Projekt ustawy o świadczeniach rodzinnych
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Konieczność zmian w tym zakresie wiąże się z faktem, iż obecnie funkcjonujące pieniężne świadczenia rodzinne nie stanowią systemu, ponieważ nie są ze sobą wzajemnie powiązane. Powstawały w różnych okresach jako odpowiedź na doraźne potrzeby. Efektem tego jest ich zróżnicowanie i rozproszenie, zarówno co do źródeł prawa, jak i zakresów podmiotowych, podmiotów organizacyjnych, wysokości świadczeń, a tym samym ich efektywności. Brak jest mechanizmów przeciwdziałających niepożądanej kumulacji świadczeń, spełniających te same cele i brak możliwości monitorowania systemu jako całości.
Projektowany system świadczeń rodzinnych przewiduje:
- jednolity sposób określania kryteriów dochodowych, oparty na kosztach utrzymania rodzin;
- dwa rodzaje świadczeń rodzinnych: zasiłki rodzinne wraz z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze;
- zwiększanie pomocy na rzecz rodziny w związku z edukacją dziecka, szczególnie dziecka niepełnosprawnego.
Dla określania kryterium dochodowego, warunkującego dostęp do świadczeń rodzinnych, wykorzystywane będą wyniki badań Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych na temat progu wsparcia dochodowego rodzin. Obliczony przez IPiSS próg wsparcia dochodowego rodzin, jako próg oddzielający rodziny uprawnione do świadczeń rodzinnych od nieuprawnionych, uwzględnia wydatki na żywność, mieszkanie (eksploatację i wyposażenie), odzież i obuwie, edukację, ochronę zdrowia i higienę, transport i łączność, kulturę, sport i wypoczynek.
Projekt zakłada okresową weryfikację progu wsparcia dochodowego rodzin, a tym samym okresową weryfikację kryterium dochodowego. W ustawie zapisano, że weryfikacja taka będzie dokonywana co trzy lata.
Kryterium dochodowe odnosi się do dochodu netto, tj. po odliczeniu obowiązujących składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zapłaconego podatku dochodowego od osób fizycznych. Kryterium dochodowe dotyczy wysokości dochodu w przeliczeniu na osobę w rodzinie. Taki sposób ustalania uprawnień do świadczeń stwarza preferencje dla rodzin wielodzietnych.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń będą brane pod uwagę dochody uzyskiwane ze wszystkich źródeł.
Dotyczyć to będzie także dochodów ze świadczeń społecznych. Dowodem wysokości uzyskanych dochodów będzie m.in. zaświadczenie z urzędu skarbowego.
Zasiłek rodzinny
Zasiłek ten będzie przysługiwać rodzinie wychowującej dzieci do lat 16, a w przypadku dzieci uczących się - do ukończenia przez nie 21 roku życia lub 24 roku życia w przypadku nauki w uczelni wyższej osoby z orzeczonym umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności. Dochód rodziny uprawnionej nie może być wyższy niż 504,00 zł na osobę lub nie wyższy niż 583,00 zł w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. Te rozwiązania proponuje się wprowadzać etapowo - począwszy od 1 września 2004 r. Do tego czasu wysokość zasiłku będzie zgodna z obecnymi rozwiązaniami w tej dziedzinie.
Rodzina uprawniona do zasiłku rodzinnego może otrzymać jednorazowe lub okresowe zwiększenie pomocy finansowej w formie dodatku do zasiłku rodzinnego. Są to dodatki z następujących tytułów:
- urodzenie dziecka - wysokość dodatku jest jednakowa dla wszystkich rodzin spełniających kryterium dochodowe (504,00 zł) i wynosi 300,00 zł;
- opieka nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - dodatek ten wyniesie 400,00 zł. Wypłacany będzie nie dłużej niż przez dwa lata, a w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu - nie dłużej niż przez trzy lata. W przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym dodatkowy zasiłek rodzinny może przysługiwać przez okres 6 lat;
- samotne wychowywanie dziecka i utrata prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania - wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego wynosić będzie 400,00 zł miesięcznie, nie dłużej niż przez 3 lata pod warunkiem wychowywania dziecka w wieku do 7 lat i posiadania statusu osoby poszukującej pracy,
- samotne wychowywanie dziecka - wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego wynosi 170,00 zł miesięcznie, nie więcej jednak niż 510,00 zł na rodzinę.
- rozpoczęcie roku szkolnego - jednorazowy zasiłek wypłacany będzie we wrześniu, a jego wysokość wyniesie 90,00 zł na każdego ucznia uprawnionego do zasiłku rodzinnego.
Tym samym program „wyprawka szkolna” przestanie być realizowany;
- podjęcie przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania - jest to nowe świadczenie, którego celem jest zrekompensowanie kosztów nauki dziecka poza miejscem swego zamieszkania. Wysokość zasiłku, wypłacanego przez 10 miesięcy, wyniesie 80,00 zł.
Świadczenia opiekuńcze
Ich celem jest częściowe pokrycie wydatków ponoszonych przez rodzinę w związku z koniecznością zapewnienia opieki i pielęgnacji niepełnosprawnym dorosłym lub dzieciom. Przewiduje się dwa rodzaje zasiłków:
- zasiłek pielęgnacyjny - wysokość tego zasiłku wyniesie 141,70 zł miesięcznie. Zasiłku tego nie będą otrzymywać m.in. osoby, które ukończyły 75 rok życia i osoby, w rodzinach których dochód przekracza 1166,00 zł na osobę;
- świadczenie pielęgnacyjne - zasiłek ten zastąpi funkcjonujący obecnie w pomocy społecznej zasiłek stały. Będzie on przeznaczony dla osób rezygnujących z aktywności zawodowej w celu opieki nad dzieckiem do lat 16 (z orzeczoną niepełnosprawnością) lub powyżej 16 roku życia z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności. Wysokość zasiłku wyniesie 420,00 zł miesięcznie.
Projekt ustawy przewiduje, że docelowo, to jest od 1 września 2006 roku, wszystkie zadania dotyczące świadczeń rodzinnych będą realizowane przez samorząd gminy oraz w pewnym zakresie przez samorząd województwa.
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?