Choroby zawodowe - zasady przyznawania świadczeń

19.1.2024

Chorobami zawodowymi uprawniającymi do świadczeń przewidzianych w ustawie o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych są choroby wskazane w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 roku w sprawie chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach. Dodatkowym warunkiem jest to, że muszą być one spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanymi narażeniem zawodowym.

Choroba zawodowa musi wykazywać związek przyczynowy z wykonywaną pracą, a konkretnie z jej warunkami i rodzajem, ponieważ to z nimi właściwie wiążą się ewentualne uszczerbki na zdrowiu.

Dzięki wyodrębnieniu chorób zawodowych jako osobnej kategorii, możliwe jest zapobieganie wpływom środowiska pracy, które są szkodliwe dla człowieka. Prawdopodobieństwo ich powstania uruchomiło konieczność podjęcia pewnych środków zapobiegawczych, wśród których znajduje się:

obowiązek pracodawcy polegający na informowaniu pracowników o ryzyku zawodowym,
obowiązek stosowania przez pracodawcę środków zapobiegających chorobom zawodowym,
obowiązek przeniesienia pracownika do innej pracy w razie stwierdzenia objawów wskazujących na powstanie choroby zawodowej.

Charakter profilaktyczny mają także niektóre obowiązki pracowników, np. poddania się okresowym badaniom lekarskim.

W przypadku samego tylko podejrzenia o to, że pracownik zapadł na chorobę zawodową, istnieje obowiązek określonych organów skierowania go do zakładu opieki zdrowotnej właściwego do rozpoznawania chorób zawodowych. Sam pracownik również posiada takie uprawnienie i może zgłosić podejrzenie o chorobę zawodową.

Procedura uznania choroby za zawodową

Organ pierwszego stopnia, którym jest lekarz pracujący w pewnych jednostkach rozpoznający roszczenie o uznanie schorzenia za chorobę zawodową ustala, czy choroba stwierdzona u pracownika jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych.

Lekarz, wydaje orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Wspomniane jednostki organizacyjne, po dokonaniu oceny stanu zdrowia badanego, przesyłają orzeczenie lekarskie w sprawie nie rozpoznania choroby zawodowej wraz z posiadaną niezbędną dokumentacją jednostce orzeczniczej drugiego stopnia na wniosek pracownika o dokonanie ponownego badania. Decyzję podejmuje pracujący tam lekarz. Podjęte w ten sposób orzeczenie przedstawiane jest państwowemu inspektorowi sanitarnemu. Na podstawie tego orzeczenia właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia. Decyzja ta podlega zaskarżeniu do właściwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Istnieje również możliwość skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Jakie jednostki są kompetentne do rozpoznawania chorób zawodowych?

Jednostkami orzeczniczymi I stopnia są:

1) poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;

2) katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych;

3) przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego - w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych;

4) jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.

Jednostkami orzeczniczymi II stopnia są:

1) przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy;

2) katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i inwazyjnych akademii medycznych, a w odniesieniu do gruźlicy także jednostki badawczo-rozwojowe prowadzące rozpoznawanie i leczenie gruźlicy.

Zakład pracy nie jest uprawniony do oceny, czy dane schorzenie jest, czy też nie jest chorobą zawodową.

Przysługujące świadczenia

Z tytułu choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

1) zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową;

2) świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;

3) zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

4) jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

5) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;

6) renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej;

7) renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną chorobą zawodową;

8) renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu choroby zawodowej;

9) dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej;

10) dodatek pielęgnacyjny;

11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Wysokość świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową

Wysokosc renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową ustala sie zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent z tytułu niezdolności do pracy w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczen Społecznych.

Muszą być jednak spełnione dodatkowe warunki, tzn.:

dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy renta nie może być niższa niż 80% podstawy jej wymiaru,
dla osoby częściowo niezdolnej do pracy renta nie może być niższa niż 60% podstawy jej wymiaru.

Renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowana jest skutkami choroby zawodowej.

Podstawa prawna:

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 162, poz. 1118 ze zmianami),
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DZ. U. 2002 r,. Nr 199, poz. 1673 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Procedura uznania choroby za zawodową

Jakie jednostki są kompetentne do rozpoznawania chorób zawodowych?

Przysługujące świadczenia

Wysokość świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową

Komentarze