Jak złożyć apelację od wyroku sądu karnego?
W procesie karnym apelacja podobnie jak zażalenie należy do środków odwoławczych. Przysługuje ona stronom od wyroku sądu pierwszej instancji. Strona może zaskarżyć dany wyrok w całości lub w części (można także zaskarżyć samo uzasadnienie orzeczenia). Ważne jest to, że strona odwołująca się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jej prawa lub szkodzące jego interesom (ale ograniczenie to nie dotyczy oskarżyciela publicznego). Oskarżyciel publiczny ma prawo wnieść środek odwoławczy także na korzyść oskarżonego.
Co należy wskazać w apelacji?
Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, a także podać czego się domaga. Konieczne będzie wskazanie zarzutów - naruszenia prawa materialnego czy też procesowego, błędu w ustaleniach faktycznych bądź zarzucenie nieważności postępowania - każdy z tych zarzutów musi być uzasadniony a ostatni sąd bierze pod uwagę także z urzędu. W apelacji powinno się wskazać, czy zaskarża się wyrok w całości czy w części oraz wniosek o zmianę, uchylenie orzeczenia czy też uchylenie i przekazanie sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Formułowanie zarzutów jest kwestią dość skomplikowaną, dlatego zasadniczo powinien ten dokument być przygotowany przez prawnika.
Natomiast apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora lub pełnomocnika będącego radcą prawnym, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego.
Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, powinien ponadto zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie. Odwołujący się może również wskazać nowe fakty lub dowody.
Gdzie należy wnieść apelację?
Środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie (de facto więc pismo składa się na dzienniku podawczym bądź wysyła do sądu, który wydał orzeczenie - jednakże kieruje się je do sądu odwoławczego, np. "Do Sądu Okręgowego Wydział karny Odwoławczy za pośrednictwem Sądu Rejonowego, Wydział II Karny") w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem." Apelacja wniesiona przed upływem terminu złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia podlega rozpoznaniu; apelację taką można uzupełnić w terminie podanym powyżej.
Kiedy "apelacja nie zostanie przyjęta?
Prezes sądu pierwszej instancji odmawia przyjęcia apelacji, jeżeli wniesiona została po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalna (na zarządzenie odmawiające przyjęcia środka odwoławczego przysługuje zażalenie).
Poza tym sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania przyjętą apelację, jeśli zachodzą powyższe okoliczności (do odmowy przyjęcia), lub jeżeli przyjęcie tego środka nastąpiło na skutek niezasadnego przywrócenia terminu (na postanowienie przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego, chyba że zostało wydane przez Sąd Najwyższy).
O czym może orzec sąd po rozpoznaniu apelacji?
Po rozpoznaniu środka odwoławczego sąd orzeka o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części. Dotyczy to odpowiednio rozpoznania środka odwoławczego od uzasadnienia orzeczenia. Sąd odwoławczy zmienia zaskarżone orzeczenie, orzekając odmiennie co do istoty, lub uchyla je i umarza postępowanie; w innych wypadkach uchyla orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1, art. 454 lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości.
Kiedy sąd orzeka o uchyleniu lub zmianie wyroku?
Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia:
- obrazy przepisów prawa materialnego,
- obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia,
- błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,
- rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.
Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,
5) 539 orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11,
10) 540 oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
Jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono zmianie na korzyść oskarżonego albo uchyleniu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.
W postępowaniu przed sądem odwoławczym zasadniczo obowiązuje zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego (tzw. zakaz reformationis in peius). Oznacza to, że w sytuacji wniesienia apelacji Sąd może albo utrzymać orzeczenie w mocy albo orzec na korzyść oskarżonego.
Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu. Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego.
Co więcej, jeśli oskarżony skorzystał z instytucji dobrowolnego poddania się karze (tzw. DPK) i następnie zostanie wniesiona apelacja, sąd także może w takiej sytuacji orzec na niekorzyść oskarżonego. Orzeczenie na niekorzyść może także zapaść i wówczas, gdy w związku z ujawnieniem przez oskarżonego informacji dotyczących innych współoskarżonych została wobec niego zastosowana instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary a następnie oskarżony odwołał swoje wyjaśnienia w tym zakresie.
Pamiętaj, że:
- Od orzeczeń wydanych przez sąd odwoławczy na skutek odwołania nie przysługuje środek odwoławczy.
- Od innych orzeczeń sądu odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej.
- Środek odwoławczy można cofnąć. Środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego nie można bez jego zgody cofnąć.
- Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie.
- Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez wymierzenie dożywotniego pozbawienia wolności.
- Apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora lub pełnomocnika instytucji społecznej, państwowej czy samorządowej, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?