Aktualnie trwają wzmożone prace nad ustawą – Prawo restrukturyzacyjne, która wejść ma w życie na początku 2016 r. Nowelizacja wprowadzi zarówno zupełnie nowe prawo restrukturyzacyjne, jak i szeroką nowelizację ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, która ma się stać regulacją dotyczącą wyłącznie procesów likwidacyjnych. Nowe prawo zawiera również szereg przepisów dostosowujących.
Wśród wielu zmian nowelizacja zakłada m.in realizację tzw. polityki „nowej szansy”, czyli zapewnienia możliwości „nowego startu” przedsiębiorcom, których fiasko przedsięwzięcia gospodarczego wynika z niekorzystnej zmiany warunków ekonomicznych. Zgodnie z założeniami nowe prawo poprawić ma warunki skutecznej restrukturyzacji i szybkiej likwidacji, co z kolei stanowi istotny element dla wzrostu i potencjału gospodarczego państwa.
Po wejściu w życie nowej ustawy firma, która znajdzie się w trudnej sytuacji finansowej, będzie mogła skorzystać z jednego z czterech rodzajów procedur restrukturyzacyjnych, tj.: postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego. Celem każdego z tych postępowań jest uniknięcie konieczności ogłoszenia przez dłużnika upadłości dzięki umożliwieniu mu restrukturyzacji poprzez zawarcie układu z wierzycielami, a przy postępowaniu sanacyjnym dzięki wdrożeniu działań sanacyjnych przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Zgodnie z założeniami nowe procedury mają zapewnić możliwość wyboru formy restrukturyzacji dostosowanej do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa i jego sytuacji finansowej. Do wszystkich rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych zastosowanie będą miały te same regulacje dotyczące zakresu wierzytelności objętych układem, propozycji układowych, zawarcia i zatwierdzenia układu oraz jego skutków, a także zasady zmian i uchylenia układu.
Zgodnie z nowymi przepisami zdolność restrukturyzacyjną będą mieli wszyscy przedsiębiorcy. Pozbawieni jej będą: Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego. Ograniczają one również uprzywilejowanie należności publiczno-prawnych, w tym należności podatkowych. Wyjątkiem są należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.
Jednym z głównych celów nowelizacji jest umożliwienie restrukturyzacji przedsiębiorstwa w możliwie krótkim czasie, z uwagi na co dwie procedury zostały maksymalnie skrócone. Postępowanie o zatwierdzenie układu, które jest postępowaniem najbardziej odformalizowanym i polega na samodzielnym zbieraniu przez dłużnika głosów wierzycieli trwać ma jedynie dwa tygodnie. Procedura ta jest przeznaczona wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy są jeszcze wypłacalni, ale mają już uzasadnione przypuszczenia, że stan ten może ulec zmianie w niedalekiej przyszłości. W procedurze tej wniosek o zatwierdzenie układu będzie mógł zostać złożony do sądu dopiero wówczas, gdy dłużnik uzyska większość głosów wymaganą do przyjęcia układu. Dłużnik będzie zobowiązany do wyboru osoby posiadającej licencję doradcy restrukturyzacyjnego – odpowiednik obecnie obowiązującej licencji syndyka – która zweryfikuje propozycje układowe zarówno pod względem zgodności z prawem, jak i zgodności propozycji układowych z ustaleniami wierzycieli. Przyspieszone postępowanie układowe – zgodnie z założeniami – ma trwać dwa miesiące. Podstawowa różnica pomiędzy tym postępowaniem a omówionym powyzej tkwi w sposobie zawarcia układu. Będzie bowiem do niego dochodzić nie w drodze samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika, ale na zwołanym przez sąd zgromadzeniu wierzycieli. Dodatkowo postępowanie to daje możliwość zabezpieczenia majątku dłużnika w drodze zawieszenia egzekucji wierzytelności objętej układem, jeżeli egzekucja mogłaby utrudnić lub uniemożliwić zawarcie układu. Postępowanie układowe będzie prowadzone na analogicznych zasadach jak obowiązujące obecnie postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu z pewnymi modyfikacjami, wśród których znajduje się m.in. pozostawienie dłużnikowi zarządu własnego jego majątkiem, który będzie mógł mu jednak zostać odebrany na skutek uchwały większości wierzycieli. Postępowanie to przeznaczone jest dla przedsiębiorców niewypłacalnych lub znajdujących się na skraju wypłacalności. Postępowanie sanacyjne przeznaczone jest dla niewypłacalnego dłużnika, którego przedsiębiorstwo opłaca się ratować. Ma ono umożliwić zaawansowaną restrukturyzację zobowiązań, majątku i zatrudnienia. Ten rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego zapewnia korzystne dla dłużnika rozwiązania prawne, które nie były dotąd dostępne przy ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu. W ramach tej procedury dłużnik zostanie znacznie ograniczony w możliwości zarządzania swoim majątkiem i poddany restrykcyjnemu nadzorowi sędziego komisarza oraz wierzycieli, chyba że odebranie zarządu uniemożliwiłoby skuteczne przeprowadzenie postępowania. Plan sanacyjny sporządzał będzie nadzorca lub nadzorca sądowy wspólnie z dłużnikiem, a w przypadku braku porozumienia – bez jego udziału. Procedura ta umożliwi odstąpienie przez dłużnika od niekorzystnych umów, dostosowanie poziomu zatrudnienia do jego potrzeb oraz sprzedaż zbędnych składników majątkowych ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej.
Jako najważniejsze zmiany w Prawie upadłościowym i naprawczym, wprowadzone na mocy nowej ustawy, wskazać należy: nową definicję stanu niewypłacalności, modyfikację regulacji dotyczącej oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu tzw. „ubóstwa masy” oraz umożliwienie dłużnikowi sprzedaż jego przedsiębiorstwa lub części majątku w ramach postępowania upadłościowego.
Nowe prawo zakłada również utworzenie internetowego Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, który będzie zawierał m.in. wyszukiwarkę prowadzonych spraw upadłościowych, wykaz syndyków i biegłych, a także wzory pism i formularzy, wymaganych w trakcie postępowania. Ma on rozpocząć swoje działanie z dniem 1 lutego 2018 r., a korzystanie z niego będzie bezpłatne.
