Większa ochrona małoletnich

Wyższe kary za przestępstwa wobec dzieci oraz kary za brak reakcji na najcięższe przestępstwa popełniane wobec dzieci wkrótce staną się faktem. Parlamentarzyści nie mieli wątpliwości, że oprawcy dzieci powinni być surowiej karani, a ci, którzy nie reagują na najcięższą przemoc wobec dzieci –  nie mogą być bezkarni. 

Czemu mają służyć wprowadzane zmiany?

Przyjęta przez parlament ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego ma na celu zwiększenie ochrony małoletnich, szczególnie poniżej 15. roku życia, a także osób nieporadnych ze względu na swój stan psychiczny lub fizyczny.

Zdaniem Prezydenta RP, ochrona dóbr dziecka, polegająca na walce z przestępczością w nie wymierzoną, w szczególności ochrona przed grożącą im przestępczością seksualną, powinna mieć najwyższy priorytet, a nowelizacja przyczyni się do zwiększenia karnoprawnej ochrony małoletnich ofiar przestępstw, jak i osób nieporadnych ze względu na swój stan psychiczny lub fizyczny.

Ustawa zaostrza odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Surowiej ma też być karane znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny bądź stan fizyczny. 

O takie zmiany w przepisach zabiegał Rzecznik Praw Dziecka i Prezydent RP. Nowelizacja przepisów to dopełnienie starań o skuteczną ochronę dzieci przed przemocą.

Nowelizacja zmienia też niektóre zasady umieszczania nieletniego w zakładzie poprawczym czy w schronisku dla nieletnich.  

Cięższe kary

Nowelizacja zaostrza kary za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, rodzinie i opiece. Zaostrzone zostaną kary wobec przestępców m.in. za zatrzymanie, uprowadzenie, porzucenie, okaleczenie dziecka czy handel dziećmi.

Po zmianach, każdy kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuci, podlegał będzie karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli następstwem tego czynu będzie śmierć tej osoby, sprawca podległ będzie karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. 

Ustawa zaostrza odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Kto spowoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

będzie podlegał karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 (obecnie od 1 roku do 10 lat).

Jeżeli następstwem takiego czynu będzie śmierć człowieka, to sprawca ma podlegać karze więzienia od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. Za spowodowanie śmierci człowieka kara ma więc wynosić od 5 do 15 lat, 25 lat więzienia lub dożywocie.

Za pozbawienie wolności osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia będzie grozić od 2 do 12 lat więzienia, a w wypadku dołączenia do tego szczególnego jej udręczenia – sprawca będzie  podlegał karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny lub stan fizyczny może zostać nałożona kara od 6 miesięcy do 8 lat więzienia. Kto zaś będzie znęcał się fizycznie bądź psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, ma podlegać karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. w przypadku, gdy pokrzywdzony w wyniku znęcania popełniłby samobójstwo - sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat;

Gdy znęcanie się będzie połączone ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca narazi się na karę pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli zaś następstwem tego czynu będzie targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, to sprawca ma podlegać karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

 Bardziej surowo karane będzie bezprawne pozbawienie wolności osoby poniżej 15 roku życia. Znowelizowane przepisy podnoszą karę minimalną za handel osobą w wieku poniżej 15. roku życia z 3 do 5 lat pozbawienia wolności. Według nowelizacji, kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, ma podlegać karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

-„Sprawcy będą mieli jasny sygnał, że popełnianie przestępstw, gdzie ofiarami są dzieci, będzie surowo traktowane. Wyraźnie podwyższamy surowość kar. Z drugiej strony, aby podnieść wrażliwość społeczną, dajemy wyraźny sygnał, że nie możemy być obojętni na krzywdy dziecka” - powiedział prezydencki minister Andrzej Dera. 

Zmiana ogólnych dyrektyw wymiaru kary

Uzupełniona zostanie lista okoliczności (w art. 53 § 2 k.k.), które sąd uwzględnia wymierzając karę. Jeśli przestępstwo zostanie dokonane na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, to sąd będzie musiał wziąć to pod uwagę i wymierzyć odpowiednio wyższą karę. Sądy w sprawach karnych będą zatem musiały sprawdzać, czy w wyniku przestępstwa nie ucierpiało dziecko; jeśli ucierpiało, wymierzona kara powinna być wyższa.

Wprowadzenie dodatkowej okoliczności do dyrektyw wymiaru kary spowoduje, że sądy - wymierzając karę we wszystkich sprawach karnych - będą zobowiązane do sprawdzenia, czy przestępstwo nie zostało popełnione na szkodę małoletniego. W przypadku ustalenia, że tak było, sąd powinien wymierzyć karę wyższą niż w przypadku przestępstwa analogicznego, ale popełnionego bez szkody na małoletnim.

Po zmianach, wymierzając karę, sąd winien uwzględnić w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego. 

Od kiedy nowe przepisy będą obowiązywały?

Zmiany wejdą w życie 3 miesiące od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl