18.9.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Kary za naruszanie zakazu geoblokowania i dostęp do tajemnicy skarbowej - to najważniejsze zmiany w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Część zmian już weszła w życie.
Najważniejsze zmiany zmiany w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów wynikające z ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw
Latem Sejm znowelizował ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Najważniejsze zmiany dotyczące geoblokowania oraz dostępu do tajemnic skarbowej i bankowej wchodzą w życie już dziś. Pozostałe zaczną obowiązywać w styczniu 2020 r.

- "Zmiany dotyczą kilku ważnych spraw. Po pierwsze, wynikają z konieczności dostosowania prawa krajowego do unijnego po wejściu w życie zakazu geoblokowania. Po drugie, mają ułatwić UOKiK pracę – egzekwowanie przepisów, prowadzenie postępowań i nakładanie kar. Dostęp do tajemnicy skarbowej i w większym niż dotąd zakresie bankowej sprawi, że urząd będzie jeszcze bardziej skuteczny. W efekcie skorzystają konsumenci, uczciwi przedsiębiorcy i rolnicy" – stwierdził Marek Niechciał, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Zakaz geoblokowania
Nowelizacja dostosowuje polskie prawo do unijnego rozporządzenia w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego. Zakazuje ono przedsiębiorcom dyskryminowania klientów z powodu przynależności państwowej, miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności gospodarczej. W efekcie konsumenci mają mieć równy dostęp do oferty niezależnie od kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE, Norwegia, Islandia i Liechtenstein), z którego robią zakupy. Sprzedawca nie może im z tego powodu np. odmówić sprzedaży towaru czy odrzucić karty płatniczej.
Celem uchwalonej ustawy jest więc dostosowanie prawa krajowego do przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/302 w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE (Dz.Urz. UE L 60 I z 02.03.2018, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 66 z 08.03.2018, str. 1).
Przepisy rozporządzenia nakładają na państwa członkowskie obowiązek m.in. wyznaczenia na gruncie przepisów krajowych organu, który będzie odpowiedzialny za egzekwowanie naruszeń przepisów ww. rozporządzenia, oraz określenie podmiotu powołanego do udzielania pomocy konsumentom w zakresie wynikającym ze stosowania tego rozporządzenia. W związku z powyższym, nowelizacja zakłada, iż organem tym będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w zakresie przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów. W pozostałym zakresie obowiązek ten będzie spoczywał na sądach powszechnych. Natomiast organem odpowiedzialnym za udzielanie konsumentom praktycznej pomocy w przypadku sporu pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą będzie działający przy Prezesie UOKiK Punkt Kontaktowy ds. pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich oraz internetowego systemu rozwiązywania sporów konsumenckich.
Nowelizacja uściśla, kto w Polsce odpowiada za egzekwowanie tych przepisów. UOKiK ma interweniować w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, w relacji przedsiębiorca-konsument w sprawie naruszania zbiorowych interesów konsumentów np. gdy polski e-sklep automatycznie, bez pytania o zgodę, przekierowuje klientów z innych krajów na strony z ofertą w ich językach różniące się od tej w języku polskim. Gdyby natomiast e-sklep z innego kraju UE blokował polskich konsumentów, UOKiK może interweniować poprzez Consumer Protection Cooperation (CPC). Po drugie, w relacji przedsiębiorca-przedsiębiorca urząd może wszcząć postępowanie antymonopolowe, gdy powstanie podejrzenie, że geoblokowanie ogranicza konkurencję. Zarówno w tym przypadku, jak i za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów UOKiK może nakładać kary finansowe do 10 proc. obrotów przedsiębiorcy z poprzedniego roku. W pozostałych sytuacjach, np. odszkodowań w indywidualnych sprawach konsumentów, właściwe do rozstrzygania sporów będą sądy powszechne.
Przepisy przewidują też pomoc dla konsumentów dyskryminowanych przez zagraniczne sklepy. Będzie jej udzielać Punkt Kontaktowy ds. ADR/ODR, który działa przy UOKiK. Nadal będzie można tam uzyskać także porady związane z polubownym rozwiązywaniem sporów. W transgranicznych sporach indywidualnych pomaga również Europejskie Centrum Konsumenckie. Pomoc centrum jest bezpłatna.
Dostęp do tajemnicy bankowej i skarbowej
Wprowadzone zmiany umożliwiają również Prezesowi UOKiK dostęp do tajemnicy skarbowej oraz tajemnicy bankowej na potrzeby prowadzonych postępowań.
Prezes UOKiK zyska dostęp do tajemnicy skarbowej. Będzie mógł z niego korzystać podczas postępowań z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. Ułatwi mu to szacowanie i nakładanie kar za naruszenia. Ich wysokość jest uzależniona od obrotów firmy z poprzedniego roku.
- "Problem pojawia się, gdy przedsiębiorca nie odbiera korespondencji od UOKIK, nie odpowiada na nasze wezwania, nie przekazuje danych o wysokości obrotu. Zdarza się, że musimy weryfikować złożone informacje np. w urzędzie skarbowym, przy czym często dane te są objęte tajemnicą skarbową" – powiedział Marek Niechciał, prezes UOKiK. – "Nowe przepisy mogą być pomocne także, aby ustalić, czy przedsiębiorca aktualnie prowadzi działalność gospodarczą, w procesie egzekucji kary oraz przy postępowaniach dotyczących tzw. piramid finansowych. W tym ostatnim przypadku dokumenty uzyskane od organów podatkowych mogą pozwolić ustalić, czy finansowanie wynagrodzenia, jakie konsument może otrzymać, jest uzależnione od świadczeń wpłaconych przez kolejnych uczestników systemu" - dodał.
Nowelizacja rozszerza też uprawnienia prezesa UOKiK do korzystania z tajemnicy bankowej. Miał już do niej dostęp przy postępowaniach dotyczących ochrony konsumentów i konkurencji oraz pomocy publicznej. Po zmianach – co ważne dla rolników - obejmie także sprawy z zakresu nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. Analiza danych uzyskanych z banków pomoże np. ustalić, czy między dostawcą produktów rolnych a przetwórcą lub sklepem istnieje stosunek przewagi kontraktowej, czyli znaczna dysproporcja majątkowa.
Poprawi się również współpraca między UOKiK a Komisją Nadzoru Finansowego. Urząd będzie mógł się z nią dzielić informacjami uzyskanymi podczas postępowań. Pozwoli to skuteczniej walczyć z łamaniem prawa przez firmy z branży finansowej.
Bardziej elastyczna struktura urzędu
Uchwalona ustawa ma również na celu uelastycznienie struktury organizacyjnej UOKiK, poprzez rezygnację ze wskazania w ustawie siedzib delegatur UOKiK oraz dookreślenie, że Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje Urzędowi statut określający jego organizację oraz zadania i rozmieszczenie delegatur Urzędu.
UOKiK nadal będzie się składał z centrali, delegatur oraz laboratoriów. Prezes urzędu uzyska jednak większą elastyczność przy przydzielaniu im zadań.
Zmianie ulegnie skład działającej przy Prezesie UOKiK Krajowej Rady Rzeczników Konsumentów – w skład Rady wchodzić będzie 16 rzeczników konsumentów, po jednym z każdego województwa. Jest to organ doradczy. Do tej pory tworzyło go 9 rzeczników – po jednym z terenu każdej dotychczasowej delegatury. Po zmianach każde województwo ma więc mieć w radzie swojego przedstawiciela – w sumie będzie ich tam 16.
Wejście w życie nowych przepisów
Nowelizacja weszła w życie 17 września 2019 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 5–8, 11 i 12, art. 4 pkt 1 oraz art. 5–8, które wejdą w życie po upływie 4 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 3 stycznia 2020 r.

Potrzebujesz porady prawnej?
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi generalnie wejdzie w życie 12 lipca 2017 r. Na czym polegają nowe rozwiązania? Spór pomiędzy dostawcami a odbiorcami produktów spożywczych (...)
Ograniczenie zatorów płatniczych, czyli opóźnień w płaceniu kontrahentom – to główny cel ustawy przeciwdziałającej zatorom płatniczym. Nowe prawo zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2020 roku. Nowe rozwiązania to np.: skrócenie terminów zapłaty, (...)
Jak przebiega postępowanie w sprawie nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej?
Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi weszła w życie 23 grudnia 2021 r. Do jakiej instytucji należy złożyć zawiadomienie w sprawie podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi (...)
Obowiązek wprowadzania na rynek produktów bezpiecznych, lepsza ochrona konsumentów, zmiany udzielania pomocy publicznej, a także nowe możliwości organów chroniących konkurencję - UOKIK podsumowuje pięć lat w Unii. Zjednoczona Europa to 493 mln konsumentów, z wydatkami konsumpcyjnymi na poziomie (...)
Projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przedłożony przez minister rozwoju. Obrona polskich (...)
Przewaga kontraktowa w nowych przepisach
Weszła w życie nowa ustawa o przewadze kontraktowej. Wprowadzone zmiany poprawią sytuację rolników i dostawców produktów w kontaktach z największymi podmiotami na rynku rolno-spożywczym. UOKiK przygotował zestawienie najczęstszych pytań i odpowiedzi dotyczących (...)
Przeciwdziałanie nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej
Czemu ma służyć nowa regulacja o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej? 12 lipca 2017 r. wejdzie w życie ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (przygotowana przez Ministerstwo (...)
Ruszył program dla sygnalistów Wiesz o zmowie przedsiębiorców? Możesz anonimowo zawiadomić UOKiK. Ruszył pilotażowy program pozyskiwania informacji od tzw. sygnalistów.UOKiK czeka na zgłoszenia pod numerem telefonu 22 55 60 500 lub mailowe, na adres sygnalista@uokik.gov.pl. Niedozwolone (...)
Ochrona konsumentów. UOKiK dostanie nowe ważne uprawnienia
To będzie rewolucja. Jeśli zostaniesz oszukany, nieuczciwa firma sama o tym cię poinformuje, bo zmusi ją do tego UOKiK. Urząd będzie mógł także przeszukać jej siedzibę, podesłać tajemniczego klienta albo nałożyć kary za nieuczciwe umowy. Większość zmian wymierzonych jest w banki i (...)
Uprawnienia MŚP wobec platform i wyszukiwarek internetowych
Coraz więcej przedsiębiorców działa na platformach internetowych. Trudno już wyobrazić sobie prowadzenie biznesu bez obecności w sieci. Dowiedz się, jakie prawa przysługują przedsiębiorcom w relacjach z platformami internetowymi i wyszukiwarkami internetowymi. ##baner## Komu (...)
Kto może pełnić samodzielne funkcje techniczne w budownictwie?
Jakich samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie dotyczą nowe przepisy?Od 31 maja 2006 r. obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Do spraw wszczętych i niezakończonych (...)
Spłata kredytu hipotecznego zdaniem Prezesa UOKiK
Jeżeli spłacasz całkowicie lub nadpłacasz kredyt hipoteczny, który wziąłeś po 21 lipca 2017 r., bank musi się z tobą rozliczyć z opłat pobranych w związku z zawarciem umowy. Szczegóły znajdziesz w najnowszym stanowisku Prezesa Urzędu. Prezes UOKiK wszczął postępowania (...)
Ograniczenia w koncentracji przedsiębiorców
Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów – obowiązująca od 21 kwietnia 2007 r. - określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Reguluje też zasady (...)
Wakacje kredytowe i przepisy antyprzejęciowe w Tarczy Antykryzysowej 4.0
Sejm przyjął przepisy chroniące kredytobiorców i polskie spółki. Osoba, która straciła główne źródło dochodu, będzie mogła zawiesić spłatę kredytu na trzy miesiące. Polskie spółki ważne dla bezpieczeństwa, zdrowia lub porządku publicznego (...)
Nowe przepisy o kontroli inwestycji
24 lipca 2020 r. wejdą w życie nowe przepisy dotyczące kontroli inwestycji. Prezes UOKiK będzie mógł chronić polskie przedsiębiorstwa o strategicznym znaczeniu dla porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego. UOKiK opublikował dokument, w którym wyjaśnia, w jaki (...)
Jakie prawa przysługują konsumentom?
Jeśli zamierzasz sprzedawać towary lub świadczyć usługi, musisz przestrzegać praw konsumenta. Te prawa obejmują między innymi: gwarancję, rękojmię czy prawo do zwrotu towaru. Nie możesz też stosować w umowach klauzul niedozwolonych. Sprawdź, jakie prawa mają konsumenci. Kim jest (...)
Czy należy przestrzegać prawa konkurencji podczas epidemii koronawirusa?
Wyjątkowe warunki prowadzenia działalności gospodarczej W związku z rozprzestrzeniającą się epidemią wirusa COVID-19 przedsiębiorcy doświadczają obecnie licznych utrudnień w prowadzeniu działalności gospodarczej, np. w postaci zakłóceń w funkcjonowaniu łańcucha dostaw, nadprzeciętnego (...)
Pierwsze wspólne przepisy dotyczące obowiązków i odpowiedzialności pośredników na jednolitym rynku otworzą nowe możliwości świadczenia usług cyfrowych ponad granicami przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony użytkowników bez względu (...)
UOKiK wprowadza nowe zasady dla firm. Zobacz, jakie
Od 1 września UOKiK będzie przedstawiał przedsiębiorcom uzasadnienie zarzutów i powoła wewnętrzny komitet ewaluacyjny. Nowe procedury realizują jeden z kluczowych elementów misji UOKiK, jakim jest zapewnienie w postępowaniach przed Prezesem Urzędu sprawiedliwości proceduralnej, w tym prawa (...)
Przeciw dyskryminacji klientów na rynku unijnym
Nowe przepisy pozwolą walczyć z dyskryminacją klientów na rynku unijnym ze względu na przynależność państwową. Ustawa o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw m.in. umożliwia Prezesowi UOKiK bardziej elastyczne kształtowanie (...)