Kiedy można uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym?

Postępowanie upominawcze pozwala na dochodzenie roszczenia pieniężnego lub innego. W tym drugim przypadku, jeśli szczególny przepis to umożliwia. Jeżeli kwota, z którą zalega dłużnik nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych pozew należy skierować do sądu rejonowego, w przeciwnym wypadku – do sądu okręgowego. W sprawach gospodarczych pozew należy skierować do sądu rejonowego, jeżeli wartość przedmiotu sporu wynosi nie więcej niż sto tysięcy złotych; w przeciwnym wypadku - do sądu okręgowego. Postępowanie upominawcze jest dogodnym sposobem na dochodzenie świadczenia pieniężnego. Można w ten sposób uzyskać zapłatę np. za dostarczony towar lub wykonaną usługę, za czynsz najmu itp. w sytuacjach, gdy wierzyciel nie posiada dostatecznych dowodów, by przeprowadzić postępowanie nakazowe. Jest to więc podobnie dogodna i szybka droga na odzyskanie pieniędzy od nielojalnego kontrahenta.

Jak wygląda postępowanie?

Co do zasady sąd rozpoznaje spór na posiedzeniu niejawnym. Jest to takie samo udogodnienie dla wierzyciela, jakie daje postępowanie nakazowe. Jeżeli jednak sąd stwierdzi, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty nie oddali pozwu, ale wyznaczy rozprawę, chyba że rodzaj sprawy pozwala na rozpatrywanie jej nadal na posiedzeniu niejawnym. Przesłanki pozwalające na rozpatrzenie sprawy w tym trybie są mniej rygorystyczne niż w postępowaniu nakazowym. Przede wszystkim nie jest potrzebny wniosek o zastosowanie tego trybu, gdyż decyduje o tym sąd z urzędu. 

Kiedy sąd nie wyda nakazu zapłaty?

• jeżeli roszczenie jest oczywiście bezzasadne,
• przytoczone okoliczności budzą wątpliwość,
• zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego,
• miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo nakaz zapłaty nie mógłby zostać doręczony w kraju.

 Co może być dowodem w tym postępowaniu?

Zasadność swojego roszczenia wierzyciel może uzasadnić np. umową czy nie podpisanym przez dłużnika rachunkiem, czyli wtedy, gdy dokumenty te nie są wystarczającymi dowodami w postępowaniu nakazowym. Dowodem w postępowaniu upominawczym, pozwalającym na uzyskanie nakazu zapłaty jest też faktura nie podpisana przez dłużnika. Jeżeli dłużnik ją podpisał, to roszczenie może być dochodzone w postępowaniu nakazowym, gdyż faktura taka uznawana jest za zaakceptowany przez dłużnika rachunek.

Co z kosztami sądowymi?

Aby wszcząć postępowanie przed sądem należy wnieść opłatę w odpowiedniej wysokości. Przepisy o postępowaniu upominawczym stwarzają pod tym względem pewne utrudnienie dla powoda - od pozwu w postępowaniu upominawczym wnosi się bowiem całą opłatę. Jeśli nakaz się uprawomocni, sąd zwraca powodowi 3/4 opłaty. Pozwany wnoszący sprzeciw nie jest natomiast zobowiązany z tgeo tytułu do ponoszenia jakichkolwiek opłat.

Czwartą część opłaty pobiera się także od pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

A jeśli sąd przychyli się do żądania pozwu?

W przypadku, gdy z treści pozwu wynika, że roszczenie jest zasadne i okoliczności nie pozostawiają wątpliwości sąd po rozpatrzeniu sprawy na posiedzeniu niejawnym wyda nakaz zapłaty przeciwko dłużnikowi. W nakazie sąd zobowiązuje dłużnika do spełnienia roszczenia ze wszystkimi kosztami, a także zasądzonymi odsetkami w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu. Sąd doręcza pozwanemu pozew i nakaz ze wszystkimi załącznikami. We wspomnianym dwutygodniowym terminie dłużnik, który nie zgadza się z nakazem zapłaty może wnieść do sądu stosowny sprzeciw co do całości lub części nakazu. Jeżeli skorzysta z tej możliwości, to nakaz zapłaty traci moc w całości lub w części – zależnie od treści sprzeciwu. Jednak nakaz nie straci mocy, gdyby sprzeciw został wniesiony po terminie lub pozwany nie usunął w terminie jego braków.

Dłużnik nie zapłacił w ciągu dwóch tygodni. Co dalej?

Jeżeli minęły już dwa tygodnie wyznaczone przez sąd dłużnikowi, a wierzyciel nadal nie otrzymał pieniędzy (lub innego świadczenia, gdy roszczenie dotyczyło świadczenia niepieniężnego), nakaz zapłaty nabiera mocy prawomocnego wyroku. Sąd w takiej sytuacji wysyła do wierzyciela prawomocny nakaz, zaopatrzony w klauzulę wykonalności a powód nie ponosi z tego tytułu żadnych kosztów - niekiedy jedynym kosztem może być koszt opłaty kancelaryjnej za odpis orzeczenia. 

Kiedy sąd może uchylić nakaz zapłaty?

Nakaz zapłaty może zostać uchylony w trzech szczególnych przypadkach:

• jeżeli niemożliwe jest doręczenie pozwu, bo nie jest znane miejsce pobytu pozwanego,
• jeżeli doręczenie nie mogło nastąpić w kraju (w takiej sytuacji jednak sprawa nie upada, gdyż sąd wyznacza rozprawę),
• jeżeli dopiero po wydaniu nakazu okaże się, że dłużnik nie miał zdolności procesowej, zdolności sądowej albo brak było organu powołanego do jego reprezentacji w chwili wniesienia pozwu i braki te nie zostały usunięte.

Pamiętaj, że:

• W składanym przez siebie sprzeciwie pozwany powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy złożyć przed wdaniem się w spór, a także pozostałe zarzuty przeciwko żądaniom zawartym w pozwie oraz wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie,
• Jeżeli pozew wniesiony został na formularzu, tą  samą formę musi zachowywać sprzeciw.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).  

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.