Czy zawsze można odrzucić spadek? Odrzucenie spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli

Reguła ogólna stanowi, iż w ciągu sześciu miesięcy od powzięcia wiadomości o tytule powołania do spadku, spadkobierca powinien złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku (wprost albo z dobrodziejstwem inwentarza) albo oświadczenie o odrzuceniu spadku. Brak jakiegokolwiek oświadczenia w powyższym terminie skutkuje co do zasady prostym przyjęciem spadku po stronie spadkobiercy. Spadkobiercy przysługuje pełna dowolność wyboru między przyjęciem a odrzuceniem spadku. Są jednak sytuacje, w których należy ograniczyć skutki odrzucenia spadku; ma to miejsce w przypadkach odrzucenia spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Czym jest odrzucenie spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli?

O odrzuceniu spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli możemy mówić wówczas, gdy spadkobierca-dłużnik, będący niewypłacalny jeszcze przed złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku, składa jednak to oświadczenie, w wyniku czego jego majątek nie zostaje powiększony o aktywa spadkowe, a w konsekwencji wierzyciele spadkobiercy wciąż nie mogą zaspokoić się z jego majątku. Cóż więc owi wierzyciele mają począć? Otóż mogą żądać w drodze roszczenia (lub zarzutu), aby odrzucenie spadku przez spadkobiercę zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do nich.

Kto może wystąpić z roszczeniem?

Uprawnienie do uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne przysługuje jedynie wierzycielom spadkobiercy, który odrzucił spadek. Z całą stanowczością należy więc podkreślić, iż z uprawnienia tego nie mogą skorzystać wierzyciele spadkowi, tzn. wierzyciele spadkodawcy (obecnie żądający zaspokojenia ze spadku). Co więcej, z roszczeniem mogą wystąpić ci jedynie wierzyciele spadkobiercy, których wierzytelności istniały w chwili odrzucenia spadku. Tym samym wszyscy przyszli wierzyciele nie mogą skorzystać z omawianego rozwiązania.

W jakim terminie należy wystąpić z żądaniem?

Wierzyciele spadkobiercy, który odrzucił spadek, mogą wystąpić z żądaniami w ciągu sześciu miesięcy od momentu, w którym dowiedzieli się o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku. Jeśli zatem wierzyciel powziął wiadomość o odrzuceniu spadku w dwa lata i dziewięć miesięcy po tym wydarzeniu, termin do wystąpienia z żądaniem wynosi dla niego jedynie trzy miesiące.

Przeciwko komu należy kierować żądanie?

Żądanie o uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne wierzyciel powinien kierować przeciwko osobie, która na takim odrzuceniu skorzystała, tzn. przeciwko spadkobiercy (spadkobiercom), który doszedł do dziedziczenia wskutek odrzucenia spadku. Żądanie może przyjąć postać bądź to roszczenia (a zatem należy wytoczyć powództwo), bądź to zarzutu (w trakcie toczącego się przed sądem postępowania).

Jakie skutki wywiera uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne?

Przede wszystkim należy stwierdzić, iż uznanie takie nie wpływa w żaden sposób na porządek dziedziczenia, który zaistniał po odrzuceniu spadku. W szczególności spadkobierca, który spadek odrzucił nadal jest traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku i nie dochodzi do dziedziczenia.
Z kolei wierzyciel może szukać zaspokojenia z przedmiotów spadkowych u spadkobiercy (spadkobierców), któremu (którym) spadek przypadł. Co więcej, wierzycielowi przysługuje pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi wierzycielami spadkobiercy.

Natomiast spadkobierca, który doszedł do spadku na skutek odrzucenia go przez spadkobiercę-dłużnika, może zwolnić się od obowiązku zaspokajania roszczeń wierzyciela w ten sposób, że wskaże mu mienie dłużnika, wystarczające do pełnego zaspokojenia.

Pamiętaj, że:

• Upływ trzyletniego terminu, liczonego od chwili złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, czyni niemożliwym zniweczenie skutków złożonego oświadczenia w drodze uznania go za bezskuteczne w stosunku do określonego dłużnika.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl