Odmowa wyznaczenia obrońcy z urzędu powinna podlegać kontroli

11.10.2013

Kodeks postępowania karnego nie przewiduje zażalenia ani na zarządzenie prezesa o odmowie wyznaczenia obrońcy z urzędu, ani na postanowienie sądu o cofnięciu wyznaczenia obrońcy z urzędu. Sprawą tą zajmował się Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że:

Brak sądowej kontroli zarządzenia prezesa sądu o odmowie wyznaczenia obrońcy z urzędu dla oskarżonego, który złożył wniosek w trybie art. 78 k.p.k., oraz nieuwzględnienie możliwości zaskarżenia postanowienia sądu o cofnięciu wyznaczenia obrońcy z urzędu, są niezgodne z konstytucją.

Poza art. 78 k.p.k. do Trybunału zaskarżony został również art. 81 § 1 k.p.k. Zarówno art. 78 § 2, jak i art. 81 § 1 k.p.k. zostały przez Trybunał uznane za niezgodne z art. 42 ust. 2 i art. 78 konstytucji (w przypadku art. 81 § 1 k.p.k. również z art. 45 ust. 1 konstytucji).

Trybunał zwrócił uwagę, iż prawo do obrony jest podstawową zasadą procesu karnego i nie może ono być iluzoryczne. Rozstrzygnięcie w przedmiocie wyznaczenia obrońcy jest – zdaniem Trybunału – sprawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 konstytucji, bowiem decyduje o prawach lub obowiązkach konkretnej osoby. Dlatego powinno podlegać kontroli. Brak jest szczególnych okoliczności, które pozwoliłyby na odstępstwo od tej zasady. Trybunał podkreślił również, że obecnie rozstrzygnięcie w tej kwestii pozostawione jest poza zakresem kompetencji sądu (decyzję podejmuje prezes, a jego rozstrzygnięcie nie podlega kontroli sądu).

Również cofnięcie wyznaczenia obrońcy Trybunał uznał za bardzo ważne dla prawa do obrony. Skoro zaś cofnięcie wyznaczenia obrońcy na podstawie art. 78 § 2 k.p.k. oddziałuje bezpośrednio na gwarancję prawa do obrony (art. 42 ust. 2 konstytucji), to powinno podlegać merytorycznej kontroli i nie może być objęte wyjątkiem od zaskarżalności (art. 78 zdanie 2 konstytucji).

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2013 roku, sygn. akt K 30/11, trybunal.gov.pl

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze