Do czego jest uprawniony pracownik w Twojej firmie?

Na czym tak naprawdę polega przedstawicielstwo? Czy organ spółki z o. o.  jest przedstawicielem tej osoby? Nie jest, ponieważ jego działalność nie polega na zastępstwie, lecz na działalności samej spółki. Warto wiedzieć, że wyróżnia się zastępstwo bezpośrednie, przez które rozumie się działanie w cudzym imieniu i ze skutkami bezpośrednio dla reprezentowanego oraz zastępstwo pośrednie, przez które rozumie się formę reprezentacji, przy którym zastępca działa w imieniu własnym i ze skutkami prawnymi bezpośrednio dla siebie. Przykładem takiego zastępstwa pośredniego jest umowa zlecenia, gdzie zleceniobiorca działa w imieniu własnym ze skutkami bezpośrednio dla siebie ale w interesie zleceniodawcy.

Co uprawnia lub zobowiązuje pracownika do działania w imieniu pracodawcy?

Istotą przedstawicielstwa jest działanie przedstawiciela w imieniu reprezentowanego i na jego rzecz. Pełnomocnictwo może być powiązane albo nie powiązane ze stosunkiem prawnym łączącym mocodawcę z pełnomocnikiem. Ten stosunek prawny, zwany stosunkiem wewnętrznym, jest przeważnie umową zlecenia, ale może być także umową spółki, umową o pracę, umową agencyjną lub pośrednictwa - na ogół zawsze stanowi on wytłumaczenie i uzasadnienie dla istnienia, a niejednokrotnie i zakresu pełnomocnictwa. W stosunku pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Umowa o pracę określa dokładniej do czego pracownik jest zobowiązany. Określa jak daleko sięga jego umocowanie, bowiem zakres obowiązków pracownika do reprezentowania pracodawcy jest wyznaczony stanowiskiem pracy i powierzonymi funkcjami przez pracodawcę, które są zakreślone w umowie i regulaminie pracy. Jeżeli więc obowiązek działania wynika dla pełnomocnika ze stosunku podstawowego, to nieważność umowy tworzącej ten stosunek (np. nieważna umowa o pracę) powoduje nieważność pełnomocnictwa.

Czy przekroczenie pełnomocnictwa ma wpływ na osoby trzecie?

Niezgodność działania pracownika z udzielonymi mu przez pracodawcę instrukcjami i wskazówkami albo z celem pełnomocnictwa nie ma znaczenia w stosunkach zewnętrznych.

Pracodawca ponosi konsekwencje działań podjętych w jego imieniu przez pracownika. Nie ma przy tym znaczenia stosunek wewnętrzny, jakim w tym wypadku jest stosunek pracy. Nie zmieni to sytuacji pracownika, bowiem będzie on ponosił odpowiedzialność względem pracodawcy za niewykonanie obowiązku pracowniczego. Tak więc obie sfery działania pracownika: w stosunku do pracodawcy, który wyznacza stosunek pracy i w stosunku do osób trzecich, wynikający z tego pierwszego i uwidoczniony przez działanie pracownika są od siebie niezależne.

Czy wiesz pracodawco, dlaczego ponosisz ryzyko działań pracownika?

Wymaga tego wzgląd na bezpieczeństwo obrotu i pewność stosunków prawnych oraz ochrona zaufania osób trzecich, które z reguły nie wiedzą, jaki był cel pełnomocnictwa i do czego pełnomocnik był zobowiązany względem mocodawcy. Inaczej jest dopiero wtedy, gdy osoba trzecia wie albo na podstawie okoliczności towarzyszących powinna była wiedzieć, że pracownik dokonując konkretnej czynności prawnej w imieniu reprezentowanego pracodawcy nadużywa udzielonego mu umocowania. O tym, że druga strona o takim działaniu pracownika wie, mogą świadczyć okoliczności zewnętrzne, wskazujące ewidentnie na nadużycie przez niego swoim obowiązkom.

Po czym pracownik poznaje jaki jest zakres jego umocowania?

Przedmiotem pełnomocnictwa ogólnego jest umocowanie do czynności określanych mianem zwykłego zarządu. Pojęcie zwykłego zarządu nie zostało zdefiniowane, jest ono jednak szeroko stosowane, wyjaśnione przez judykaturę i w zasadzie nie budzi już większych wątpliwości, co nie oznacza, że w konkretnych wypadkach nie wymaga szczegółowej analizy na podstawie konkretnego stanu faktycznego i układu stosunków między stronami. Właściwa odpowiedź na pytanie, kiedy czynność prawna przekracza zwykły zarząd, może być udzielona tylko w konkretnym wypadku i na tle konkretnego stanu faktycznego, natomiast generalne próby stworzenia ogólnej definicji skazane są na niepowodzenie. Można tylko zauważyć, że pojęcie zwykłego zarządu ma zmienną treść i zależy od wielu czynności, z których na pierwszy plan wysuwają się: rodzaj stosunku prawnego, w ramach którego zarząd jest wykonywany oraz prawne i ekonomiczne skutki konkretnej czynności. W prawie pracy uprawnienie zatem do reprezentowania pracodawcy, do wykonywania czynności zwykłego zarządu jest zróżnicowane w zależności od rodzaju pracy, stanowiska itp. Pamiętać należy, że przekroczenie swoich uprawnień przez pracownika może powodować i tak negatywne skutki dla pracodawcy.

Do czego jest uprawniony pracownik w Twojej firmie?

Pojęciem wymagającym wyjaśnienia jest osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa, bowiem w stosunku do niej istnieje domniemanie, że poczytuje się ją w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Jest tak dlatego, że wątpliwości, powinny być tłumaczone na korzyść klientów. Ważnym jest, iż lokal ten musi być przeznaczony do obsługiwania publiczności. Osobą czynną w lokalu może być np. pracownik personalny, kasjerka w banku, dyrektor, główny księgowy itd. Pracodawca nie jest chroniony przed działaniami pracownika, gdy zachodzą wątpliwości do czego jest umocowany pracownik na danym stanowisku w lokalu. Z chwilą jednak, gdy wątpliwości tych nie ma, ponieważ klient wiedział albo powinien był wiedzieć, że obsługująca go osoba nie jest upoważniona na przykład do odbioru pieniędzy za towar, jeżeli pieniądze przyjmuje kasjerka w kasie, albo że jest to osoba, której zadaniem jest ochrona obiektu, na co wskazuje jej ubiór - to nie istnieje potrzeba ochrony klienta, który zapłacił za towar ekspedientce albo przyjął towar od ochroniarza, a nie od sprzedawcy, i wówczas ochrona w stosunku do potencjalnego klienta nie ma zastosowania. Zobrazować to może kolejny przykład: w odniesieniu do banków nie należy ograniczać pojęcia w lokalu przedsiębiorstwa do tzw. sali operacyjnej i innych pomieszczeń, w których obsługiwani są klienci. Udzielanie kredytów jest typową czynnością bankową zazwyczaj dokonywaną w siedzibie jego jednostek organizacyjnych. Uzasadnia to twierdzenie, że pojęcie osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa może mieć zastosowanie także do pracowników banku podpisujących w imieniu banku umowę kredytu. Z powiązania czynności wymienionej osoby z obsługiwaniem klientów można wyprowadzić wniosek, że jej czynności muszą mieścić się w określonych ramach czynności, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Z zakresu obowiązków kierownika sklepu wynika, że jest on upoważniony do detalicznej sprzedaży towarów, ale nie do zakupu towarów.

Jawność pełnomocnictwa wobec osób trzecich jest bowiem nadal podstawą ochrony bezpieczeństwa obrotu. Jawność oznacza, że osoby trzecie mają uzasadnioną podstawę do zaufania, że dana osoba działa jako przedstawiciel innej osoby i do żądania zapoznania się z zakresem jej umocowania. Wynika z tego zobowiązanie przedstawiciela do okazania kontrahentowi dokumentu upoważniającego go do zastępowania reprezentowanego, jeżeli dokument taki został sporządzony, a pełnomocnictwo nie zostało udzielone w sposób dorozumiany. Jako przykład pełnomocnictwa udzielonego w sposób dorozumiany wskazać można na fakt zatrudnienia pracownika na stanowisku, z którym wiąże się wystawianie faktur zawierających wezwanie płatników do zapłaty w określonym terminie - zatrudnienie na takim stanowisku jest, zdaniem Sądu Najwyższego, równoznaczne z udzieleniem przez pracodawcę stałego pełnomocnictwa do dokonywania tych czynności. Zasadą jest, że nie można wymagać od klienta orientacji co do podziału czynności i funkcji między osobami czynnymi w lokalu, o którym mowa, albo o stosunku łączącym je z właścicielem przedsiębiorstwa. Podkreśla się więc, że domniemanie pełnomocnictwa ma zastosowanie jedynie do osób działających w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności i nie może być rozciągane na inne sytuacje. Nie oznacza to jednak, że sama czynność prawna musi być koniecznie dokonana w tym lokalu. Zgodnie z chroniącą zaufanie klienteli regułą interpretacyjną, każdy, kto z osobą czynną w lokalu przedsiębiorstwa zawrze umowę tego rodzaju, jakie zwykle są zawierane w tym lokalu, może spodziewać się, że jej skutki prawne powstaną bezpośrednio dla pracodawcy.

Jak należy rozumieć pojęcie przedsiębiorstwa?

Pojęcie przedsiębiorstwa należy rozumieć szeroko jako obejmujące sklep, kiosk, zakład (warsztat) rzemieślniczy, zakład produkcyjny i każdego innego rodzaju jednostkę prowadzącą działalność gospodarczą. Lokal musi być przeznaczony do obsługiwania publiczności, czyli klientów przedsiębiorstwa. Przykładem przedsiębiorstwa jest sklep, ale nie magazyn z reguły niedostępny dla publiczności; może to być biuro fabryki, ale już nie hala produkcyjna, chyba że i w niej obsługuje się klientów.

W każdym razie chodzi tu o taki lokal, w którym są załatwiane interesy związane z działalnością przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy). Ustalenie, że lokal miał takie właśnie przeznaczenie, zależy od okoliczności faktycznych, a nie od właściwości samego lokalu pojmowanych abstrakcyjnie. Dlatego osoba przyjmująca zamówienia na wykonanie określonych usług w lokalu przeznaczonym tylko do przyjmowania zamówień nie może być uważana za upoważnioną także do przyjmowania reklamacji, chyba że wynika to wyraźnie z informacji dostępnych klientom. Jednakże pojęcie lokalu przeznaczonego do obsługiwania publiczności powinno być interpretowane szeroko, chodzi bowiem raczej o miejsce na to przeznaczone, a nie lokal w znaczeniu zamkniętego pomieszczenia. W zależności od okoliczności sprawy, w szczególności od rodzaju przedsiębiorstwa, lokalem może być także miejsce pod gołym niebem, jeżeli odbywa się w nim obsługiwanie klientów, na przykład plac postoju samochodów przeznaczonych do sprzedaży.

Pamiętaj, że:

• Umowa o pracę określa dokładniej do czego pracownik jest zobowiązany,

• Przedmiotem pełnomocnictwa ogólnego jest umocowanie do czynności określanych mianem zwykłego zarządu,

• Niezgodność działania pełnomocnika z udzielonymi mu przez mocodawcę instrukcjami i wskazówkami albo z celem udzielonego pełnomocnictwa nie znaczenia w stosunkach z osobami trzecimi,

• Przedstawicielstwo może być czynne, to znaczy upoważniające do składania oświadczeń lub bierne polegające na przyjmowaniu oświadczeń woli w imieniu reprezentowanego,

• W zależności od okoliczności sprawy, w szczególności od rodzaju przedsiębiorstwa, lokalem może być także miejsce pod gołym niebem.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.)

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl