Czy pracownikowi zajmującemu kierownicze stanowisko przysługuje wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych?

Zgodnie z art. 151[4] Kodeksu pracy, pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z tym zastrzeżeniem, że kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości 100% wynagrodzenia, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Co do zasady bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych

Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że co do zasady kierownikowi wyodrębnionej komórki organizacyjnej, roszczenie o zapłatę za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje. Ponadto zasadnym jest również podkreślenie,iż praca taka jest, jeżeli nie postanowiono inaczej, normowana na ogólnych zasadach (to jest 8 godzinny dzień pracy oraz 40 godzinna norma tygodniowa w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym i przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy).

Powyższych uregulowań nie zmienia również praca w trybie zadaniowym, gdyż w takim przypadku pracodawca obowiązany jest zlecić pracownikowi zajmującemu kierownicze stanowisko tyle pracy, ile jest w wstanie wykonać w godzinach przewidzianych jako jego czas pracy. W przypadku bowiem nałożenia na pracownika takiej ilości zadań, że wykonanie ich w ramach norm czasu pracy nie było możliwe do realizacji, to praca taka, wykonana w godzinach nadliczbowych, winna zostać uznana za pracę w godzinach nadliczbowych.

Wyjątkowo prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych

Jak wskazano wyżej, artykuł 151[4] Kodeksu pracy wprowadza zasadę, iż w razie konieczności pozostania w pracy dłużej niż w ramach normalnych godzin pracy, dodatkowe wynagrodzenie pracownikowi zajmującemu kierownicze stanowisko co do zasady nie przysługuje. Niemniej jednak, jeżeli praca w godzinach nadliczbowych jest wynikiem wadliwej organizacji pracy, to wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych winno być wypłacone.

Powyższe potwierdził chociażby Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 roku, sygn. II PK 254/10 w którym wskazano, iż: „Osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych nie mogą być pozbawione prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy są zmuszone do systematycznego przekraczania obowiązujących norm czasu pracy.”. Co więcej Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 listopada 2010 roku, sygn. I PK 79/10 wskazał, że: „Pełnienie funkcji kierowniczych nie upoważnia pracodawcy do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym założeniu rodzą konieczność stałego wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych.” W takich więc sytuacjach pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Zasadnym jest w tym miejscu wskazanie, iż w takim przypadku to na pracowniku będzie ciążył obowiązek udowodnienia, iż skutkiem pracy w godzinach nadliczbowych była wadliwa organizacja pracy przez pracodawcę. Taki też pogląd przyjął w swym wyroku Sąd Najwyższy dnia 19 grudnia 2013 roku, sygn. II PK 70/13: „Jeśli co zasady wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje pracownikowi wymienionemu w art. 151[4] § 1 k.p., to na takim pracowniku spoczywa ciężar dowodu w zakresie wykazania wadliwej organizacji pracy przez pracodawcę, wymuszającej konieczność wykonywania pracy w nadgodzinach. Jest to bowiem okoliczność, z której pracownik wywodzi prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.”

Podsumowując, pracownikom na kierowniczym stanowisku, co do zasady nie przysługuje  wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, jednak w sytuacji gdy praca ta wykonywana jest stale w wymiarze przekraczającym normy pracy i jest to spowodowane złą organizacją pracy przez pracodawcę, wynagrodzenie to będzie przysługiwało pracownikowi zajmującemu kierownicze stanowisko na normalnych warunkach.

Jagoda Michno

Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, obecnie na I roku aplikacji radcowskiej w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie.