Polskie unormowania dotyczące systemu kaucyjnego jednoznacznie wskazują, iż przy zwrocie opakowania ze znakiem kaucji należy się jej zwrot w formie pieniężnej (np. w gotówce bądź na kartę). W innych krajach jednak operatorzy organizujący zbiórkę opakowań wprowadzają bony, które można wymienić na gotówkę. To rozwiązanie przede wszystkim jest stosowane przy automatach, aby nie musiały one być zaopatrywane w monety.
Bon na przykładzie z innych krajów
Tzw. ustawa o systemie kaucyjnym (tzn. ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi) określa, ile pieniędzy otrzymamy za oddanie w punkcie zwrotu opakowania objętego systemem. Jest to 50 groszy za butelkę plastikową do 3 litrów pojemności i puszkę metalową do pojemności 1 litra, bądź 1 złotówkę za butelkę szklaną wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Dotyczy to tylko opakowań ze znakiem kaucji.
Jednak w innych krajach w niektórych automatach przy zwrocie opakowań drukowany jest bon bądź kupon, z kwotą kaucji. Takie rozwiązanie nie jest niezgodne z polskimi przepisami, o ile taki druczek da się łatwo spieniężyć. Z bonem kaucyjnym klient ma więc prawo udać się do kasy sklepu, do którego należy automat i zażądać wypłaty pieniędzy. Sklep musi zapewnić możliwość realizacji bonu w formie pieniężnej i nie może uzależniać wypłaty od dokonania w nim zakupów.
Takie rozwiązania są w wielu krajach, bo sprawiają, iż automat przyjmujący butelki lub puszki nie musi być często zaopatrywany w monety i może działać dłużej.
Ważność bonu
Tzw. ustawa o systemie kaucyjnym nie odnosi się wprost do instytucji bonów i nie określa minimalnego ani maksymalnego terminu jego ważności. Jednakże, zdaniem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, bon powinien być ważny co najmniej miesiąc. Taki termin znajduje uzasadnienie w przepisach w zakresie rozliczeń pomiędzy jednostką handlową a podmiotem reprezentującym (art. 40i ust. 3 ustawy).
W tym przypadku rozliczenie, a więc zwrot przez podmiot reprezentujący wypłaconej klientowi kaucji przez jednostkę handlową, powinno nastąpić po wykorzystaniu przez niego bonu, tj. po zwrocie kwoty pieniężnej. Samo wydrukowanie bonu nie oznacza wypłacenia kaucji.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 870, ze zm.).