Chorobami zawodowymi uprawniajÄ…cymi do Å›wiadczeÅ„ przewidzianych w ustawie o Å›wiadczeniach z tytuÅ‚u wypadków przy pracy i chorób zawodowych sÄ… choroby wskazane w wykazie, stanowiÄ…cym załącznik do rozporzÄ…dzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 roku w sprawie chorób zawodowych, szczegóÅ‚owych zasad postÄ™powania w sprawach zgÅ‚aszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów wÅ‚aÅ›ciwych w tych sprawach. Dodatkowym warunkiem jest to, że muszÄ… być one spowodowane dziaÅ‚aniem czynników szkodliwych dla zdrowia, wystÄ™pujÄ…cych w Å›rodowisku pracy albo w zwiÄ…zku ze sposobem wykonywania pracy, zwanymi narażeniem zawodowym.
Choroba zawodowa musi wykazywać związek przyczynowy z wykonywaną pracą, a konkretnie z jej warunkami i rodzajem, ponieważ to z nimi właściwie wiążą się ewentualne uszczerbki na zdrowiu.
DziÄ™ki wyodrÄ™bnieniu chorób zawodowych jako osobnej kategorii, możliwe jest zapobieganie wpÅ‚ywom Å›rodowiska pracy, które sÄ… szkodliwe dla czÅ‚owieka. PrawdopodobieÅ„stwo ich powstania uruchomiÅ‚o konieczność podjÄ™cia pewnych Å›rodków zapobiegawczych, wÅ›ród których znajduje siÄ™:
-
obowiÄ…zek pracodawcy polegajÄ…cy na informowaniu pracowników o ryzyku zawodowym,
-
obowiÄ…zek stosowania przez pracodawcÄ™ Å›rodków zapobiegajÄ…cych chorobom zawodowym,
-
obowiÄ…zek przeniesienia pracownika do innej pracy w razie stwierdzenia objawów wskazujÄ…cych na powstanie choroby zawodowej.
Charakter profilaktyczny majÄ… także niektóre obowiÄ…zki pracowników, np. poddania siÄ™ okresowym badaniom lekarskim.
W przypadku samego tylko podejrzenia o to, że pracownik zapadÅ‚ na chorobÄ™ zawodowÄ…, istnieje obowiÄ…zek okreÅ›lonych organów skierowania go do zakÅ‚adu opieki zdrowotnej wÅ‚aÅ›ciwego do rozpoznawania chorób zawodowych. Sam pracownik również posiada takie uprawnienie i może zgÅ‚osić podejrzenie o chorobÄ™ zawodowÄ….
Procedura uznania choroby za zawodowÄ…
Organ pierwszego stopnia, którym jest lekarz pracujÄ…cy w pewnych jednostkach rozpoznajÄ…cy roszczenie o uznanie schorzenia za chorobÄ™ zawodowÄ… ustala, czy choroba stwierdzona u pracownika jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych.
Lekarz, wydaje orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badaÅ„ lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.
Wspomniane jednostki organizacyjne, po dokonaniu oceny stanu zdrowia badanego, przesyÅ‚ajÄ… orzeczenie lekarskie w sprawie nie rozpoznania choroby zawodowej wraz z posiadanÄ… niezbÄ™dnÄ… dokumentacjÄ… jednostce orzeczniczej drugiego stopnia na wniosek pracownika o dokonanie ponownego badania. DecyzjÄ™ podejmuje pracujÄ…cy tam lekarz. PodjÄ™te w ten sposób orzeczenie przedstawiane jest paÅ„stwowemu inspektorowi sanitarnemu. Na podstawie tego orzeczenia wÅ‚aÅ›ciwy ze wzglÄ™du na siedzibÄ™ zakÅ‚adu pracy inspektor sanitarny wydaje decyzjÄ™ o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzjÄ™ o braku podstaw do jej stwierdzenia. Decyzja ta podlega zaskarżeniu do wÅ‚aÅ›ciwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Istnieje również możliwość skargi do Naczelnego SÄ…du Administracyjnego.
Jakie jednostki sÄ… kompetentne do rozpoznawania chorób zawodowych?
Jednostkami orzeczniczymi I stopnia sÄ…:
1) poradnie i oddziaÅ‚y chorób zawodowych wojewódzkich oÅ›rodków medycyny pracy;
2) katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych;
3) przychodnie i oddziaÅ‚y chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego - w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych;
4) jednostki organizacyjne zakÅ‚adów opieki zdrowotnej, w których nastÄ…piÅ‚a hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystÄ…pienia ostrych objawów choroby.
Jednostkami orzeczniczymi II stopnia sÄ…:
1) przychodnie, oddziaÅ‚y i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy;
2) katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i inwazyjnych akademii medycznych, a w odniesieniu do gruźlicy także jednostki badawczo-rozwojowe prowadzÄ…ce rozpoznawanie i leczenie gruźlicy.
Zakład pracy nie jest uprawniony do oceny, czy dane schorzenie jest, czy też nie jest chorobą zawodową.
Przysługujące świadczenia
Z tytułu choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
1) zasiÅ‚ek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana zostaÅ‚a chorobÄ… zawodowÄ…;
2) Å›wiadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiÅ‚ku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokujÄ… odzyskanie zdolnoÅ›ci do pracy;
3) zasiÅ‚ek wyrównawczy - dla ubezpieczonego bÄ™dÄ…cego pracownikiem, którego wynagrodzenie ulegÅ‚o obniżeniu wskutek staÅ‚ego lub dÅ‚ugotrwaÅ‚ego uszczerbku na zdrowiu;
4) jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznaÅ‚ staÅ‚ego lub dÅ‚ugotrwaÅ‚ego uszczerbku na zdrowiu;
5) jednorazowe odszkodowanie - dla czÅ‚onków rodziny zmarÅ‚ego ubezpieczonego lub rencisty;
6) renta z tytuÅ‚u niezdolnoÅ›ci do pracy - dla ubezpieczonego, który staÅ‚ siÄ™ niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej;
7) renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze wzglÄ™du na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowanÄ… chorobÄ… zawodowÄ…;
8) renta rodzinna - dla czÅ‚onków rodziny zmarÅ‚ego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytuÅ‚u choroby zawodowej;
9) dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepieÅ„ ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie okreÅ›lonym ustawÄ….
Wysokość świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową
Wysokosc renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową ustala sie zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent z tytułu niezdolności do pracy w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczen Społecznych.
Muszą być jednak spełnione dodatkowe warunki, tzn.:
-
dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy renta nie może być niższa niż 80% podstawy jej wymiaru,
-
dla osoby częściowo niezdolnej do pracy renta nie może być niższa niż 60% podstawy jej wymiaru.
Renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowana jest skutkami choroby zawodowej.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 162, poz. 1118 ze zmianami),
-
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu spoÅ‚ecznym z tytuÅ‚u wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DZ. U. 2002 r,. Nr 199, poz. 1673 ze zmianami).