Zwrot nadpłaty akcyzy od sprowadzanych samochodów

30.4.2008

Rządowy projekt ustawy o zwrocie części podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, który teraz jest w Sejmie, przewiduje możliwość zwrotu części podatku akcyzowego nabywcy wewnątrzwspólnotowemu albo importerowi samochodu osobowego. Celem tej ustawy jest wprowadzenie jednolitych zasad zwrotu części podatku akcyzowego zapłaconego od starszych niż dwuletnie samochodów osobowych, nabytych w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 listopada 2006 r., ww. podatnikom.

Jest to projekt przygotowany w zasadzie jeszcze przez rząd poprzedniej kadencji.

Czemu akcyza od sprowadzanych samochodów ma być zwracana?

Konieczność ustalenia jednolitych zasad zwrotu części podatku akcyzowego od samochodów, zapłaconego na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, wynika z ogłoszonego w dniu 18 stycznia 2007 r. orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-313/05 (Maciej Brzeziński/Dyrektor Izby Celnej w Warszawie), dotyczącej zgodności z prawem wspólnotowym polskich przepisów odnośnie do opodatkowania samochodów osobowych podatkiem akcyzowym. W ww. orzeczeniu Trybunał uznał, że przepisy o podatku akcyzowym w dotychczasowym brzmieniu powodowały, że samochody osobowe sprowadzone wewnątrzwspólnotowo po dniu 1 maja 2004 r. mogły być wyżej opodatkowane podatkiem akcyzowym od sprzedawanych samochodów już zarejestrowanych w Polsce, co jest niezgodne z art. 90 TWE.

Zastrzeżenia ETS do polskich przepisów o podatku akcyzowym od samochodów osobowych dotyczą jedynie kwestii ich zgodności z art. 90 TWE, który zgodnie z orzeczeniem w ww. sprawie należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on podatkowi akcyzowemu w zakresie, w jakim kwota podatku nakładana na pojazdy używane, starsze niż dwuletnie, nabyte w państwie członkowskim innym niż Polska, która wprowadziła taki podatek, przewyższa rezydualną kwotę tego podatku zawartą w wartości rynkowej podobnych pojazdów, które zostały zarejestrowane wcześniej w Polsce.

Z wyroku ETS wynika, że zwrotowi podlega jedynie kwota podatku akcyzowego przewyższająca kwotę odpowiadającą rezydualnemu podatkowi zawartemu w cenie krajowego, podobnego używanego samochodu. Orzeczenie odnosi się do dyskryminujących stawek akcyzy, stosowanych w odniesieniu do samochodów osobowych nabytych wewnątrzwspólnotowo, starszych niż dwuletnie. Zgodnie z wyrokiem Trybunału, kwota zwrotu powinna być obliczona przez porównanie kwoty podatku zapłaconego w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego z kwotą podatku zawartą w cenie podobnego samochodu osobowego, który jest użytkowany na terenie kraju.

Co z importowanymi samochodami?

Zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Stąd z uwagi na równość podmiotów uzasadnione jest proponowane objęcie omawianym prawem do zwrotu także akcyzy zapłaconej z tytułu importu samochodów osobowych. Ponadto należy zauważyć, że do towarów będących przedmiotem wymiany handlowej między Unią Europejską a państwami trzecimi mogą znaleźć zastosowanie umowy międzynarodowe (np. umowa międzynarodowa z dnia 22 lipca 1972 r. zawarta między Szwajcarią i UE), które zawierają przepisy zakazujące stosowania praktyk dyskryminujących między produktami jednej z umawiających się stron i produktami pochodzącymi z obszaru drugiej umawiającej się strony. Zatem w swojej treści zawierają dyspozycję podobną do treści art. 90 TWE. Prowadzi to do wniosku, że w przypadku importu samochodów z krajów trzecich, z którymi UE zawarła podobne umowy międzynarodowe, mogłoby dojść do dyskryminacji.

Ile akcyzy zostanie zwrócone?

Projekt ustawy szczegółowo określa zasady zwrotu, z uwzględnieniem sposobu obliczenia części podatku akcyzowego podlegającego zwrotowi.

Kwota akcyzy do zwrotu ma stanowić różnicę kwoty akcyzy obliczonej zgodnie z zasadami obowiązującymi przed dniem 1 grudnia 2006 r.

(stawki zależne od wieku samochodu) oraz kwoty podatku akcyzowego obliczanego według stawki akcyzy – 13,6% dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2.000 cm³ oraz 3,1% dla pozostałych (bez względu na wiek), z uwzględnieniem wartości rynkowej pojazdu. W odniesieniu do pojazdów używanych zarejestrowanych w Polsce jako nowe, stawka rezydualnego (krajowego) podatku akcyzowego zawartego w wartości takiego pojazdu pozostaje niezmienna.

Kwotę akcyzy podlegającą zwrotowi oblicza się według następującego wzoru:

Z = a – n

gdzie:
Z - oznacza kwotę zwrotu nadpłaty,
a - oznacza podatek akcyzowy zapłacony z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego,
n - oznacza podatek akcyzowy zawarty w cenie samochodu osobowego zarejestrowanego na terytorium kraju ustalany:
dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika powyżej 2000 cm³zgodnie ze wzorem:
n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22 : 1,136) x 0,136
dla pozostałych samochodów osobowych, zgodnie ze wzorem:
n = (średnia wartość rynkowa samochodu: 1,22 : 1,031) x 0,031

Zwrot nadpłaty następować ma, gdy wartość wyrażona literą Z jest liczbą większą od zera.

W przypadku zwrotu nadpłaty oprocentowanie ma przysługiwać za okres:

od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu - pod warunkiem złożenia przez podatnika wniosku o zwrot nadpłaty wokresie od dnia 1 maja 2004 r. do 30 dnia po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy;
od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia wejścia w życie proponowanej ustawy - jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od dnia wejścia wżycie niniejszej ustawy.

Jak ustalić kwotę akcyzy zawartej w wartości rynkowej podobnego samochodu krajowego?

Przyjęcie do obliczania kwoty akcyzy zawartej w wartości rynkowej podobnego samochodu krajowego wynika jasno z orzeczenia ETS. Orzeczenie wskazuje na konieczność porównania kwoty podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo z kwotą podatku akcyzowego zawartą w cenie podobnego samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju. Samochodem podobnym będzie samochód tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz, jeżeli jest to możliwe do ustalenia – wyposażenia, o przybliżonym stanie technicznym jak samochód nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany, od którego zapłacono podatek akcyzowy.

Obiektywnym sposobem umożliwiającym ustalenie ww. kwoty podatku akcyzowego jest odniesienie się do średniej wartości rynkowej danego samochodu w określonym miesiącu (a nie zadeklarowanej ceny zakupu podobnego samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego dotyczy zwrot podatku).

Na potrzeby dokonania zwrotu za średnią wartość samochodu osobowego przyjęto wartość samochodu osobowego ustalaną na podstawie notowanej na rynku krajowym, w miesiącu powstania obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, a jeżeli nie jest on możliwy do ustalenia w miesiącu zapłaty podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, średniej ceny samochodu osobowego zarejestrowanego na terytorium kraju tej samej marki, modelu, roku produkcji oraz jeżeli jest to możliwe do ustalenia wyposażenia i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany samochód osobowy, od którego zapłacono podatek akcyzowy z tytułu jego nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu.

W przypadku więc samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego wartość mogła zostać obniżona z powodu złego stanu technicznego, jeżeli podatnik przedstawi dokumenty potwierdzające taki stan techniczny, przy obliczaniu akcyzy do zwrotu będzie brany pod uwagę również ten aspekt, tak aby uwzględnić wartość rynkową samochodu o takim samym stanie technicznym, o ile jest to możliwe do ustalenia. W praktyce decyzja odnośnie do sposobu ustalenia wartości rynkowej danego samochodu jest pozostawiona właściwym w tym zakresie organom podatkowym, które na potrzeby jej ustalenia mogą posiłkować się, oprócz tabelarycznych zestawień średnich wartości rynkowych w określonym miesiącu (średnie ceny opublikowane w katalogach cen pojazdów lub wykazach cen), również opinią biegłych.

A co jeśli wcześniej podatnik otrzymał za mały zwrot akcyzy?

Projekt przewiduje ponadto, że w przypadku gdy organ podatkowy dokonał zwrotu podatku w odniesieniu do danego samochodu w kwocie niższej niż wynika to z obliczeń na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy, podatnik może ubiegać się o zwrot części akcyzy, która nie została zwrócona, zgodnie z powyższą zasadą.

Jak ubiegać się o zwrot akcyzy?

Ustawa przewiduje, że w zakresie nieuregulowanym ustawą do zwrotu akcyzy stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa. Jedyne odstępstwa dotyczą braku konieczności składania korekty deklaracji. Za termin, od którego liczy się odsetki, uznano moment złożenia wniosku o zwrot części podatku.

Przepisy proponowanej ustawy będą stosowane również do toczących się i niezakończonych postępowań w sprawach stwierdzenia nadpłaty akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, wszczętych przed dniem wejścia w życie tej ustawy (po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia). Zatem organ podatkowy w toczących się sprawach powinien ocenić istnienie oraz wysokość nadpłaty zgodnie z zasadami nowej ustawy. Dotyczy to również przypadku, gdy złożony wniosek dotyczy zwrotu całej kwoty akcyzy, a nie jej części.

Jakie zmiany jeszcze przewidziano?

Ponadto ustawa wprowadza zmiany do ustawy o podatku akcyzowym polegające na możliwości określenia podstawy opodatkowania przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej samochodu osobowego, zarejestrowanego na terytorium kraju, kiedy wysokość podstawy opodatkowania w przypadku sprzedaży na terytorium kraju albo nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tego samochodu. W takiej sytuacji organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w ramach czynności sprawdzających wezwie podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od notowanej wartości rynkowej samochodu osobowego. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy w ramach wszczętego postępowania podatkowego określi wysokość podstawy opodatkowania z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych - na koszt podatnika.

Ustanowienie zasady, że jeżeli określona przez organ podatkowy z uwzględnieniem opinii biegłego wysokość podstawy opodatkowania różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, to koszty opinii ponosi podatnik, stanowi pewnego rodzaju sankcję za nierzetelne określenie przez podatnika podstawy opodatkowania.

W związku z faktem, że ETS w uzasadnieniu do swojego wyroku stwierdził, że przy obliczaniu kwoty podatku należy brać pod uwagę wartość rynkową pojazdu, uznano, że wyrok ten stanowi podstawę do zmiany podstawy opodatkowania w podatku akcyzowym od samochodów osobowych. Proponowana w projekcie zmiana ustawy o podatku akcyzowym polegająca na dodaniu art. 82a skutkować powinna urealnieniem przez odniesienie do cen rynkowych deklarowanych wartości samochodów osobowych sprowadzanych z innych państw członkowskich lub sprzedawanych w kraju. Zmiana przyczyni się do likwidacji patologii w postaci zaniżania deklarowanych kwot wartości samochodów używanych sprowadzanych lub sprzedawanych w kraju po wejściu niniejszej ustawy w życie. Rozwiązanie to nie będzie stanowiło bariery ochronnej dla polskiego rynku, a jedynie narzędzie mające za zadanie urealnić kwoty deklarowanych wartości samochodów osobowych. Powyższa zmiana ustawy o podatku akcyzowym będzie dotyczyć jedynie pojazdów, dla których obowiązek podatkowy w akcyzie powstanie po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Podstawa prawna:

Rządowy projekt ustawy o zwrocie części podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (sejmowy druk nr 372);
Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. 2004 r., Nr 29, poz. 257, ze zm.);
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.);
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2000 r., Nr 54, poz. 654, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl