3.6.2011
Zespół
e-prawnik.pl
W prawie pracy wymiar czasu pracy i jego rozkład nie są uregulowane w sposób jednolity. Podstawową normą czasu pracy, którą przewiduje Kodeks pracy, jest czas nie przekraczający 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy. Ustawodawca przewidział jednak możliwość wprowadzenia innego systemu, w zależności od potrzeb konkretnego pracodawcy.
Obecnie w prawie pracy rozróżnia się następujące rodzaje czasu pracy:
-
podstawowy czas pracy,
-
równoważny (przedłużony) czas pracy,
-
praca w ruchu ciągłym,
-
skrócony czas pracy,
-
zadaniowy czas pracy,
-
przerywany czas pracy,
-
system skróconego tygodnia pracy,
-
system czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta
Czym jest podstawowy czas pracy?
Podstawową normą czasu pracy, którą przewiduje Kodeks pracy jest czas nie przekraczający 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy.
W rolnictwie i hodowli, a także przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób okres rozliczeniowy może być przedłużony do 6 miesięcy, a jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy - nawet do 12 miesięcy.
Na czym polega równoważny (przedłużony) czas pracy?
Równoważnym (przedłużonym) czasem pracy jest taki stały wymiar czasu pracy, który przekracza ogólne normy przewidziane w kodeksie pracy. Jest to więc wymiar przekraczający 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień. Przedłużony czas pracy ma charakter wyjątkowy i dotyczy tylko pewnych grup pracowników.
Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy (stąd nazwa tego systemu).
W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 3 miesięcy. Przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych miesięczny okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 4 miesięcy.
Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1 miesiąca.
W tym systemie czasu pracy pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku dobowego.
Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osóba także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1 miesiąca. W tym systemie czasu pracy pracownikowi również przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku dobowego. Oznacza to, że jeżeli pracownik przepracował bez przerwy 24 godziny, to przysługuje mu 24 godziny odpoczynku.
Na czym polega praca w ruchu ciągłym?
Praca w ruchu ciągłym to taki system czasu pracy, który jest stosowany przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane, a także gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności. System ten dopuszcza przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia taki jak za godziny nadliczbowe.
Potrzebujesz porady prawnej?
Jak ustalić pracownikom czas pracy?
Obowiązek pracodawcy Ustalanie i rozliczanie pracownikom czasu pracy należy do kompetencji pracodawcy, który jednak musi w tym zakresie stosować przepisy ochronne, zawarte w dziale szóstym Kodeksu pracy zatytułowanym „Czas pracy”. Przepisy tego działu określają przede (...)
Podczas planowania czasu pracy pracodawca musi kierować się obowiązującymi normami. Jak pamiętamy, ustalanie harmonogramu niezachowującego 8-godzinnego dnia pracy oraz przeciętnie 40-godzinnego i przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, narusza (...)
Czym jest zadaniowy czas pracy? Zadaniowy czas pracy jest to taki system czasu pracy, w którym uregulowanie wymiaru czasu pracy następuje nie poprzez wskazanie określonej liczby godzin, a przez wskazanie zakresu zadań powierzonych pracownikom. Kiedy i jak można wprowadzić zadaniowy czas pracy? Zgodnie (...)
Regulacja czasu pracy w Unii Europejskiej
Zagadnienia dotyczące regulacji czasu pracy możemy znaleźć w Dyrektywie nr 104 z dn. 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (OJ Nr L 307/1993/45). W dyrektywie unormowano następujące kwestie: wymiaru minimalnego wypoczynku dziennego, wypoczynku cotygodniowego, corocznych (...)
Polska nie będzie musiała wydawać setek milionów złotych na nowe etaty lekarskie. Powód? Wielka Brytania - razem z nami - storpedowała zmiany w dyrektywie o czasie pracy.W maju Parlament Europejski przegłosował, że w ciągu trzech lat europejscy - głównie brytyjscy - pracownicy mają stracić (...)
Ustawa o czasie pracy kierowców
USTAWAz dnia 16 kwietnia 2004 r.o czasie pracy kierowców Rozdział 1Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa: 1) czas pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie stosunku pracy; 2) obowiązki pracodawców (...)
Elastyczny czas pracy od 23 sierpnia 2013 roku w polskich firmach - uwagi natury ogólnej
W dniu 23 sierpnia 2013 roku wchodzi w życie ustawa z dnia z dnia 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (Dz. U. 2013 rok, nr 896). Nowelizacja zawiera w sobie zmiany w Kodeksie pracy, wprowadzające tzw. elastyczny czas pracy. Od chwili pojawienia (...)
Ewidencja czasu pracy - jak prowadzić ewidencję czasu pracy?
Czy konieczny jest harmonogram czasu pracy? Zgodnie z Kodeksem pracy, czas pracy jest to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Czas pracy ma charakter planowany. W związku z tym pracodawca ma obowiązek (...)
Obowiązki pracodawcy względem pracowników pracujących przy monitorach ekranowych
Obecnie trudno wyobrazić sobie biuro, które nie byłoby wyposażone w komputer. Wszechobecne komputery z powodzeniem zastąpiły wiele urządzeń do tej pory spotykanych w miejscach pracy, tak że obecnie nie jesteśmy sobie w stanie bez nich poradzić. Wskutek szerokiej dostępności komputerów (...)
Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie kryteriów wynagradzania za pracę według jej rodzaju, kwalifikacji pracownika oraz jakości i ilości świadczonej przez niego pracy. Pracodawca powinien więc określić ogólne zasady wynagradzania, według tych kryteriów. Zapis na ten temat powinien znajdować (...)
Regulacje techniczne a swoboda działalności gospodarczej Swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej jest pod ochroną konstytucji wszystkich współczesnych państw europejskich. Swobodę tę może ograniczyć tylko ustawodawca albo klient. Ustawodawca może tworzyć w trybie legislacji (...)
Zezwolenie typu A lub B na pracę cudzoziemca na terytorium Polski
Jesteś przedsiębiorcą, masz firmę w Polsce i chcesz zatrudnić cudzoziemca spoza UE, EOG lub Szwajcarii? Musisz najpierw uzyskać zezwolenie na wykonywanie przez niego pracy typu A lub B. Dowiedz się, czym różnią się te zezwolenia i jak je uzyskać. Jak załatwić sprawę? Sprawę można (...)
Stan faktyczny Prowadzę obecnie jednoosobowo, firmę komputerową zwaną dalej PRACOWNIĄ. Dla firmy zwanej dalej ZLECENIOBIORCA, na jego zlecenie i zgodnie z podpisanymi umowami, zostało napisanych kilkanaście systemów informatycznych w języku programowania COBOL (na który to (...)
Co to jest regulamin pracy i kiedy należy go przygotować?
Regulamin pracy jest to akt, który ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Kiedy należy przygotować regulamin pracy? Regulamin pracy wprowadza się, jeżeli w zakresie organizacji i porządku w procesie pracy nie obowiązują (...)
Z jakiego wsparcia aktywizacyjnego mogą korzystać bezrobotni?
Instrumenty rynku pracy wspierają podstawowe usługi rynku pracy. Osoby bezrobotne mogą korzystać z wielu form aktywizacji zawodowej, przewidzianych ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Opisano je w niniejszym artykule. Dodatek aktywizacyjny Dodatek (...)
W pewnych przypadkach na polskie emerytury lub renty mogą liczyć osoby pracujące czy zamieszkałe za granicą. Dowiedz się, jak polacy, którzy mieszkają za granicą, mogą nabyć prawo do polskiej emerytury. Jakie są zasady przyznawania emerytur i rent dla osób pracujących (...)
W związku z powrotem, w roku akademickim 2021/2022, do realizacji kształcenia w siedzibach uczelni, Ministerstwo Edukacji i Nauki w porozumieniu z przedstawicielami środowiska akademickiego oraz Głównym Inspektoratem Sanitarnym opracowało wytyczne dotyczące bezpiecznego funkcjonowania uczelni (...)
Efektywność energetyczna budynków - obowiązki i uprawnienia...
Co to jest efektywność energetyczna budynku? Efektywność energetyczna budynku, czyli jego sprawność energetyczna, to stopień przygotowania budynku do zapewnienia komfortu jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem przy jednoczesnym możliwie najniższym zużyciu energii przez ten budynek. Ocena (...)
Nowe regulacje dotyczące transportu drogowego
Jakie regulacje wdraża nowa ustawa? Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw wchodzi w zasadzie w życie z dniem 3 listopada 2007 r. Podstawowym celem ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych (...)
Co to jest czas pracy? Czas pracy jest to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Co to jest rozkład czasu pracy i okres rozliczeniowy? Rozkład czasu pracy to ustalony przez pracodawcę plan pracy określający, (...)
