Artykuł ma na celu przedstawienie możliwej drogi sądowej przedsiębiorcy, który nie może uzyskać należności od swojego dłużnika. Sytuacje, w których powstają zaległości w płatnościach ze strony kontrahenta wierzyciela są niestety dość częste. Wiele firm wyznaje bowiem zasadę, według której w ogóle nie uiszcza należności lub robi to po terminie. Podstawowym problemem wierzyciela takiego dłużnika jest to, że między stronami istnieje umowa współpracy lub dostawy lub inna podobna trwale łącząca kontrahentów. Przedsiębiorca będący wierzycielem często rezygnuje z dochodzenia całości kwoty lub odsetek licząc, że kontrahent w końcu zapłaci lub kwota zwróci się w dalszej działalności. Takie działanie stwarza jednak niebezpieczeństwo braku płynności finansowej wierzyciela. Prawo natomiast daje dość dogodny sposób dochodzenia należności – nakaz zapłaty. Jest on orzeczeniem wydawanym w szczególnych postępowaniach – nakazowym i upominawczym. Poniżej zostanie omówione postępowanie nakazowe.
Kiedy sprawa może być rozpatrzona w postępowaniu nakazowym?
Postępowanie nakazowe jest postępowaniem przyspieszonym i uproszczonym prowadzonym w sprawach:
- roszczeń pieniężnych,
- świadczenia innych rzeczy zamiennych.
Dla wszczęcia tego postępowania potrzebny jest pozew, w którym wyraźnie zostanie zawarte żądanie rozpoznania sprawy w tym trybie. Najlepiej jest sformułować tytuł w następujący sposób: „pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym”. Jednak nie wystarczy sam wspomniany wyżej wniosek, by sąd się do niego przychylił, konieczne jest posiadanie przez wierzyciela określonych dowodów. Wydaje się, że ważnym dla przedsiębiorcy argumentem za wykorzystaniem tego trybu jest fakt, że z reguły sąd orzeka bez wyznaczania rozprawy i przesłuchania strony przeciwnej, tzn. na posiedzeniu niejawnym. Sąd orzeka więc jedynie na podstawie pozwu i załączonych dokumentów. Oszczędzi to czas, który przedsiębiorca musiałby poświęcić na wizytę w sądzie.
Co z wysokimi kosztami sądowymi?
Dla wszczęcia postępowania przed sądem konieczne jest uiszczenie kwoty wpisu. Jego wysokość zależeć będzie od wartości przedmiotu sporu, czyli od kwoty, jakiej dochodzi przedsiębiorca. Tryb postępowania nakazowego także tutaj ułatwia powodowi sprawę, gdyż musi on wnieść ¼ wpisu, a nie cały wpis. Pozostałe ¾ wpisu powinno zostać zapłacone przez pozwanego, jeśli ten wniesie zarzuty od nakazu zapłaty.
Jakie dokumenty pozwalają na wydanie nakazu zapłaty?
Rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym jest dopuszczalne w konkretnych, określonych przepisami przypadkach. Jest ono mianowicie dopuszczalne, jeśli okoliczności uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu:
- dokumentem urzędowym,
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
- zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Dzięki szczególnej dla przedsiębiorców regulacji sąd wyda też nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia świadczenia wzajemnego i dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku. Roszczenie takie może dotyczyć głównego świadczenia pieniężnego, a także odsetek. Świadczeniem wzajemnym jest przykładowo wydanie czy dostarczenie towaru lub wykonanie zamówionej usługi. Dowodem jego spełnienia może być podpisana przez odbiorcę tzw, wz (dokument stwierdzający wydanie towaru na zewnątrz); podpisana przez odbiorcę usługi karta pracy stosowana często przy usłudze obsługi serwisowej maszyn. Jeżeli przedsiębiorca nie stosuje w obrocie tego typu dokumentów wystarczająca będzie faktura. Musi być one jednak wtedy podpisana przez kontrahenta. Istotne jest, by fakturę podpisywała osoba do tego upoważniona. Jeżeli umowa sprzedaży lub inna, którą zawarły strony określa, kto jest uprawniony do odbioru i podpisywania faktur, strony powinny się do tych postanowień stosować. Jeśli jednak umowy nie zawiera regulacji na ten temat, dłużnik z reguły nie będzie się mógł bronić, że to nie on podpisał fakturę, ale pracownik bez jego zgody. Szersze informacje w tej sprawie są dostępne na stronie naszego serwisu: Do czego jest uprawniony pracownik w Twojej firmie?
Można dodać, że w orzecznictwie przyjmuje sie także, iż upoważnienie powoda przez pozwanego do wystawiania faktur VAT bez podpisu może być traktowane jako zaakceptowanie przez dłużnika rachunku uzasadniające wydanie przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (art. 485 § 1 pkt 2 kpc).
Czy mogę wykorzystać weksel podpisany przez dłużnika?
Oczywiście tak. Wielu przedsiębiorców stosuje ten rodzaj zabezpieczenia. Skorzystanie z dokumentu jakim jest weksel jest dobrym wyjściem z sytuacji, w której kontrahent nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty, nie chce podpisać rachunku czy faktury, a wierzyciel nie posiada dokumentu stwierdzającego, że dostarczył towar lub wykonał usługę. W postępowaniu nakazowym można dochodzić zobowiązani z weksla lub czeku.
W jakich jeszcze sytuacjach sąd wydaje nakaz zapłaty?
Jak zostało wyżej stwierdzone postępowanie nakazowe jest możliwe w razie dochodzenia zobowiązań z weksla, czeku, warrantu lub rewersu, jeśli jest należycie wypełniony i sąd uzna, że treść i prawdziwość nie pozostawiają wątpliwości. Jeśli prawa z tych dokumentów przeszły na powoda z innej osoby, przejście to powinno być udowodnione, jeśli nie wynika z treści dokumentów. Dokumenty w/w należy załączyć do pozwu w oryginałach - w innym przypadku wezwie nas do tego sąd.
Sąd wydaje również nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323).
Sąd wyda też nakaz zapłaty na rzecz banku, który dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku. Do pozwu oprócz wspomnianego wyciągu musi być dołączony dowód doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.
Sąd wydał nakaz zapłaty. Co dalej?
Jeśli pozew spełnia opisane w artykule warunki, sąd wyda nakaz zapłaty, w którym orzeka , że pozwany ma spełnić świadczenie wraz z kosztami postępowania albo wnieść zarzuty. Na dokonanie jednej z tych czynności pozwany ma dwa tygodnie od dnia doręczenia nakazu.
Jeżeli pozwany nie wniesie w wyznaczonym terminie zarzutów, nakaz zapłaty ma skutek prawomocnego wyroku. W takiej sytuacji sąd nadaje orzeczeniu kaluzulę wykonalności z urzędu - konieczne jest jednak złożenie w sądzie wniosku o doręczenie prawomocnego nakazu zapłaty - tylko w takiej sytuacji będzie można skierować do sądu wniosek o egzekucję komorniczą. Nakaz opatrzony klauzulą jest tytułem wykonawczym, będącym podstawą do skierowania wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji. Należy jednak zaznaczyć, że często sam nakaz zapłaty jest wystarczającym bodźcem i dłużnik po jego otrzymaniu z reguły uiszcza zaległe należności. Warto wspomnieć, iż nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym stanowi tytuł zabezpieczenia bez konieczności nadawania mu kaluzuli wykonalności. Co to oznacza? Na podstawie tego nieprawomocnego nakazu można zabezpieczyć - np. rachunek bankowy dłużnika aby nie dokonywał z niego spłat. Zabezpiecza więc realne dochodzenie roszczeń, jeszcze przed uzyskaniem możliwości egzekowania komorniczego.
A jeśli pozwany wniesie zarzuty?
Pozwany może zaskarżyć nakaz zapłaty w całości lub w części. W razie wniesienia zarzutów co do części nakazu, uprawomocnia się pozostała część. Jeżeli zarzuty zostały wniesione prawidłowo, w szczególności na formularzu, gdy w takiej samej formie został wniesiony pozew, sąd wyznaczy rozprawę. Sąd przeprowadza rozprawę i na jej podstawie wydaje wyrok, w którym stosownie do okoliczności:
- utrzymuje nakaz zapłaty w mocy w całości lub w części,
- uchyla nakaz i orzeka o żądaniu skierowanym w pozwie,
- odrzuca pozew albo
- umarza postępowanie.
Pamiętaj, że:
- Jeżeli wartość przedmiotu sporu wynosi nie więcej niż 75 tysięcy złotych sprawa będzie rozpoznawana przez sąd rejonowy; w przeciwnym wypadku właściwy będzie sąd okręgowy,
- Jeżeli pozew wniesiony został na formularzu, to w tej samej formie należy wnieść sprzeciw od nakazu zapłaty,
- Dokumenty powinny być załączone do pozwu w oryginałach. Jeżeli nie jest to możliwe należy dołączyć ich odpisy poświadczone za zgodność z oryginałem przez notariusza albo radcę prawnego lub adwokata będącego pełnomocnikiem strony.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Potrzebujesz porady prawnej?
Jak uzyskać licencję na taksówkę?
Jeżeli chcesz zostać taksówkarzem, to musisz uzyskać licencję. Dowiedz się, jak to zrobić, a potem złóż wniosek o licencję na taksówkę. Jak można załatwić tę sprawę? Sprawę można załatwić: podczas wizyty w urzędzie listownie elektronicznie (online - wyyłając (...)
Mikrorachunek podatkowy od 1 stycznia
Od 1 stycznia 2020 r. PIT, CIT i VAT zapłacisz do urzędu skarbowego wyłącznie za pomocą indywidualnego rachunku podatkowego (mikrorachunku podatkowego). Swój numer mikrorachunku możesz sprawdzić już teraz w generatorze dostępnym na stronie podatki.gov.pl lub w dowolnym urzędzie (...)
Zakres odpowiedzialności komandytariusza
Charakter prawny odpowiedzialności komandytariusza Komandytariusz odpowiada ze zobowiązania spółki w sposób bezpośredni, solidarny, subsydiarny, osobisty i ograniczony do wysokości sumy komandytowej. Osobisty charakter odpowiedzialności oznacza ponoszenie jej całym swoim majątkiem (...)
Odpowiedzialność wspólników za długi spółki cywilnej - opinia prawna
Stan faktyczny Miałem 10% udziału w spółce cywilnej, która działała do końca 1998 roku, 90% miał wspólnik. W pewnym momencie zaczęły się problemy finansowe, musieliśmy ograniczyć zatrudnienie, zwolnić 8 osób. Działalność została wyrejestrowana w grudniu 1998 roku. Zakończyliśmy (...)
Zachowek - kto jest uprawniony i w jaki sposób to uprawnienie jest realizowane?
Według zasady swobody testowania spadkodawca może ustanowić spadkobiercą całego swojego majątku osobę spoza kręgu najbliższych krewnych. Zabezpieczenie interesów osób najbliższych spadkodawcy, by mogli oni po śmierci spadkodawcy uzyskać pewne korzyści ze spadku występuje pod (...)
Jak współwłaściciele mogą korzystać ze wspólnej nieruchomości?
Od czego zależy sposób korzystania z rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli? Ustawową regulację sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, w tym także ze wspólnej nieruchomości zawiera art. 206 k.c., który stanowi, że „Każdy ze współwłaścicieli (...)
W jaki sposób jest wszczynana egzekucja z ruchomości? Tak jak w przypadku każdego innego sposobu prowadzenia egzekucji, także i w tym wypadku pierwszym krokiem jest oczywiście złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika. Wniosek o egzekucję z ruchomości należy złożyć komornikowi (...)
Zintegrowany Informator Pacjenta - jak z niego korzystać?
Dzięki Profilowi Zaufanemu, dane na wyciągnięcie ręki Idziesz do nowego specjalisty i potrzebujesz wydrukować historię choroby, a może chcesz sprawdzić, gdzie są najkrótsze kolejki do lekarza? – Wszystkie te informacje znajdziesz w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta (...)
W jaki sposób podatnik niemający siedziby na terytorium kraju może uzyskać zwrot nienależnie zapłaconego VAT? Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił niedawno, jak należy rozumieć regulacje VIII Dyrektywy w sprawie warunków zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym (...)
Wakacje mogą Cię sporo kosztować. Bądź czujny! Wakacje - dla wielu to czas zasłużonego relaksu i oderwania od codziennych spraw. Podczas gdy jedni korzystają z odpoczynku, niektórzy czekają na potknięcie tych pierwszych, wykorzystując wszelkie informacje pozwalające dokonać (...)
Likwidacja majątku masy upadłości - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.
Prawo upadłościowe prowadzi do jak najkorzystniejszego zaspokojenia wierzycieli upadłego z majątku, który wchodzi do masy upadłości. Po etapie postępowania, w którym mieliśmy do czynienia z ustaleniem majątku masy upadłości (spisanie inwentarza, sporządzenie bilansu przez (...)
Co się zmienia w procedurze cywilnej od 5 lutego 2005 r.? Wielkie zmiany w postępowaniu przed sądem
Czy nadal sąd będzie pomagał osobom występującym bez adwokata? Niestety nie. Osoby, które będą przed sądem występować samodzielnie, bez pomocy adwokata czy radcy prawnego, nie mogą już liczyć na pomoc sędziego. Zniwelowana została zasada, zgodnie z którą sędzia ma (...)
Gdy komornik egzekwuje należność z samochodu... zastaw rejestrowy – opinia prawna
Stan faktyczny Pożyczyłem od znajomego 10000 zł. Miałem mu oddać za trzy miesiące 13000 zł, oddałem tylko 4000. On zrobił mi sprawę w sądzie o zwrot 9000 i wygrał. Sprawa została przekazana do komornika o ściągnięcie należności. Ponieważ nic nie mam, to komornik nic ze mnie nie ściągnął (...)
Wypowiedzenie umowy najmu i eksmisja - opinia prawna
Stan faktyczny Jestem właścicielem mieszkania o powierzchni 42 m kw. w kamienicy w Krakowie. Mieszkanie zajmuje lokatorka, która nabyła prawo do jego najmu na podstawie przydziału kwaterunkowego. W trybie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów skutecznie doręczyłem (...)
Jak rodzic samotnie wychowujący dziecko może uzyskać świadczenie 500+?
500+ też dla samotnych rodziców Od początku nowego okresu świadczeniowego, który rozpoczął się 1 października 2017 roku, prawo rodziców samotnie wychowujących dzieci do świadczenia wychowawczego zostało uzależnione od ustalenia alimentów od drugiego rodzica. Dowiedz (...)
Podstawy zarządzenia wykonania zawieszonej kary - opinia prawna
Stan faktyczny Mam wyrok – 2 lata w zawieszeniu na 4 lata za przywłaszczenie 23 000 zł z firmy, z którą współpracowałem i świadczyłem dla niej swoje usługi transportowe. Nie mam obecnie pracy i nie stać mnie na spłatę tego zobowiązania. W tym roku, w sierpniu mijają 2 lata od (...)
Jaki jest termin spełnienia świadczenia, gdy nie określa go umowa - opinia prawna
Stan faktyczny Dostarczyliśmy towar w ramach umowy zawartej z naszym klientem. W umowie był taki zapis: "Dostawca jest zobowiązany do przedłożenia świadectw pochodzenia towarów dostarczonych w ramach kontraktu", ale nie był określony termin przedłożenia. Czy wyznaczony ustnie termin (...)
Ugoda z Towarzystwem Ubezpieczeń - opinia prawna
Stan faktyczny W maju 2003 r. miałem wypadek komunikacyjny (po wyjściu z pracy), w którym kierowca samochodu dostawczego (służbowego) wjechał na mój pas (zasnął) i doszło do czołowego zderzenia. Wina została jednoznacznie potwierdzona przez policję, a następnie prokuratora, z którego (...)
Podnajem od gminy a ochrona praw lokatorów - opinia prawna
Stan faktyczny Zgodnie z uchwałą Rady Gminy nasza rodzina spełniała warunki do przydziału lokalu komunalnego. Gmina nie posiadała jednak wolnego mieszkania. Mieszkanie, które miało być nam przydzielone zostało wynajęte przez gminę od innego właściciela. W tej umowie wyraźnie oznaczono, (...)
Projekt ustawy o Funduszu Alimentacyjnym - czyli czy łatwiej będzie uzyskać alimenty?
Jaki cel przyświeca projektowi ustawy o Funduszu Alimentacyjnym? Podstawowym czynnikiem, który zdecydował o pomyśle złożenia projektu jest nieskuteczność egzekucji. Organy państwa nie są w stanie doprowadzić do realizowania przez obywateli prawomocnych orzeczeń sadów zasądzających alimenty, (...)