Jak legalnie wywieźć lub wysłać wartości dewizowe za granicę?

Wypływ środków pieniężnych z obiegu w danym kraju wpływa w istotny sposób na jego kondycję i zdolność finansową. Dlatego też istnieją istotne i rygorystyczne ograniczenia związane z wysyłaniem, wywozem i przekazem za granicę środków pieniężnych lub innych wartości dewizowych. Najpierw jednak, trochę definicji stosowanych w prawie dewizowym.

Wartości dewizowe, rezydenci i inne definicje

Wartościami dewizowymi są zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa. Zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce i dewizy, a dewizy to papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych. Natomiast złotem dewizowym i platyną dewizową jest złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 r., a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej; złotem dewizowym i platyną dewizową są również przedmioty ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców. Poprzez krajowe środki płatnicze należy rozumieć walutę polską oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej.

Zgodnie z prawem dewizowym, rezydentami są:

• osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Rezydentami są także znajdujące się w kraju oddziały i przedstawicielstwa utworzone przez nierezydentów.
• polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Nierezydentami są natomiast:

• osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały i przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów.
• obce przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych i konsularnych.

Istniejące ograniczenia w wywozie i wysyłaniu złota dewizowego i platyny dewizowej

Zgodnie z ustawą prawo dewizowe ograniczeniu podlega wywóz oraz wysyłanie za granicę złota dewizowego oraz platyny dewizowej. Ustawa nie wprowadza tu żadnego progu wartości, od którego takie ograniczenie w wywozie i wysyłce obowiązuje. W związku z tym wywóz nawet najmniejszej ilości złota dewizowego i platyny dewizowej możliwy jest tylko na podstawie ogólnego lub indywidualnego zezwolenia dewizowego. Istnieje jednak możliwość wywozu bądź wysyłki za granicę takiej ilości złota dewizowego i platyny dewizowej, jaka została zgłoszona przez nierezydentów przy wjeździe do kraju. Warto więc przy wwożeniu do kraju nawet najmniejszej ilości złota lub platyny uznanych za dewizowe dokonać ich zgłoszenia. Prawo wywozu zgłoszonych kruszców przysługuje jednak tylko nierezydentom.

Istniejące ograniczenia w wywozie i wysyłaniu za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych

Ograniczeniu podlega wywóz oraz wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, których wartość przekracza łącznie równowartość 10 000 euro. Dopuszczalny jest natomiast wywóz i wysyłka za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, których wartość nie przekracza tej wielkości. Podobnie jak przy ograniczeniach związanych z wywozem i wysyłaniem za granicę złota dewizowego i platyny dewizowej, możliwy jest jednak wywóz lub wysyłka powrotna, tj. wywóz lub wysyłka krajowych lub zagranicznych środków pieniężnych, których przywóz na teren RP został uprzednio zgłoszony organom celnym.

Ograniczenie w wywozie, wysyłaniu i przekazywaniu krajowych lub zagranicznych środków pieniężnych przeznaczonych na działalność gospodarczą do krajów trzecich

Zgodnie z ustawą Prawo dewizowe, ograniczeniu podlega wywóz, wysyłanie oraz przekazywanie przez rezydentów do krajów trzecich krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie w tych krajach działalności gospodarczej. Ograniczenie to dotyczy krajów trzecich, tj. krajów niebędących członkami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Ograniczenie to dotyczy wywozu, wysyłania i przekazywania każdej kwoty z przeznaczeniem na działalność gospodarczą. Wyjątkiem jest natomiast wywóz, wysyłanie lub przekazywanie krajowych lub zagranicznych środków płatniczych na działalność polegającą na bezpośrednim świadczeniu usług, w wykonaniu zawartej umowy oraz działalności polegającej na promocji i reklamie działalności gospodarczej prowadzonej przez rezydenta w kraju.

Złagodzenie ograniczeń zawarte w ogólnym zezwoleniu dewizowym

Ograniczenie w dokonaniu określonej czynności z zakresu obrotu dewizowego oznacza, że dokonanie tej czynności wbrew istniejącym ograniczeniom jest nieważne z mocy prawa. Dopuszczalne są zezwolenia na odstępstwa od ograniczeń zawartych w ustawie. Zezwolenia mogą być albo indywidualne, albo ogólne. Indywidualne zezwolenie dewizowe dotyczy określonego podmiotu, któremu zostanie ono wydane. Zezwolenie takie wydaje Prezes Narodowego Banku Polskiego w drodze decyzji administracyjnej.

Z kolei ogólne zezwolenie dewizowe wydawane jest w formie rozporządzenia Ministra Finansów i jako akt prawny powszechnie obowiązujący ma zastosowanie wobec wszystkich podmiotów.

W obecnym stanie prawnym obowiązuje ogólne zezwolenie dewizowe zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 roku.

Odstępstwa od ograniczeń w wywozie i wysyłaniu złota dewizowego i platyny dewizowej

W ogólnym zezwoleniu dewizowym dopuszczono odstępstwo od ograniczeń zawartych w prawie dewizowym odnośnie wywozu i wysyłania za granicę złota dewizowego i platyny dewizowej. Zgodnie z rozporządzeniem, zezwala się rezydentom, prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi, na wywóz za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej w związku z tą działalnością. Z zezwolenia tego mogą korzystać jedynie rezydenci i jedynie tacy, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i tylko wówczas, gdy wywóz lub wysyłanie za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej pozostaje w związku z tą działalnością.

Należy jednak pamiętać, że wywóz i wysyłanie złota dewizowego lub platyny dewizowej za granicę odbywa się poprzez okazanie służbom celnym zaświadczenia z ewidencji działalności gospodarczej lub odpisu z KRS poświadczającego fakt prowadzenia takiej działalności.

Zgodnie z zezwoleniem dewizowym dopuszczalny jest także wywóz lub wysyłanie za granicę złotych monet emitowanych przez Narodowy Bank Polski. Zezwolenie to ma charakter ogólny, a więc nie ogranicza się do rezydentów i nie wymaga prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Złagodzenie ograniczeń wywozu lub wysyłania krajowych lub zagranicznych środków płatniczych

Na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych dozwolony jest wywóz oraz wysyłanie przez rezydentów i nierezydentów za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10.000 euro, wypłaconych z rachunku bankowego lub nabytych od banku za środki zgromadzone na rachunku bankowym.

Tylko rezydentom natomiast zezwala się na wywóz oraz wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10.000 euro, nabytych lub wymienionych w banku za środki przywiezione przez nich uprzednio do kraju. Przywóz tych środków musi być jednak odpowiednio zgłoszony organom celnym.

Wywóz oraz wysyłanie krajowych lub zagranicznych środków płatniczych następuje na podstawie zaświadczenia, wystawionego przez bank przy ich wypłacie, nabyciu lub wymianie.

Poza tym, zezwala się rezydentom i nierezydentom na wywóz za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10 000 euro, pochodzących z innych źródeł niż określone powyżej, pod warunkiem ich zgłoszenia w formie pisemnej organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną.

Ponadto, ogólne zezwolenie dewizowe zezwala na wywóz za granicę wystawionych za granicą dewiz oraz podpisanych czeków podróżnych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10.000 euro, jednakże tylko wówczas, gdy wywóz jest dokonywany przez nierezydenta, na którego nazwisko zostały wystawione te dewizy lub przez którego zostały podpisane te czeki. W tym przypadku odstąpiono także od obowiązku pisemnego zgłaszania przywozu dewiz i czeków podróżnych organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną.

Należy również dodać, że rozporządzenie zezwala nierezydentom na wywóz za granicę walut obcych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10 000 euro, uzyskanych ze sprzedaży artykułów konsumpcyjnych w środkach regularnej komunikacji międzynarodowej w czasie ich przebiegu w kraju.

Od 1 lipca 2004 r. zezwala się rezydentom i nierezydentom, wysyłającym za granicę złoto dewizowe lub platynę dewizową, bądź krajowe lub zagraniczne środki płatnicze o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10 000 euro, na odstąpienie od obowiązku okazywania organom celnym dokumentów potwierdzających uprawnienie do ich wysłania lub zezwolenia dewizowego uprawniającego do ich wysłania, pod warunkiem przedstawienia takich dokumentów bądź takiego zezwolenia, zgodnie z odrębnymi przepisami, pracownikowi operatora pocztowego.

Przekazywanie krajowych lub zagranicznych środków płatniczych do krajów trzecich z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie działalności gospodarczej w tych krajach

Zgodnie z ogólnym zezwoleniem dewizowym, dozwolone jest przekazywanie przez rezydentów do krajów BIT, za pośrednictwem uprawnionych banków, krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie działalności gospodarczej w tych krajach.

Warto przypomnieć, że krajami BIT są kraje trzecie (a więc kraje niebędące członkami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), z którymi Rzeczpospolita Polska podpisała umowy w wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji. Na równi z krajami BIT oraz nierezydentami z krajów BIT traktuje się odpowiednio Federację Rosyjską, Republikę Kirgiską, Republikę Armenii, Gruzję, Turkmenistan, Republikę Południowej Afryki i Algierską Republikę Ludowo-Demokratyczną oraz nierezydentów z tych krajów

Pamiętaj, że:

• wywóz i wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych podlega ograniczeniom, a ich dokonanie niezgodnie z prawem zagrożone jest karą grzywny,
• ogólne zezwolenie dewizowe zawiera wiele wyjątków od ograniczeń przewidzianych w ustawie.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe (Dz. U. 2002 r., Nr 141, poz. 1178 ze zmianami),
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 roku w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz. U. 2002 r., Nr 154, poz. 1273 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.