13.10.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 29 lipca 2019 r. wydał wyrok w sprawie C-476/17 - Pelham GmbH, Moses Pelham oraz Martin Haas przeciwko Ralf Hütter oraz Florian Schneider-Esleben. Wyjaśnił w nim, że sampling może stanowić naruszenie praw producenta fonogramu w przypadku, gdy jest wykonywany bez jego zezwolenia. Jednak wykorzystanie w zmienionej i nierozpoznawalnej dla ucha postaci próbki dźwiękowej pobranej z fonogramu nie stanowi naruszenia tych praw, nawet w braku takiego zezwolenia.
Czego dotyczyły pytania prejudycjalne sądu krajowego?
Zespół muzyczny Kraftwerk opublikował w 1977 r. fonogram zawierający utwór muzyczny Metall auf Metall. Moses Pelham i Martin Haas są kompozytorami utworu muzycznego Nur mir, który ukazał się na fonogramach spółki Pelham w 1997 r.
Członkowie zespołu Kraftwerk, Ralf Hütter i Florian Schneider-Esleben twierdzą, że Pelham skopiowała za pomocą techniki samplingu trwającą w przybliżeniu dwie sekundy sekwencję rytmiczną utworu Metall auf Metall i włączyła ją w postaci kolejnych powtórzeń do utworu Nur mir. Sampling jest techniką polegają na pobraniu za pomocą urządzeń elektronicznych fragmentów fonogramu w celu wykorzystania ich jako elementów nowej kompozycji w innym fonogramie.
Twierdząc, że prawo pokrewne, którego są oni podmiotem jako właściciele rozpatrywanego fonogramu (producenci fonogramów są osobami fizycznymi lub prawnymi finansującymi tworzenie fonogramów), zostało naruszone, R. Hütter i F. Schneider-Esleben zażądali w szczególności zaprzestania naruszenia, przyznania odszkodowania i przekazania fonogramów zawierających utwór Nur Mir w celu ich zniszczenia.
Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy), przed którym zawisła sprawa, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości w istocie o ustalenie, czy włączenie do fonogramu za pomocą samplingu próbki dźwiękowej (sample) pobranej z innego fonogramu, na które to włącznie nie uzyskano zezwolenia, stanowi, w świetle prawa autorskiego i praw pokrewnych (tj. dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym, Dz.U. 2001, L 167, s. 10, oraz dyrektywy 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej, Dz.U. 2006, L 376, s. 28), a także w świetle praw podstawowych gwarantowanych przez Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej kartą), naruszenie praw producenta fonogramu, z którego rozpatrywana próbka została w ten sposób pobrana.
Sąd niemiecki zastanawia się także nad ustanowionymi prawem Unii wyjątkami i ograniczeniami w odniesieniu do praw podmiotów praw autorskich.
Z tego tytułu sąd ten zmierza do ustalenia, czy ustawodawstwo niemieckie pozwalające na to, aby samoistny utwór, stworzony poprzez swobodne wykorzystanie chronionego utworu, mógł co do zasady zostać opublikowany i wykorzystany bez zezwolenia podmiotów praw autorskich, jest zgodne z prawem Unii.
Poza tym sąd ten zmierza do ustalenia, czy sampling może zostać objęty „wyjątkiem dotyczącym cytowania”, który zwalnia użytkownika z konieczności uzyskania zezwolenia producenta fonogramów na wykorzystanie danego, objętego ochroną, fonogramu.
Ocena TSUE
W ogłoszonym wyroku Trybunał najpierw przypomniał, że producenci fonogramów mają wyłączne prawo do zezwalania na zwielokrotnianie w całości lub częściowo ich fonogramów lub do zabraniania takiego zwielokrotniania. W konsekwencji zwielokrotnianie przez użytkownika próbki dźwiękowej, nawet bardzo krótkiej, pobranej z fonogramu stanowi co do zasady zwielokrotnianie w części tego fonogramu, a zatem zwielokrotnianie takie wchodzi w zakres przyznanego producentowi takiego fonogramu prawa wyłącznego.
Jednakże Trybunał stwierdził, że ze „zwielokrotnianiem” nie mamy do czynienia w przypadku, gdy użytkownik, korzystając z wolności sztuki, pobiera próbkę dźwiękową fonogramu w celu jej włączenia w zmienionej i nierozpoznawalnej dla ucha postaci do innego fonogramu. W tym kontekście TSUE podkreślił, że uznanie, iż takie wykorzystanie próbki dźwiękowej stanowi zwielokrotnianie podlegające obowiązkowi uzyskania zezwolenia producenta fonogramu byłoby sprzeczne w szczególności z wymogiem zapewnienia właściwej równowagi między, z jednej strony, interesami podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, jakie one mają w ochronie ich prawa własności intelektualnej, zapisanego w karcie, a z drugiej strony ochroną interesów i praw podstawowych użytkowników przedmiotów objętych ochroną, wśród których znajduje się wolność sztuki, także chroniona na podstawie karty, a także interesem ogólnym.
Trybunał stwierdził, że nośnik zawierający całość lub istotną część dźwięków utrwalonych na fonogramie stanowi jego kopię, w odniesieniu do której producent fonogramu posiada wyłącznie prawo rozpowszechniania.
Jednakże TSUE wyjaśnił, że nie stanowi takiej kopii nośnik, który – tak jak w tym przypadku – ogranicza się do włączenia próbek muzycznych, w danym przypadku w zmienionej postaci, przeniesionych z tego fonogramu w celu stworzenia nowego i samoistnego utworu.
TSUE orzekł także, że ustanowione prawem Unii wyjątki i ograniczenia w odniesieniu do praw podmiotów praw autorskich odzwierciedlają już uwzględnienie przez prawodawcę Unii interesów producentów i użytkowników przedmiotów objętych ochroną oraz interesu ogólnego. Ponadto wyjątki i ograniczenia zostały określone w sposób wyczerpujący w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych. W konsekwencji, ustawodawstwo niemieckie, które mimo wyczerpującego charakteru wspomnianych wyjątków i ograniczeń ustanawia wyjątek lub ograniczenie nieprzewidziane przez prawo Unii pozwalające na to, aby samoistny utwór, stworzony poprzez swobodne wykorzystanie utworu chronionego, mógł co do zasady zostać opublikowany i wykorzystany bez zezwolenia podmiotów praw, jest niezgodne z prawem Unii.
Co się tyczy wyjątków i ograniczeń w odniesieniu do wyłącznych praw podmiotów praw autorskich do zwielokrotniania i udostępniania, które państwa członkowskie mogą przewidzieć na podstawie prawa Unii w odniesieniu do cytowania utworu chronionego, Trybunał stwierdził, że wykorzystanie próbki dźwiękowej pobranej z fonogramu i umożliwiającej zidentyfikowanie utworu, z którego próbka ta została pobrana, może pod określonymi warunkami stanowić cytowanie, o ile w szczególności takie wykorzystanie ma na celu nawiązanie dialogu z danym utworem. Natomiast, nie stanowi takiego cytowania wykorzystanie tej próbki w przypadku, gdy niemożliwe jest zidentyfikowanie danego utworu.
Wreszcie TSUE orzekł, że w przypadku, gdy działanie państw członkowskich nie jest w pełni zdeterminowane przez prawo Unii, mogą one przy wdrażaniu prawa Unii stosować krajowe standardy ochrony praw podstawowych, pod warunkiem, w szczególności, że takie stosowanie nie podważa ustanowionego w karcie poziomu ochrony.
Jednakże materialna treść wyłącznego prawa producenta fonogramów do zwielokrotniania jest przedmiotem środka pełnej harmonizacji, a zatem takie stosowanie należy w tym zakresie wykluczyć.
Potrzebujesz porady prawnej?
Portal zamieszczający przeglądy i omówienie artykułów prasowych - opinia prawna
Stan faktycznyZamierzam prowadzić tematyczny portal internetowy zajmujący się przeglądem informacji z mediów publicznych na wybrane tematy (głównie gospodarcze i społeczne). Podstawowym źródłem informacji dla serwisu ma być prasa oraz inne portale (...)
Stan faktyczny Prowadzę obecnie jednoosobowo, firmę komputerową zwaną dalej PRACOWNIĄ. Dla firmy zwanej dalej ZLECENIOBIORCA, na jego zlecenie i zgodnie z podpisanymi umowami, zostało napisanych kilkanaście systemów informatycznych w języku programowania COBOL (na który to (...)
Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego
Interpretacja MF Minister Finansów w dniu 15 września 2020 r. wydał interpretację ogólną Nr DD3.8201.1.2018. Wynika z niej, że na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, koszty uzyskania przychodów z (...)
Jaki jest charakter prawny listu intencyjnego? - opinia prawna
Stan faktyczny Jakiś czas temu z firmą, z którą współpracuję podpisałem list intencyjny. Zawiera on takie określenia jak: "Zleceniodawca zobowiązuje się do wykonywania usług informatycznych". Porozumienie to wspomina także o karze umownej. Z powodu zmiany miejsca zamieszkania (...)
Warunki i licencje umieszczania utworów na stronach internetowych
Pomimo częstego pomijania tego faktu przez osoby tworzące strony internetowe, prawo autorskie zobowiązuje je do dbałości o prawa twórców umieszczanych na stronach zdjęć, fragmentów tekstu czy muzyki. Wskazania wymaga, że w razie potrzeby autor może domagać się zaprzestania (...)
Sama definicja utworu zależnego zawarta jest w art. 2. ust. 1 i 2 z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 z późn. zm.) – dalej „u.p.a.p.p.” , zgodnie z którym: 1. Opracowanie cudzego utworu, (...)
Prawa autorskie wspólników czy spółki cywilnej - opinia prawna
Stan faktycznyPrzedmiotem działalności wspólników spółki cywilnej jest opracowywanie i oferowanie klientom programów komputerowych. Niektóre z tych programów pisane były samodzielnie przez jednego ze wspólników, pozostałe przy niewielkim udziale (...)
Stan faktyczny Osoba fizyczna zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Działalność ta polegać będzie na oferowaniu klientom korzystanie z systemu komputerowego służącego do szybkiego przesyłania wiadomości e-mail i sms. System składa się z dwóch elementów: (...)
Na czym polega nadzór autorski nad utworem?
Prawo autorskie wprowadza tzw. nadzór autorski który dotyczy sposobu korzystania, rozpowszechniania utworu czy też tworzenia kopii. Zgodnie z art. 60. u.p.a.p.p. [Nadzór autorski] 1. Korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem (...)
Konsultacje w sprawie zielonej księgi: prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy
23 lipca 2008 r. Sekretariat Generalny Rady UE przekazał Polsce dokument zawierający Zieloną księgę. Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy. Celem Księgi jest zachęcenie do publicznej debaty nad najlepszymi sposobami rozpowszechniania w środowisku online wiedzy związanej z badaniami, (...)
Ciekawy przykład przedmiotu prawa autorskiego - opinia prawna
Stan faktycznySzkoła zatrudniła mnie na stanowisko nauczyciela zajęć pozalekcyjnych. Poza normalnym prowadzeniem zajęć stworzyłam niemal godzinny zupełnie niepowtarzalny program mojego pomysłu. Program ten opracowywałam sama, poza godzinami pracy. Przypadkowo dowiedziałam się, że nauczycielka, (...)
Czym jest informacja publiczna?
Co jest informacją publiczną? Informacja publiczna jest pojęciem ustawowym, zawartym w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Ustawa o dostępie do informacji publicznych stanowi wykonanie art. 61 Konstytucji RP. Zasada dostępu do informacji publicznej Ogólną (...)
Podstawowe zasady ochrony praw autorskich i pokrewnych
Co jest przedmiotem prawa autorskiego? Jeżeli Kowalski stworzy utwór (np. namaluje obraz, napisze artykuł, skomponuje utwór muzyczny, zrobi zdjęcie) to będzie on chroniony prawem autorskim jeśli: jest oryginalny (Kowalski jest przekonany o "nowości" swojego dzieła, (...)
SIWZ też mogą być chronione prawem autorskim
Powielenie przygotowanej przez kogo innego specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego, tzw. SIWZ, może być kradzieżą cudzej myśli, zakazaną przez prawo autorskie, a także przez przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Choć bowiem sposób sporządzenia SIWZ szczegółowo normuje (...)
Utwory publikowane w nabywanym serwisie internetowym - opinia prawna
Stan faktycznyPan X chce zakupić serwis internetowy. Na stronach serwisu znajdują się krótkie informacje, sprawozdania, felietony. Czy autorzy tych treści mają do nich prawa? Czy autor może żądać usunięcia swoich artykułów ze stron serwisu? Autorzy publikowali treści na stronach (...)
Opodatkowanie praw autorskich - opinia prawna
Stan faktyczny Niemiecki kontrahent, z którym mamy umowę o stałej współpracy, wypożyczył nam program AutoCad do konstruowania wyrobów, które produkujemy. Jako potwierdzenie otrzymaliśmy pismo stwierdzające oddanie programu do dyspozycji naszej firmie (nie została określona wartość programu, (...)
Reforma prawa autorskiego w planach prac Komisji Europejskiej
Komisja Europejska zamierza zaproponować w 2015 r. reformę unijnych przepisów o prawie autorskim, aby dostosować je do rozwoju nowych technologii. Przepisy te będą częścią szerszej inicjatywy, dotyczącej stworzenia wspólnego rynku cyfrowego w UE. Plan pracy na ten rok, który Komisja przedstawiła (...)
Wczorajszy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego nie pozostawia wątpliwości, że potrzebna jest nowelizacja prawa autorskiego. Rządowy projekt takiej nowelizacji znajduje się obecnie w sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. NSA podkreślił natomiast skutki, jakie dla środowisk twórczych (...)
Sejm będzie musiał w 2008 r. nie tylko wprowadzić istotne zmiany systemowe, ale i poprawić wiele ustaw, które utrudniają życie obywatelom i przedsiębiorcom Wielu zmian wymaga także prawo autorskie. – Nie łudźmy się, że uda się kompleksowa reforma, bo dyskusje o niej (oraz spory artystów (...)
Jak sobie radzi prawo autorskie z nowymi technologiami?
Prawo autorskie i praktyka sądowa nie zawsze nadążają za nowymi wyzwaniami, jakie niosą ze sobą szybko rozwijające się technologie (...)Zastawiano się m.in., jak pogodzić swobodny dostęp do informacji i dóbr kultury, który umożliwiają nowe technologie cyfrowe, ze skuteczną i rozsądną (...)
Portal zamieszczający przeglądy i omówienie artykułów prasowych - opinia prawna
Stan faktycznyZamierzam prowadzić tematyczny portal internetowy zajmujący się przeglądem informacji z mediów publicznych na wybrane tematy (głównie gospodarcze i społeczne). Podstawowym źródłem informacji dla serwisu ma być prasa oraz inne portale (...)
Stan faktyczny Prowadzę obecnie jednoosobowo, firmę komputerową zwaną dalej PRACOWNIĄ. Dla firmy zwanej dalej ZLECENIOBIORCA, na jego zlecenie i zgodnie z podpisanymi umowami, zostało napisanych kilkanaście systemów informatycznych w języku programowania COBOL (na który to (...)
Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego
Interpretacja MF Minister Finansów w dniu 15 września 2020 r. wydał interpretację ogólną Nr DD3.8201.1.2018. Wynika z niej, że na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, koszty uzyskania przychodów z (...)
Jaki jest charakter prawny listu intencyjnego? - opinia prawna
Stan faktyczny Jakiś czas temu z firmą, z którą współpracuję podpisałem list intencyjny. Zawiera on takie określenia jak: "Zleceniodawca zobowiązuje się do wykonywania usług informatycznych". Porozumienie to wspomina także o karze umownej. Z powodu zmiany miejsca zamieszkania (...)
Warunki i licencje umieszczania utworów na stronach internetowych
Pomimo częstego pomijania tego faktu przez osoby tworzące strony internetowe, prawo autorskie zobowiązuje je do dbałości o prawa twórców umieszczanych na stronach zdjęć, fragmentów tekstu czy muzyki. Wskazania wymaga, że w razie potrzeby autor może domagać się zaprzestania (...)
Sama definicja utworu zależnego zawarta jest w art. 2. ust. 1 i 2 z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 z późn. zm.) – dalej „u.p.a.p.p.” , zgodnie z którym: 1. Opracowanie cudzego utworu, (...)
Prawa autorskie wspólników czy spółki cywilnej - opinia prawna
Stan faktycznyPrzedmiotem działalności wspólników spółki cywilnej jest opracowywanie i oferowanie klientom programów komputerowych. Niektóre z tych programów pisane były samodzielnie przez jednego ze wspólników, pozostałe przy niewielkim udziale (...)
Stan faktyczny Osoba fizyczna zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Działalność ta polegać będzie na oferowaniu klientom korzystanie z systemu komputerowego służącego do szybkiego przesyłania wiadomości e-mail i sms. System składa się z dwóch elementów: (...)
Na czym polega nadzór autorski nad utworem?
Prawo autorskie wprowadza tzw. nadzór autorski który dotyczy sposobu korzystania, rozpowszechniania utworu czy też tworzenia kopii. Zgodnie z art. 60. u.p.a.p.p. [Nadzór autorski] 1. Korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem (...)
Konsultacje w sprawie zielonej księgi: prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy
23 lipca 2008 r. Sekretariat Generalny Rady UE przekazał Polsce dokument zawierający Zieloną księgę. Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy. Celem Księgi jest zachęcenie do publicznej debaty nad najlepszymi sposobami rozpowszechniania w środowisku online wiedzy związanej z badaniami, (...)
Ciekawy przykład przedmiotu prawa autorskiego - opinia prawna
Stan faktycznySzkoła zatrudniła mnie na stanowisko nauczyciela zajęć pozalekcyjnych. Poza normalnym prowadzeniem zajęć stworzyłam niemal godzinny zupełnie niepowtarzalny program mojego pomysłu. Program ten opracowywałam sama, poza godzinami pracy. Przypadkowo dowiedziałam się, że nauczycielka, (...)
Czym jest informacja publiczna?
Co jest informacją publiczną? Informacja publiczna jest pojęciem ustawowym, zawartym w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Ustawa o dostępie do informacji publicznych stanowi wykonanie art. 61 Konstytucji RP. Zasada dostępu do informacji publicznej Ogólną (...)
Podstawowe zasady ochrony praw autorskich i pokrewnych
Co jest przedmiotem prawa autorskiego? Jeżeli Kowalski stworzy utwór (np. namaluje obraz, napisze artykuł, skomponuje utwór muzyczny, zrobi zdjęcie) to będzie on chroniony prawem autorskim jeśli: jest oryginalny (Kowalski jest przekonany o "nowości" swojego dzieła, (...)
SIWZ też mogą być chronione prawem autorskim
Powielenie przygotowanej przez kogo innego specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego, tzw. SIWZ, może być kradzieżą cudzej myśli, zakazaną przez prawo autorskie, a także przez przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Choć bowiem sposób sporządzenia SIWZ szczegółowo normuje (...)
Utwory publikowane w nabywanym serwisie internetowym - opinia prawna
Stan faktycznyPan X chce zakupić serwis internetowy. Na stronach serwisu znajdują się krótkie informacje, sprawozdania, felietony. Czy autorzy tych treści mają do nich prawa? Czy autor może żądać usunięcia swoich artykułów ze stron serwisu? Autorzy publikowali treści na stronach (...)
Opodatkowanie praw autorskich - opinia prawna
Stan faktyczny Niemiecki kontrahent, z którym mamy umowę o stałej współpracy, wypożyczył nam program AutoCad do konstruowania wyrobów, które produkujemy. Jako potwierdzenie otrzymaliśmy pismo stwierdzające oddanie programu do dyspozycji naszej firmie (nie została określona wartość programu, (...)
Reforma prawa autorskiego w planach prac Komisji Europejskiej
Komisja Europejska zamierza zaproponować w 2015 r. reformę unijnych przepisów o prawie autorskim, aby dostosować je do rozwoju nowych technologii. Przepisy te będą częścią szerszej inicjatywy, dotyczącej stworzenia wspólnego rynku cyfrowego w UE. Plan pracy na ten rok, który Komisja przedstawiła (...)
Wczorajszy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego nie pozostawia wątpliwości, że potrzebna jest nowelizacja prawa autorskiego. Rządowy projekt takiej nowelizacji znajduje się obecnie w sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. NSA podkreślił natomiast skutki, jakie dla środowisk twórczych (...)
Sejm będzie musiał w 2008 r. nie tylko wprowadzić istotne zmiany systemowe, ale i poprawić wiele ustaw, które utrudniają życie obywatelom i przedsiębiorcom Wielu zmian wymaga także prawo autorskie. – Nie łudźmy się, że uda się kompleksowa reforma, bo dyskusje o niej (oraz spory artystów (...)
Jak sobie radzi prawo autorskie z nowymi technologiami?
Prawo autorskie i praktyka sądowa nie zawsze nadążają za nowymi wyzwaniami, jakie niosą ze sobą szybko rozwijające się technologie (...)Zastawiano się m.in., jak pogodzić swobodny dostęp do informacji i dóbr kultury, który umożliwiają nowe technologie cyfrowe, ze skuteczną i rozsądną (...)
Zdjęcia z wakacji a prawo autorskie i cywilne...
Portale społecznościowe i serwisy poświęcone prezentacji fotografii pozwalają obecnie na bardzo łatwe dzielenie się ze znajomymi zdjęciami z wakacji. O czym należy pamiętać, udostępniając je publicznie w Internecie? Zdjęcie przedmiotem prawa autorskiego Przedmiotem prawa autorskiego jest (...)
