Kiedy może zostać orzeczona niezdolność do pracy?

Kiedy może zostać orzeczona niezdolność do pracy?

Określenie niezdolności do pracy jest niezbędne dla uzyskania niektórych świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, toteż nie pozostaje obojętne dla nikogo z nas. Oczywiście w głównej mierze będzie to dotyczyć renty z tytułu niezdolności do pracy, a zatem osób, które się o nią ubiegają.

Kto jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów?

Jak zdecydował sam ustawodawca, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Rozróżnia się przy tym całkowitą i częściową niezdolność do pracy. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Jakie czynniki brane są pod uwagę przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy?

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,
możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W jakich okolicznościach zostanie orzeczona trwałą niezdolność do pracy?

Trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy, natomiast okresową niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy.

Co ważne dla osób niepełnosprawnych, zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Czy całkowita niezdolność do pracy jest równoznaczna z niezdolnością do samodzielnej egzystencji?

Nie. Sama ustawa od 1 lipca 2004 r. wprowadziła możliwość (i obowiązek organów orzekających zarazem), iż w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji. Przepisy nie określają, kiedy należałoby przyjąć, iż taka właśnie niezdolność ma miejsce, to jednak z całą pewnością należy odróżnić w tym wypadku opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji”.

Kto ustala niezdolność do pracy?

Zarówno ustalenia niezdolności, jak i oceny jej stopnia dokonuje lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Czyni to w formie orzeczenia. W orzeczeniu tym musi określić datę powstania niezdolności do pracy, trwałość i ewentualnie jej przewidywany okres. Poza tym lekarz orzecznik musi także określić związek przyczynowy niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami, w przypadku konieczności orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji – jej trwałość lub przewidywany okres, no i oczywiście postanawia tam o celowości przekwalifikowania zawodowego.

Jak ustalana jest data powstania niezdolności do pracy?

Jeżeli można określić zdarzenie, które niezdolność do pracy spowodowało, to oczywiście nie ma większego problemu. Jeżeli jednak nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Czy orzeczenie orzecznika ZUS ma charakter ostateczny?

Oczywiście, że nie. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Taki sprzeciw wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.

Gdyby sprzeciw został wniesiony po upływie powyższego terminu, co do zasady Komisja lekarska ZUS nie rozpatruje go. Możliwe jest jednak przywrócenie terminu na wniesienie sprzeciwu. Takie przywrócenie będzie miało miejsce w przypadkach uzasadnionych i tylko na wniosek zainteresowanego.

Jak wynika z powyższego, takie postępowanie orzecznicze dotyczące niezdolności do pracy jest dwuinstancyjne. Ta dwuinstancyjność została wprowadzona od 1 stycznia 2005 r. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji komisje lekarskie Zakładu.

Czy to jedyny sposób na zmianę decyzji lekarza orzecznika?

Nie, ponieważ Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną. De facto taki zarzut wadliwości może mieć miejsce niejako i na niekorzyść samego zainteresowanego.

Jakie kompetencje ma Komisja lekarska?

Z dotychczasowych informacji wynika, iż komisja lekarska może mieć do rozpatrzenia sprzeciw lub zarzut wadliwości. Rozpatrując je komisja lekarska dokonuje oceny niezdolności do pracy i jej stopnia, a także, tak jak wcześniej czynił to lekarz orzecznik, tak ona teraz ustala datę powstania niezdolności do pracy, trwałość lub przewidywany okres niezdolności, związek przyczynowy niezdolności z określonymi okolicznościami oraz celowość przekwalifikowania zawodowego. Wszystkie te kwestie komisja rozstrzyga w formie orzeczenia.

Pamiętaj, że:

Jeżeli niezdolność do pracy została orzeczona na czas określony, organ rentowy nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty okresowej z tego tytułu zawiadamia osobę uprawnioną o terminie wstrzymania wypłaty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?

Masz inne pytanie do prawnika?

Komentarze

natalia 2016-10-13 13:06:11
Witam! mam 27 lat od marca pracuje jako krawcowa.Od sierpnia pracując na akord pojawiły się problemy zdrowotne tzn. mam spłycenie lordozy szyjnej,strasznie napiety mięśnie karku i szyi i teraz do tego drętwieje mi ręka i noga i uciskający ból głowy w skroniach i w potylicy.Do jakiego lekarza musiałabym się udać żeby mi wypisał oświadczenie o niezdolności do pracy na tym stanowisku bo poprostu już nie wyrabiam?
anulka838 2014-09-07 13:19:14
Witam.jestem 29 letnia kobietą,po operacji"amputacja szyjki macicy"jestem zarażona wirisem HPV 18,wynik po operacji to CIN III,lekarze nie daja gwarancji na całkowite wyleczenie,własnie przez tego wirusa i mogą być przerzuty,mam być cały czas pod kontrolą lekarzy.Kiedy stanełam na komisję Pani doktor osłuchała mi klatkę piersiową oraz zmierzyła ciśnienie,oto całe badanie.Oczywiście decyzja przyszła odmowna iż jestem całkowicie zdolna do pracy.Lekarze powiedzieli że mam się oszczędzać,nie mogę dźwigać itp.Starałam się o tymczasową niepełnosprawność.Chcę się zapytać jak mam się odwołać,czy lekarz był kompetentny? na mój zdrowy rozsądek,co ma wspólnego rak szyjki macicy do osłuchania klatki piersiowej.Nie wiem co mam robić i jak napisać to pismo odwoławcze
Basia 2014-01-04 17:05:33
Witam proszę o radę dostałam orzeczenie komisji lekarskiej ZUS że Brak okoliczności uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego.W uzasadnieniu napisano że uwzględniono stopień naruszenia sprawności organizmu,rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy ,możliwość wykonywania dotychczasowej pracy,poziom wykształcenia,wiek predyspozycje psychofizyczne.Chcę nadmienić iż z dniem 01,04,2011 zlikwidowano moje stanowisko pracy kierownik działu świeżego i proponują mi pracę fizyczną na hali sprzedaży.Tej pracy z przyczyny choroby nie mogę przyjąć mam orzeczenie o niepełnosprawności STOPIEŃ LEKKI Praca nie obciążająca kręgosłupa.Czy mogę wnieś odwołanie do ZUS w związku ze zmianą stanowiska pracy.W decyzji napisano że mogę się odwołać do sądu
Natalia 2012-10-26 10:46:36
Witam mam bardzo trudna sytuacje otóż od 3 lat choruje na depresje teraz w grudniu kończą mi sie świadczenia rehabilitacyjne i niewiem czy jak laekarz psychiatra wypisze mi ze jestem dalej niezdolna do pracy czy zus może odmówic mi renty pragne zaznaczyc ze depresja to taka choroba ze raz czuje sie lepiej raz gorzej ostatnio na komisji w sprawie przedłużenia swiadczen czułam sie lepiej> Prosze pomózcie mi mam 46 lat i niewiem czy szukać na siłe prace czy złozyc wniosek teraz o rente co jednak bedzie jak psychiatra da mi niezdolnosc a w zusie niedostane renty czy tal wogóle można ? bo jesli tak to zostane bez środków do życia
Maria 2012-06-12 21:26:24
Czy w wieku poprodukcyjnym można uzyskać orzeczenie o trwalej niezdolności do pracy? Mam na myśli wiek 75 lat, dodatek pielęgnacyjny już został przyznany. Czy takie warunki określają trwałą niezdolność do pracy?
krystyna 2012-03-27 09:33:06
dzień dobry mam pytanie jestem bezrobotna bez prawa do zasiłku mam 52 lata i 35 lat pracy pracowałam w fizycznej pracy 10 lat wykonując 6000tys ruchów rekoma mam tak silne zwyronienia w rekach [geody] niemoge juz wykonywac fizycznej pracy wykształcenie zawodowe więc umysłowej pracy terz czy jest szansa na wczesniejsza emeryture prosze o odpowiedz.
siubul 2011-09-02 08:12:20
mam pytanie mam rente po wojsku mam ja juz 6 lat teraz byłem na komisji lekaz orzecznik przyznał mi rente na 6 misiecy i wysyła mnie do senatorium a 10 dni puzniej przyszło mi ze zostało zgoszone wadliwosc orzeczenia przez prezesa zusu mam pytanie takie czy moze mi zabrac zus i czy bede na tej komisji lekarskiej

Czytaj także

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Zasady wypłacania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego

Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu do ubezpieczenia

Zasiłek chorobowy - Kto może dostać zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego?

Podstawa wymiaru renty

Podstawa wymiaru zasiłków dla pielęgniarek i położnych

Świadczenie rehabilitacyjne

Kiedy przysługuje i w jakiej wysokości wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy?

Choroby zawodowe - zasady przyznawania świadczeń

Pytania i odpowiedzi

Okres ubezpieczenia a prawo do renty

Pytanie: "Czy to możliwe aby osoba ubiegajaca się o rentę i pozbawiona prawa do podjęcia pracy nie otrzymała renty ze względu na niedostateczną ilość uprzednio przepracowanych dni w ciągu jakiegoś okresu? "

Ciąża w trakcie zwolnienia chorobowego

Pytanie: "Czy zajście w ciążę w czasie zwolnienia chorobowego, gdy dodatkowo ciąża uniemożliwia pracę ze względu na powikłania (może być potraktowana jak choroba), przedłuża maksymalny okres trwania zwolnienia chorobowego, którym jest 6 lub ewentualnie 9 miesięcy?"

Warunki nabycia prawa do renty

Pytanie: "W maju 2002 r. uległem wypadkowi wskutek pobicia. Byłem zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. Po rekonwalescencji stawiłem się na komisję w PZ d/s O o N, gdzie uznano mnie niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym na czas określony. Wskutek tego orzeczenia w pomocy spolecznej otrzymałem zasiłek okresowy. Moje pytanie: czy mogę ubiegać się o rentę powypadkową w ZUS? Nadmieniam, że w przeszłości pracowałem na roli, później na budowie na etacie, a w latach 1994--1998 (...)"

Zasiłek chorobowy przy poronieniu

Pytanie: "Za zwolnienie w okresie ciąży przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Chciałabym się dowiedzieć, jak to wygląda w momencie, gdy zwolnienie spowodowane jest poronieniem?"

Rodzaje renty socjalnej

Pytanie: "Jakie rodzaje renty socjalnej przewidują przepisy ustawy o rencie socjalnej?"

Obliczenie wysokości zasiłku macierzyńskiego

Pytanie: "Czy do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wlicza się premię, jeżeli nie jest ona zależna od liczby dni przepracowanych w danym miesiącu (nie jest pomniejszana w razie choroby), a zależy jedynie od wykonania zadania?"

Dopuszczenie pracownika do pracy, bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku

Pytanie: "W jaki sposób może odpowiadać pracodawca, który dopuścił pracownika do wykonywania pracy, bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku."

Wypłata wstrzymanej renty

Pytanie: "Wstrzymano wypłacanie renty, np. po roku Sąd Pracy przywrócił wypłatę renty. Czy zaległe świadczenia ZUS wypłaci z odsetkami?"

Świadczenie rehabilitacyjne

Pytanie: "Pracownik z powołania przebywa na 9-cio (6+3) miesięcznym zwolnieniu lekarskim (pobiera zasiłek chorobowy). Posiada zaległy, niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze około 70 dni. Po zakończeniu zwolnienia nadal przez pewien okres czasu (kilka miesięcy) nie będzie zdolny do pracy. Co jest dla niego bardziej korzystne - skorzystanie ze świadczenia rehabilitacyjnego, czy też wykorzystanie na leczenie zaległego urlopu wypoczynkowego, a może inne rozwiązanie?"

Uprawnienia przysługujące z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych

Pytanie: "Jakie uprawnienie przysługuje z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych?"

Orzeczenie o niezdolności do pracy

Pytanie: "Choruję od kilku lat na chorobę Meniera i ubiegam się o rentę z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby Meniera i innych chorób. W którym rozporządzeniu Ministra Zdrowia lub Ministra Polityki Społecznej, względnie Dzienniku Ustaw lub innym akcie prawnym jest ona ujęta (Choroba Meniera) jako ta, na którą można udzielić, względnie ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy?"

Przesłanki renty z tytułu niezdolności do pracy

Pytanie: "Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać rentę z ogólnego stanu zdrowia? Mam 54 lata, jestem osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, pracowałem na roli od 16 roku życia, posiadam 18 lat składkowych i 15 nieskładkowych, ostatni zasiłek dla bezrobotnych otrzymałem w marcu 1998 r. "

Utrata prawa do renty

Pytanie: "Czy ZUS może odebrać rentę zawodową (po 5,5 roku otrzymywania), nawet wówczas, gdy stan zdrowia nie uległ żadnej poprawie i nie rokuje nadziei na poprawę?"

Renta a uzyskiwanie przychodu

Pytanie: "Lekarz orzecznik ZUS stwierdził całkowitą niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy na sześć miesięcy (renta po wypadku komunikacyjnym). W związku z tym muszę się ratować i szukać możliwości dorobienia na życie. Czy należy to rozumieć wprost? Czy ewentualnie mogę udzielać się społecznie zasiadając w radach nadzorczych (spółdzielni) za dietę? Czy mogę startować w wyborach samorządowych (dieta radnego) i nie grożą mi jakieś konsekwencje utraty renty?"

Wynagrodzenie w okresie wypadku przy pracy

Pytanie: "Jestem dyrektorem placówki oświatowej, mam dodatek funkcyjny i motywacyjny. Uległem wypadkowi w drodze z pracy do domu. Czy przysługuje mi 100 % wynagrodzenia, a w związku z tym dodatek funkcyjny i motywacyjny?"

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika