykorzystuje do zapłaty VAT w rozliczeniach z kontrahentami i urzędem skarbowym.

Mechanizm stosuje się wyłącznie do transakcji dokonywanych przelewem w złotych polskich na rzecz innych podatników VAT. split payment jest dobrowolny — kupujący decyduje, za którą fakturę zapłaci metodą podzielonej płatności. 

 Mechanizm podzielonej płatności (split payment) to narzędzie, które ma zwiększyć bezpieczeństwo przedsiębiorców oraz pomóc uszczelnić system podatkowy. Istotą mechanizmu jest podział płatności za nabyty towar lub usługę:

• kwota netto wynikająca z faktury jest płacona na rachunek rozliczeniowy dostawcy lub jest rozliczana w inny sposób, np. gotówką, 
• natomiast kwota VAT jest płacona na dedykowany rachunek VAT.

Dzięki split payment, bank automatycznie podzieli więc płatność: wartość netto przekazuje na rachunek rozliczeniowy dostawcy, a kwotę VAT przekazuje na jego rachunek VAT.

Split payment - korzyści dla przedsiębiorcy

Jak wspomniano, od 1 lipca będzie można stosować mechanizm podzielonej płatności (split payment). Jest on o tyle istotny, że utrudnia powstawanie nadużyć już na etapie transakcji. Tym samym zmniejsza ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym jeszcze podatkiem VAT.

MPP (split payment) oznacza konkretne korzyści dla przedsiębiorcy. Najważniejsze to bezpieczeństwo i pewność obrotu (np. zabezpieczenie przed karuzelą podatkową). MPP bowiem dla przedsiębiorcy to:

• istotna przesłanka dochowania należytej staranności (domniemanie dochowania należytej staranności). Jeśli powstanie wątpliwość co do okoliczności przeprowadzonej transakcji nabycia towaru, istnieje większe prawdopodobieństwo, że organy podatkowe zaakceptują prawo podatnika do obniżenia naliczonego podatku. Zapłata w podzielonej płatności będzie bowiem jedną z podstawowych przesłanek, świadczących o zachowaniu należytej staranności. Jeżeli nabywca będzie mieć wątpliwości co do uczciwości swojego kontrahenta lub co do okoliczności transakcji, będzie mógł zastosować split payment. Dzięki temu znacznie zwiększy prawdopodobieństwo, że organy podatkowe zaakceptują jego prawo do obniżenia naliczonego podatku.
• brak odpowiedzialności solidarnej. Jeżeli płacąc za tzw. towary wrażliwe (m.in. wyroby stalowe, paliwa, olej rzepakowy, dyski twarde) nabywca użyje split payment, to nie będzie odpowiadać solidarnie z dostawcą za jego zaległości podatkowe.
• brak sankcji w VAT - tj. brak dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz niestosowanie 150% stawki odsetek za zwłokę; 
• obniżenie kwoty zobowiązania (tzw. skonto);
• zwrot różnicy podatku w przyspieszonym terminie 25 dni. Wprowadzono nowy typ zwrotu różnicy podatku, czyli zwrotu na rachunek VAT. Różnica podatku będzie zwracana w przyspieszonym terminie (25 dni, licząc od dnia złożenia deklaracji).

Kogo dotyczy split payment?

MPP (split payment) dotyczy wszystkich przedsiębiorców w Polsce, niezależnie od tego, czy jest to mikroprzedsiębiorca, mała, średnia, czy duża firma. Wpływa też na sektor bankowy oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, księgowych i biura rachunkowe.

Split payment jest narzędziem dla przedsiębiorców płacących bezgotówkowo (przy użyciu polecenia przelewu lub polecenia zapłaty) i posiadających rachunek VAT. Od 1 lipca 2018 każdy podatnik VAT prowadzący działalność gospodarczą i posiadający rachunek rozliczeniowy bądź imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą będzie miał bezpłatny rachunek VAT (otwarty automatycznie, bez konieczności składania wniosków).

Kogo NIE dotyczy split payment?

Z split payment nie może skorzystać:

• konsument (nieprowadzący działalności gospodarczej),
• przedsiębiorca, który otrzymuje faktury bez kwoty podatku VAT (np. od podatników zwolnionych z VAT),
• przedsiębiorca – w zakresie faktur objętych mechanizmem odwróconego obciążenia VAT w branży budowlanej lub tzw. branżach wrażliwych, np. elektronika, stal, metale kolorowe.

Dobrowolność split payment

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (split payment) jest dobrowolne, a nie obowiązkowe. Oznacza to, że sam nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem split payment, w jakiej części oraz wobec którego dostawcy (czyli mechanizm można stosować w sposób wybiórczy).

Jednocześnie nic nie stoi na przeszkodzie, żeby postanowienia co do płatności z split payment lub bez split payment były regulowane w umowach między nabywcą i dostawcą (dostawca może nie wyrazić zgody na zapłatę mu w split payment). Przyznanie inicjatywy co do wyboru stosowania mechanizmu podzielonej płatności nabywcy nie oznacza, że sprzedawca nie może zastrzec w umowie, iż nie chce stosować takiej formy rozliczeń. Kontrahenci mają w tym zakresie swobodę, wynikającą z zasady swobody umów i sami decydują, w jaki sposób dokonują rozliczeń przeprowadzanych transakcji.

Zapłata z split payment, rachunek VAT

Split payment dotyczy wyłącznie transakcji złotówkowych między przedsiębiorcami.

 Zapłata przy użyciu split payment będzie opierać się nadal na jednym przelewie do dostawcy za daną dostawę lub usługę. Rozdzielenie płatności następuje przez użycie specjalnego komunikatu przelewu, udostępnionego przez bank/SKOK. W komunikacie przelewu nabywca wskazuje:

• kwotę podatku VAT (lub część),
• kwotę sprzedaży brutto (lub część),
• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
• NIP dostawcy.

Nabywca nie musi znać numeru rachunku VAT dostawcy, ponieważ na przelewie – tak jak dotychczas – będzie wskazywać rachunek rozliczeniowy dostawcy.

Bank/SKOK automatycznie otwiera jeden bezpłatny rachunek VAT do rachunków rozliczeniowych, które w nim posiada podatnik. Na jego wniosek bank/SKOK może otworzyć więcej rachunków VAT.

Z rachunku VAT podatnik może korzystać w ograniczonym zakresie. Istnieją dwie możliwości skorzystania z rachunku przy płaceniu:

• za usługi lub towary, gdzie kwotę podatku VAT można opłacić ze środków na rachunku VAT, na rachunek VAT kontrahenta,
• swoich zobowiązań podatkowych z tytułu VAT do urzędu skarbowego, niezależnie od tego, czy podatnik korzysta ze split payment, czy nie.

Zarówno sam rachunek VAT, jak i środki na nim zgromadzone cały czas należą do podatnika. Organy podatkowe nie będą dysponować środkami zgromadzonymi na rachunkach VAT, sprawują jednakże nadzór nad ich uwolnieniem. Podatnik ma zatem dostęp do tych środków i może na bieżąco regulować swoje zobowiązania wobec kontrahentów, a jego płynność finansowa nie jest zagrożona.

Zwrot różnicy podatku na rachunek VAT

Aby otrzymywać w przyspieszonym terminie – do 25 dni – zwrot różnicy podatku (tj. nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym) na rachunek VAT – należy zaznaczyć w deklaracji VAT, że żąda się zwrotu na rachunek VAT i w jakiej kwocie.

A zatem – jeżeli w deklaracji podatkowej podatnik ma nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym – może on:

• złożyć wniosek o zwrot tej różnicy na rachunek VAT w terminie do 25 dni lub
• wykazać tę różnicę do zwrotu w standardowym terminie 60 dni.

Co istotne, 25-dniowy termin zwrotu nie może być przedłużony.

Uwolnienie środków z rachunku VAT

Na rachunku VAT w niektórych sytuacjach mogą nagromadzić się środki finansowe. Jeżeli nie będziesz mógł wykorzystać ich do zapłaty za fakturę dostawcy lub do rozliczenia z urzędem skarbowym, wówczas możesz złożyć wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków, tj. przekazanie na rachunek rozliczeniowy.

Urząd na podjęcie decyzji ma 60 dni. Może odmówić wydania zgody jedynie w sytuacji, gdy posiadasz zaległości w VAT (do wysokości tej zaległości) lub gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane. W takiej sytuacji wydaje decyzję, od której możesz się odwołać. W przypadku zgody otrzymasz postanowienie, zaś bank/SKOK prowadzący rachunek VAT przedsiębiorcy dostaje informację o wydanym postanowieniu, na podstawie której niezwłocznie przeleje środki z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy.

Pamiętaj, że to ty sam zdecydujesz, jaką kwotę przekażesz na swój rachunek rozliczeniowy. Ważne jest również to, że złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokować możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT w czasie, w którym naczelnik urzędu skarbowego będzie rozpatrywać twój wniosek. Jeżeli po złożeniu wniosku o przekazanie środków zechcesz zapłacić kontrahentom faktury w split payment lub zapłacić VAT do urzędu skarbowego, możesz to zrobić. Bank/SKOK przeleje wówczas kwotę do wysokości posiadanych środków na rachunku VAT na dzień otrzymania informacji o postanowieniu naczelnika urzędu skarbowego.

Na co mogą być przeznaczone pieniądze z rachunku VAT?

Środki z rachunku VAT mogą być wykorzystane do uregulowania kwoty VAT wykazanej w fakturze z tytułu zakupu towarów lub usług oraz do zapłaty podatku VAT do urzędu skarbowego. Z rachunku VAT można również zapłacić do urzędu skarbowego dodatkowe zobowiązania w VAT, odsetki za zwłokę w VAT.

Co zrobić w przypadku wpłacenia na rachunek VAT pomyłkowej kwoty, np. wyższej niż należny podatek? Jak nabywca może odzyskać te środki?

W przypadku pomyłkowej wpłaty zbyt wysokiej kwoty na rachunek VAT (np. podatek na fakturze wynosi 800 zł, a wpłacono 1.000 zł), nie ma możliwości zwrotu 200 zł z rachunku VAT. Kontrahenci mogą uzgodnić, że podatnik zwróci nabywcy 200 zł ze swojego rachunku rozliczeniowego. Co innego, jeżeli wpłacona kwota wynika z faktury, a następnie do tej faktury będzie wystawiona korekta – wówczas można dokonać zwrotu tej kwoty z rachunku VAT.

Jaki jest termin zwrotu podatku na rachunek VAT? 

Split payment umożliwia zwrot w terminie 25 dni na rachunek VAT. Żeby z tej możliwości skorzystać, należy wypełnić i zaznaczyć właściwe pola w deklaracji VAT (np. w deklaracji VAT-7 wykazać kwotę zwrotu w poz. 58 i zaznaczyć w poz. 68 opcję zwrotu na rachunek VAT).

Aby wystąpić o zwrot na rachunek VAT, podatnik nie musi dokonywać płatności w split payment.

Czy stosowanie split payment zwalnia z przepisów dot. odpowiedzialności solidarnej?

Tak, w części podatku wykazanego w fakturze – zapłaconego w split payment – przepisy o odpowiedzialności solidarnej nie będą stosowane.

Jak dokonać pierwszej płatności w split payment, skoro po otwarciu rachunku nie będzie na nim środków? Czy powinno się dokonać przelewu na ten rachunek zanim opłaci się pierwszą fakturę?

Jeżeli na rachunku VAT nie ma środków lub są one niewystarczające, wtedy bank „dobierze" ze standardowego rachunku brakującą kwotę. Jeśli na rachunku VAT nie ma w ogóle środków, bank pobierze całą kwotę z rachunku standardowego. Jednakże zawsze w pierwszej kolejności bank przeznacza środki na zapłatę kwoty VAT, wykazanej w komunikacie przelewu z rachunku VAT.

Czy można dokonywać płatności bezpośrednio na rachunek VAT?

Nie, bank lub SKOK będzie odrzucać takie przelewy.

Czy stosując split payment będzie trzeba wykonywać dwa osobne przelewy: jeden z kwotą netto, a drugi - VAT?

Nie, wypełnia się jeden przelew, tzw. komunikat przelewu, który będzie udostępniany przez bank lub SKOK. Wskazuje się tam kwotę VAT (lub część), kwotę sprzedaży brutto (bądź część), numer faktury i NIP dostawcy. Wystarczy zastosować ten komunikat i wówczas bank lub SKOK podzieli płatność i przekaże wskazaną w komunikacie kwotę VAT na rachunek VAT dostawcy, a pozostałą kwotę na rachunek standardowy (czyli rozliczeniowy lub imienny w SKOK).

Czy można opłacić tylko poszczególne pozycje z faktury z zastosowaniem split payment? Czy bank uzna taki przelew?

Tak, w MPP można zapłacić zarówno całość należności, jak i dowolną jej część. To do nabywcy należy decyzja, ile środków zostanie wpłaconych na osobne konto VAT sprzedawcy. Bank nie weryfikuje wysokości kwot oraz ich prawidłowości, gdyż nie ma dostępu do faktury.

Czy można przelewać środki pomiędzy własnymi rachunkami VAT utworzonymi w różnych bankach?

Nie, takie środki można przelać tylko w ramach jednego banku.

Czy nabywca może dokonywać zbiorczych przelewów w podzielonej płatności, sumując kilka faktur w jednej zapłacie zobowiązania wobec dostawcy?

Nie, stosując split payment każdą z faktur należy uregulować osobno, dzięki czemu urząd skarbowy będzie mógł połączyć kwotę VAT z konkretną fakturą.

Czy prowadzenie rachunku VAT wiąże się z dodatkowymi kosztami?

Założenie i prowadzenie rachunku VAT przez bank/SKOK jest bezpłatne, mogą one jednak pobierać opłaty za operacje (np. przelewy), zgodnie z ustalonym przez siebie cennikiem usług. Nie mogą one jednak różnić się od opłat za dokonanie tradycyjnego przelewu. Dodatkowo środki na rachunku VAT mogą być, zgodnie z ustaleniami stron, oprocentowane.

Pamiętaj, że:

• W MPP płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z faktury jest płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy/rachunek w SKOK dostawcy lub jest rozliczana w inny sposób. Natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie VAT (w całości lub w części) jest płacona na specjalny rachunek bankowy dostawcy – rachunek VAT.
• stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. Stroną decydującą o jego stosowaniu jest nabywca (podatnik VAT). Nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem MPP, w jakiej części oraz wobec którego dostawcy.

Pobierz prezentację o mechanizmie podzielonej płatności 

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r., poz. 62 i 1075) - art. 108 a-d.

Na podst. www.finanse.mf.gov.pl