zaliczenie do kosztów podatkowych kary umownej, odsetek od kary umownej i momentu zaliczenia do kosztów (...)

UZASADNIENIE

W dniu 30.12.2009r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów podatkowych kary umownej, odsetek od kary i momentu zaliczenia ich do kosztów.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka jest największą korporacją przemysłu naftowego w Europie Środkowo-Wschodniej pod względem przychodów. Działalność w zakresie wyrobów ropopochodnych wymaga od Spółki rozwoju, poszerzenia oferty, zdobywania nowych rynków zbytu, zwiększania skali działalności poprzez przejęcie innych podmiotów z branży. Dlatego poza umacnianiem pozycji lidera na krajowym rynku paliwowym, od końca lat 90-tych strategia Spółki obejmuje również ekspansję na rynki innych państw Europy Środkowo-Wschodniej i konsekwentnie budowanie silnej pozycji regionalnej. Wejście na zagraniczne rynki było kluczowe dla dalszego rozwoju Spółki i wynikało z szeregu uwarunkowań, jak m.in. chęć pozyskania rynków zytu oraz dążenie do umocnienia pozycji negocjacyjnej, głównie w relacjach z dostawcami kluczowych surowców. Ponadto ekspansja miała oznaczać wyższą efektywność działalności gospodarczej Spółki wynikającą z tzw. ekonomii skali oraz zmniejszenie ryzyka prowadzonej działalności dzięki jej dywersyfikacji. Jednym z zasadniczych kierunków ekspansji obranym przez Spółkę był rynek czeski. Jedyna możliwość realizacji obranej strategii ograniczała się w tym przypadku do przejęcia koncernu U., wiodącego producenta i sprzedawcy paliw na rynku czeskim, którego większościowym akcjonariuszem był rząd czeski. W związku z przystąpieniem do realizacji strategii nabycia akcji U. Spółka zawarła 19 listopada 2003r. umowę o współpracy z A. (dalej A.). W zamyśle Spółki współpraca z A. miała na celu wsparcie starań Spółki podejmowanych dla wygrania procesu prywatyzacji U. A. był bowiem rozpoznawalną spółką w Czechach i posiadał istotną wiedzę na temat U. pozyskaną podczas pierwszej próby prywatyzacji U., w której odegrał on istotną rolę. Na mocy Umowy o współpracy Spółka zobowiązała się, w przypadku pomyślnej finalizacji zakupu akcji U. w wyniku prywatyzacji, do zapewnienia zaoferowania przez U. na rzecz A. sprzedaży części lub całości udziałów w podmiotach zależnych (dalej ?Aktywa?). Na powyższe zobowiązanie Spółka zgodziła się mając na uwadze zasadniczy dla niej cel gospodarczy, tj. zakup akcji w U. Aktywa zostały wycenione po negocjacjach z A. w umowie ogólnej w sprawie warunków przyszłej umowy sprzedaży udziałów z dnia 7 kwietnia 2004 r (dalej ?Umowa ogólna ?). Efektem procesu prywatyzacji U. prowadzonego przez rząd czeski był wybór Spółki jako nabywcy oferowanych akcji w U. Spółka nabyła 62,99% udziałów w U.

Po zawarciu umowy ogólnej nastąpił wzrost wycen rynkowej wartości Aktywów. W związku z powyższym, wycena Aktywów na potrzeby Umowy ogólnej znacząco odbiegała od wycen wartości rynkowej Aktywów w 2005 roku, kiedy transakcja zbycia Aktywów na rzecz A. miała zostać sfinalizowana. W 2004 roku cena, za którą miały zostać zbyte na rzecz A. Aktywa nie przekraczała połowy ceny, którą można było uzyskać za Aktywa w 2005r. Zbycie znaczącej części Aktywów na zasadach rynkowych rzeczywiście nastąpiło, co przyniosło U. z tytułu ich sprzedaży sumę trzykrotnie wyższą niż ustalona w Umowie ogólnej. Z zastrzeżeniem innych istotnych okoliczności prawnych, taki ciąg zdarzeń pokazuje ekonomicznie pozytywne rezultaty zaistniałej sytuacji oraz jej sens gospodarczy dla Spółki.

Innym, istotnym powodem odmiennego rozumienia postanowień Umowy o współpracy przez A. i Spółkę, były poważne ryzyka finansowe i prawne dla Spółki w przypadku wykonania zobowiązania Spółki do zapewnienia zbycia Aktywów przez U. na rzecz A. na zasadach wynikających z Umowy ogólnej i w sposób oczekiwany przez A.. Po przeprowadzeniu ponownych wycen wartości Aktywów, okazało się, że ich sprzedaż po ustalonej uprzednio cenie byłaby dla Spółki o wiele mniej opłacalna niż pierwotnie zakładano, a nawet mogłaby generować dodatkowe wydatki i inne ryzyka dla Spółki. W efekcie tego w 2005 roku Spółka utwierdziła się w przekonaniu, że transakcja zbycia Aktywów na rzecz A. w kształcie oczekiwanym przez A. spowodowałaby znaczącą stratę przychodów przez U. (pośrednio przez Spółkę), które można by pozyskać z tytułu sprzedaży Aktywów. Ponadto, zbycie Aktywów na rzecz A. w kształcie oczekiwanym przez A. mogłoby stanowić podstawę prawną do postawienia członkom władz Spółki zarzutu działania na jej szkodę. W szczególności, gdyby doszło do zbycia Aktywów na warunkach żądanych przez A. Spółka mogłaby być odpowiedzialna wobec U. za szkodę poniesioną przez U. w wyniku przeprowadzenia zbycia Aktywów poniżej ich aktualnej wyceny rynkowej. Obok powyższego należy wskazać, że w kontekście podejmowania przez Spółkę decyzji o ewentualnym wykonaniu Umowy o współpracy, Spółka (tj. jej poszczególne Zarządy od rozpoczęcia sporu z A.) brała pod rozwagę ograniczenia wynikające z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa polskiego i czeskiego, jak i zasady starannego prowadzenia działalności gospodarczej oraz obowiązku minimalizacji ewentualnej szkody dla Spółki.

W efekcie wszystkich powyższych okoliczności Spółka uznała, że wykonanie żądań A. byłoby szkodliwe dla jej interesu gospodarczego. Dlatego też, w latach 2005 - 2007 przeprowadzono zbycie przez U. Aktywów na zasadach rynkowych. Mimo działania, zdaniem Spółki zgodnego z zasadami starannego prowadzenia działalności gospodarczej została prawnie zobowiązana do zapłaty orzeczonych przez Trybunał Arbitrażowy w Pradze kar umownych wraz z odsetkami. Trybunał Arbitrażowy za podstawę swego rozstrzygnięcia przyjął zobowiązania Spółki wynikające z Umowy ogólnej.

Uzupełniając na wezwanie organu powyższy stan faktyczny Spółka podała:

Spółka nabyła udziały w U.

w dniu 24 maja 2005r. Zbywanie Aktywów nie następowało przed zawarciem umowy o współpracy z A.. Zbywanie ich nie następowało również przed zawarciem umowy sprzedaży Spółce udziałów w U. Na wzrost wartości rynkowej Aktywów, wpływ miał szereg czynników ekonomicznych związanych z gospodarką rynkową. Zasadniczo jednak nie wdając się w szczegółowe analizy ekonomiczne działało prawo popytu i podaży. Czynniki ekonomiczne związane z rynkiem, na których funkcjonowały Aktywa przybrały na sile w okresie objętym współpracą z firmą G. Nie wszystkie zdarzenia życia gospodarczego da się przewidzieć na podstawie analiz i prognoz ekonomicznych. Spółka w momencie podpisywania umowy nie miała wiedzy na temat konkretnej ceny, czy też trendu wartości Aktywów. Spółka działając w ramach należytej staranności sporządziła wyceny Aktywów będących przedmiotem umowy o współpracy, na potrzeby umowy ogólnej. Działając w realiach rynkowych Spółka dokonała ponownej wyceny Aktywów po przejęciu kontroli nad U., które wskazywały na wartość wyższą niż pierwotne wyceny Aktywów. Takie właśnie działanie w ocenie Spółki jest starannym działaniem w obrocie gospodarczym. Czeski kodeks spółek przewiduje obowiązek zarządu czeskiej spółki do działania w jej interesie (art. 194(5) Kodeksu Spółek). W świetle tego Zarząd UP nie powinien zawierać transakcji z G. gdyby wg jego oceny była ona niekorzystna dla spółki. Wycena eksperta uzyskana przez Spółkę pokazała, że różnica pomiędzy ceną akcji określoną w umowie z A. a wartością rynkową wynosiła ok. 200 milionów Euro. Tak więc zbycie akcji na warunkach określonych w umowie między Spółką a A. oznaczałoby ich zbycie przynajmniej 200 mln Euro poniżej wartości rynkowej. Taka czynność nie mogła zostać uznana za zgodną z interesem spółki U.. Art. 66a(8) czeskiego Kodeksu Spółek przewiduje możliwość wywierania nacisku faktycznego na spółkę przez jej wspólnika. W myśl tego artykułu, teoretycznie Spółka mogła zaoferować UP zapłatę 200 mln Euro i w ten sposób nakłonić P do dokonania transakcji. W postępowaniu arbitrażowym Spółka wykazywała, iż sposób opisany w art. 66a czeskiego Kodeksu Spółek, jak też podjęcie uchwały przez Spółkę jako wspólnika UP nakazującej dokonanie przeniesienia akcji (194 kodeksu spółek) nie mogły być skuteczne i nie mogły mieć zastosowania w przedmiotowych okolicznościach. Jedynym narzędziem teoretycznie mogącym doprowadzić do przeniesienia akcji przez UP na A. był controlling agreement (art. 190 b kodeksu spółek), na podstawie którego zarząd U. mógłby zgodnie z prawem, na podstawie wiążącej instrukcji Spółki dokonać zbycia akcji nawet gdyby naruszało to interes UP, ale było w interesie szerzej rozumianej grupy. Przy zastosowaniu konstrukcji controlling agreement zarząd UP nie byłby osobiście odpowiedzialny za szkodę poniesioną przez UP. Controlling agreement musiałby jednak przewidywać odpowiednią rekompensatę przez Spółkę różnicy w wartości akcji, a więc w tym przypadku kwoty ok. 200 mln Euro. Dodatkowo zawarcie controlling agreement wymagałoby szeregu czynności formalno prawnych jak choćby zgody walnego zgromadzenia wspólników Spółki w formie uchwały podjętej kwalifikowaną większością 75% głosów. Umowa między Spółką a A. nie precyzowała dokładnie czynności prawnych czy faktycznych składających się na ? zapewnienie zaoferowania?. Oznacza to, że zakres czynności do jakich Spółka była zobowiązana w świetle tego zapisu podlegał interpretacji stron. W praktyce zagadnienie to nie było jednolicie rozumiane przez Spółkę i A. i w konsekwencji stanowiło przedmiot postępowania arbitrażowego. Spółka nie ponosiła wydatków na rzecz A. w związku z umową o współpracy. Spółka zapłaciła kwotę orzeczoną przez Trybunał Arbitrażowy oraz kwotę odsetek w dniu 3 lipca 2009r. Kwota uzyskana ze zbycia, rozumiana jako różnica pomiędzy wyceną z umowy ogólnej a wyceny rynkowej pomniejszona o zapłaconą karę umowną jest wartością dodatnią. Zdaniem Spółki, żaden przepis ustawy będący przedmiotem wniosku nie uzależnia jego właściwego zastosowania od wysokości wydatkowanej kwoty.

Zgodnie z raportem bieżącym Zarząd Spółki poinformował, że w wyniku rozpatrzenia pierwszej sprawy Spółka została zobowiązana do zapłaty do 3 lipca 2009 roku, kary umownej w wysokości 77 266 500 EUR wraz z odsetkami w kwocie 28 300 000 EUR oraz kosztami postępowania. Zasądzona kwota jest na poziomie rezerwy stworzonej na ten cel przez Spółkę i nie będzie miała materialnego wpływu na raportowany wynik operacyjny Spółki za drugi kwartał 2009 roku.

Kwota zapłaconej kary umownej wraz z odsetkami wyniosła 105 541 539,16 EUR.

W związku z powyższym powstają pytania:

1. Czy Spółka powinna zakwalifikować do kosztów podatkowych wydatek poniesiony na zapłatę na rzecz A. zasądzonej przez Trybunał Arbitrażowy kary umownej z tytułu niewykonania przez Spółkę zobowiązania polegającego na zapewnieniu zaoferowania przez U. na rzecz A. sprzedaży Aktywów...
2. Czy stanowią dla Spółki koszt podatkowy odsetki naliczone i zapłacone od ww. kary umownej zasądzonej przez Trybunał Arbitrażowy...
3. Czy stanowią koszt podatkowy wydatki poniesione na postępowanie arbitrażowe ...
4. Czy koszty powyższe powinny zostać ujęty w kosztach podatkowych Spółki w dacie poniesienia ...
   
   

Stanowisko Spółki

Zgodnie z brzmieniem art. 15 ust. 1 CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 CIT. Przywołany przepis wskazuje na dwie główne kategorie kosztów, które kwalifikowane są jako stanowiące koszt podatkowy. Pierwszą kategorię stanowią koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Drugą zaś stanowią koszty poniesione dla zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Do obu kategorii kosztów zastosowanie ma tzw. przesłanka negatywna, tj. ponoszony wydatek nie może zostać zakwalifikowany do zamkniętego katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, określonego w art. 16 ust. 1 CIT.

Zdaniem Spółki w przedstawionym powyżej stanie faktycznym wydatek poniesiony przez Spółkę na zapłatę kar umownych zasądzonych przez Trybunał Arbitrażowy w Pradze był konsekwencją działania Spółki mającego na celu zachowanie jej źródeł przychodów.

Jak wskazano powyżej, w opisie stanu faktycznego wyceny Aktywów przeprowadzone ponownie w 2005 r. utwierdziły Spółkę w przeświadczeniu o braku możliwości, zgodnego z prawem i zasadami starannego prowadzenia działalności gospodarczej, spowodowania przez Spółkę zbycia przez U. Aktywów na rzecz A. na zasadach żądanych przez A.. Jednocześnie, wiedza posiadana przez Spółkę wskazywała na realne ryzyko zapłaty przez Spółkę kar umownych w ewentualnym postępowaniu arbitrażowym. Różnica w uzyskiwanej przez U. cenie w przypadku zbycia Aktywów na rzecz A. na warunkach oczekiwanych przez A., a scenariuszem ze zbyciem Aktywów na warunkach rynkowych wskazywała na znacząco większe przychody U. w ramach tego drugiego scenariusza.

Dzięki realizacji drugiego rozwiązania i maksymalizacji przychodów U. ze zbycia Aktywów Spółka eliminowała ryzyko swojej odpowiedzialności odszkodowawczej wobec U. za szkodę poniesioną przez U. w wyniku przeprowadzenia zbycia Aktywów poniżej ich aktualnej wyceny rynkowej. Jak wskazano bowiem powyżej, gdyby doszło do zbycia Aktywów na warunkach żądnych przez A. Spółka mogłaby być odpowiedzialna wobec U. za szkodę poniesioną przez U. w wyniku przeprowadzenia zbycia Aktywów poniżej ich aktualnej wyceny rynkowej. Odpowiedzialność Spółki w tym wypadku mogłaby przekroczyć wynik różnicy pomiędzy wycenami rynkowymi Aktywów a wycenami przyjmowanymi przez A..

W efekcie, zdaniem Spółki jej działania opisane powyżej były zgodne z zasadami starannego prowadzenia działalności gospodarczej, i były w pełni poparte przesłankami natury ekonomicznej przy uwzględnieniu przepisów podatkowych mających zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Uzyskanie należnego przychodu przez U. z tytułu realizacji transakcji na zasadach rynkowych w miejsce transakcji z A. na warunkach określonych w umowach zawartych z A. było gospodarczo korzystne dla Spółki gdyż eliminowało jej odpowiedzialność odszkodowawczą wobec U. za różnicę we wpływach z tytułu sprzedaży Aktywów.

W efekcie, zdaniem Spółki działania opisane powyżej stanowią postępowanie mające na celu zachowanie źródeł przychodów w rozumieniu ww. przepisów CIT. Źródłem przychodów dla Spółki, rozumianym w niniejszej sprawie a właściwie jego zabezpieczaniem poprzez całość podejmowanych działań dla Spółki jest U. i Aktywa. Działania opisane powyżej były podejmowane dla maksymalizacji przychodów U. z tytułu sprzedaży Aktywów (pośrednio przychodów Spółki) i tym samym równoczesnej eliminacji odpowiedzialności odszkodowawczej Spółki wobec U.u za różnicę we wpływach z tytułu sprzedaży Aktywów.

Oczywistym w rozumieniu Spółki jest możliwość kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodu również tych wydatków, których nie można przypisać do konkretnego przychodu, ale których poniesienie racjonalnie mogło się przyczynić do zwiększenia lub powstania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła. Zasada ta odnosi się tylko do tych kosztów, których wyraźnego związku z konkretnym przychodem nie można stwierdzić. Właśnie z tego rodzaju wydatkiem mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Kategoria wydatku ma ewidentnie cechy kosztu pośredniego. Spółka jest podmiotem działającym na szeroką skalę, z szerokim rynkiem zbytu swoich produktów w zdecydowanej większości poprzez szereg mniejszych podmiotów, przy czym Spółka realizuje swoje przychody w znacznej mierze poprzez sprzedaż produktów do pierwszego w linii podmiotu gospodarczego (Spółki U.). Natomiast znaczący wpływ na wynik tej sprzedaży ma sieć sprzedaży detalicznej. Niewątpliwie kwota która, została uzyskana przez U. w wyniku sprzedaży ww. Aktywów ? zgodnie z tym, co zostało wskazane powyżej ? była dużo wyższa niż wymieniona w Umowie ogólnej i pozostała ona w U., dzięki czemu została w dużej mierze wykorzystana na rozwój sieci sprzedaży detalicznej oraz segmentu produkcyjnego.

W przekonaniu Spółki rozwój mocy przerobowych oraz rozwój segmentu detalicznego U. stanowi dla niej źródło przychodów ze względu na fakt sprzedaży produktów wyprodukowanych przez Spółkę. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tych kosztów jest więc ich poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. Hipotetycznie łatwo wyobrazić sobie sytuację, w której U. zrealizowałby postanowienia Umowy ogólnej, tym samym nie uzyskałby kwoty odpowiadającej ówczesnym uwarunkowaniom rynkowym w zakresie ceny za Aktywa. W konsekwencji U. nie rozbudowałby sieci punktów sprzedaży detalicznej, nie zmodyfikowałby instalacji przerobu ropy naftowej itp. Stałby się również mniej konkurencyjny na swym lokalnym rynku, mógłby zacząć tracić swoją pozycję rynkową. Bez wątpienia spowodowałoby to zmniejszenie sprzedaży produktów do U. (Grupy U.) przez Spółkę w konsekwencji obniżając poziom przychodów Spółki. Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że Spółka realizuje również swój przychód poprzez sprzedaż do Spółek U. ropy naftowej. W wyniku wykonanych modernizacji możliwości ilościowego i jakościowego przerobu surowca w postaci ropy naftowej znacząco wzrosły.

Trzeba oczywiście mieć również na uwadze istniejący katalog przesłanek negatywnych zawartych w art. 16 ust. 1 CIT. Zdaniem Spółki przedmiotowy wydatek nie mieści się w dyspozycji tegoż przepisu. Należy wskazać, że zapłata na rzecz A. zasądzonej przez Trybunał Arbitrażowy w Pradze kary umownej z tytułu niewykonania (wg Trybunału Arbitrażowego) przez Spółkę jej zobowiązania polegającego na zapewnieniu zaoferowania przez U. na rzecz A. sprzedaży Aktywów nie podlega żadnemu z wyłączeń uregulowanych w art. 16 ust. 1 CIT. W szczególności, art. 16. ust. 1 pkt 22 CIT wyklucza z zakresu kosztów uzyskania przychodów jedynie kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Zgodnie z wykładnią językową przytoczonego przepisu wykluczone z zakresu kosztów uzyskania przychodów są przeto jedynie wydatki na kary umowne w związku z wadliwością towarów sprzedawanych przez zobowiązanego do zapłaty kary umownej. W opisywanym stanie faktycznym Spółka poniosła wydatki na zapłatę kar umownych z innego tytułu niż wady sprzedawanych przez nią towarów, tj. z tytułu niewykonania przez nią zobowiązania do zapewnienia zaoferowania innej spółce sprzedaży pewnych aktywów .

Co do zapłaconych odsetek od kwoty głównej, to zdaniem Spółki zastosowanie mają te same przesłanki, które dotyczą zobowiązania głównego ? cała kwota zapłacona tytułem wykonania orzeczenia Trybunału Arbitrażowego w Pradze powinna zostać uznana za koszt uzyskania przychodu dla Spółki. Odsetki od zasądzonej przez Trybunał Arbitrażowy w Pradze kary umownej stanowią koszty uzyskania przychodów dla Spółki, nie podpadają one bowiem pod żadną z kategorii uregulowanych w art. 16 ust. 1 CIT. Art. 16 ust. 1 pkt 11 stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Z tego w ramach wykładni językowej wynika, że tylko odsetki naliczone, lecz nie zapłacone albo umorzone nie stanowią kosztu. A contrario więc należy przyjąć, że odsetki zapłacone stanowią zawsze koszty uzyskania przychodów w CIT przy braku wyraźnego wyłączenia przedmiotowego.

Podsumowując, zdaniem Spółki kwota zapłacona na poczet zasądzonej przez Trybunał Arbitrażowy w Pradze kary umownej z tytułu niewykonania przez Spółkę zobowiązania polegającego na zapewnieniu zaoferowania przez U. na rzecz A. sprzedaży Aktywów stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów w rozumieniu CIT. Odnośnie kwestii związanej z kosztami postępowania arbitrażowego, zdaniem Spółki koszty związane z postępowaniem przed Trybunałem Arbitrażowym w Pradze stanowią dla Spółki koszt uzyskania przychodów zgodnie z CIT. Postępowanie arbitrażowe jest bowiem dopuszczalną alternatywą dla postępowań sądowych.

Zdaniem Spółki brak jest w art. 16 ust. 1 CIT przepisu, który wyłączałby możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych, w tym przypadku, z obroną przed roszczeniem kontrahenta przed właściwym organem. W tym przypadku wystarczającą podstawą do kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodu jest to, że tego rodzaju postępowanie zmierza do zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, a Spółka nie miała innej możliwości niż wdać się w spór przed tym właściwym organem w celu obrony swoich praw

Odnośnie pytania w zakresie momentu poniesienia przedmiotowych wydatków, zdaniem Spółki koszty poniesione na zapłatę kary umownej orzeczonej przez Trybunał Arbitrażowy winny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu w dacie poniesienia.

Zdaniem Spółki ma ona prawo do zaliczenia następujących wydatków do kosztów uzyskania przychodów w dacie poniesienia (dacie zapłaty):

1. zapłata kwoty orzeczonej przez sąd arbitrażowy na rzecz A. ? w dacie zapłaty,
2. zapłata kwoty odsetek wynikających z zobowiązania głównego orzeczonej przez sąd arbitrażowy na rzecz A. - w dacie zapłaty,
3. zwrot kosztów postępowania arbitrażowego orzeczony przez sąd arbitrażowy na rzecz A. - w dacie zapłaty.
   
   

Zdaniem Spółki ww. koszty stanowią kategorię kosztów pośrednich, nie można powiązać ich bezpośrednio z uzyskanym przychodem, czy też kwotą konkretnego zachowywanego albo zabezpieczanego źródła przychodów. Nie sposób przypisać tego rodzaju wydatku do konkretnie wskazanej kwoty przychodu. Podstawę takiego rozumowania stanowią przepisy art. 15 ust. 4d CIT, który stanowi, iż koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku odpowiednie kwoty stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

W przypadku stanu faktycznego przedstawionego przez Spółkę mamy do czynienia z kategorią zachowania źródeł przychodów, tym samym w opinii Spółki nie da się konstrukcyjnie powiązać wydatku ponoszonego z tą kategorią (zachowanie źródeł przychodu).

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określa ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( t.j. Dz. U. z 2000r., nr 54, poz. 654 z późn. zm. ) w art. 15 ust. 1, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Ustawodawca oparł tę konstrukcję na zasadzie klauzuli generalnej ( koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów oraz zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów) z enumeratywnym wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Literalne brzmienie przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie pozostawia wątpliwości, że nie wszystkie wydatki poniesione przez podatnika, stanowiące z ekonomicznego punktu widzenia koszty działalności, są kosztem uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła.

W kontekście art. 15 ust. 1 ustawy w zakresie oceny prawnej konsekwencji materialnych, jakie poniosła Spółka z powodu odstąpienia od umowy o współpracy wiążącej ją z kontrahentem, istotny jest przede wszystkim związek pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Wykładnia gramatyczna użytego przez ustawodawcę ww. przepisie pojęcia ? koszty uzyskania przychodów?, jako ?koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów? oznacza, że podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni lub pośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, lub zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Z przywołanego przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że jakkolwiek podmioty gospodarcze mogą dowolnie i swobodnie podejmować decyzje finansowe w ramach prowadzonej działalności gospodarczej kierując się kryteriami rachunku ekonomicznego, to jednakże kwalifikacja wydatków do kosztów podatkowych winna opierać się na przepisach prawa podatkowego. I jakkolwiek strony mogą swobodnie kształtować swoje prawa i obowiązki w ramach zawieranych umów, zgodnie z cywilistyczną zasadą swobody umów, które nie mogą być przedmiotem ingerencji organów podatkowych, w sytuacji, gdy skutki tych umów odnoszą się do zobowiązań podatkowych podatników, Organ podatkowy ma nie tylko prawo, lecz obowiązek dokonać oceny tych skutków opierając się na przepisach prawa podatkowego.

W ocenie Organu, kara umowna zapłacona kontrahentowi nie spełnia przesłanek do zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy. Opisana kara umowna będąca następstwem niewykonania umowy nie stanowi kosztów uzyskania przychodów ze względu na brak określonej w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przesłanki działania ?w celu osiągnięcia przychodu?. Kara umowna nie jest również wydatkiem dla zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Jednym ze źródeł przychodów w podatku dochodowym jest działalność gospodarcza; wszystkie ponoszone w związku z tą działalnością koszty niebędące nakierowane na osiągnięcie określonych przychodów należy uznać za koszty ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Jednak zapłaty kary umownej z powodu niewykonania zobowiązania wynikającego z umowy z A. nie można uznać za działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w kontekście zawartej umowy.

Spółka zawarła umowę o współpracy z A. w 2003r. zobowiązując się do zapewnienia zaoferowania przez U. na rzecz A. sprzedaży Aktywów. W tym czasie Spółka nie miała udziałów w U.u. Zatem zobowiązała się do tego, że inny podmiot gospodarczy ? U. zawrze umowę sprzedaży po określonej cenie swoich aktywów na rzecz A., który był stroną umowy ze Spółką. Spółka w tym momencie nie miała do tego żadnych uprawnień. Udziałowcem stała się w 2005r., dzięki pomocy A., ale i ten fakt nie dawał jej prawa do rozporządzania majątkiem spółki, w której miała udziały. Zgodnie z czeskim kodeksem spółek decyzję w tym zakresie podejmuje zarząd, który ma obowiązek działania w interesie spółki U., a nie w interesie udziałowca, nawet większościowego. Sprzedaż aktywów przez U. po cenach rynkowych, wyższych od określonych w umowie Spółki z A. przyniósł przychód U., a nie Wnioskodawcy. Wnioskodawca jako udziałowiec w spółce U. miał prawo do udziału w zysku spółki U., jednakże przychód z tego tytułu opodatkowany jest zryczałtowanym podatkiem dochodowym, który pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Przedmiotowa kara nie przekłada się więc ani na przychód Spółki, ani na zachowanie źródła przychodów. Aktywa stanowiły majątek innej spółki, zatem przedmiotowa kara w żaden sposób nie wpływała na zachowanie źródła przychodów Spółki. Jak sama Spółka stwierdziła, działania jej były podejmowane dla maksymalizacji przychodów U. z tytułu sprzedaży aktywów, przy równoczesnej eliminacji odpowiedzialności odszkodowawczej Spółki wobec U. za różnicę we wpływach z tytułu sprzedaży Aktywów (z uzupełnienia wniosku o odpowiedź na pytanie organu podatkowego o podstawę prawną takiego odszkodowania wynika, że odpowiedzialność taka mogłaby wynikać ewentualnie z wynikającej z czeskiego kodeksu spółek konstrukcji controlling agrement, do zawarcia takiego porozumienia jednak w ogóle nie doszło). Organ podatkowy jeszcze raz podkreśla, że ewentualna odpowiedzialność odszkodowawcza Spółki wiązała się z umową, w której Spółka zobowiązywała się do zapewnienia sprzedaży aktywów innego podmiotu, do czego zobowiązywać się nie powinna. Organ nie widzi związku, nawet pośredniego tych działań z jej przychodami, jak również z zachowaniem źródła przychodów w szczególności związek taki nie wynika z faktu, że U. wykorzystał uzyskane środki ze sprzedaży Aktywów na ? modernizację możliwości ilościowego i jakościowego przerobu surowca w postaci ropy naftowej?, przez co Spółka może sprzedawać więcej produktów do U. (Grupy U.). Uznając, że przedmiotowa kara nie stanowi kosztu uzyskania przychodów, również inne wydatki związane z tą karą wskazane we wniosku: odsetki od tej kary oraz wydatki poniesione na postępowanie arbitrażowe nie mogą być uznane za koszty podatkowe.

W związku z powyższą oceną rozpatrywanie wymienionych we wniosku wydatków w kontekście ustalenia momentu ich zaliczenia do kosztów podatkowych pozostaje bezprzedmiotowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Spółki w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.