Kim jest broker ubezpieczeniowy?

6.1.2005

Chcąc określić krótko a zarazem trafnie kim jest broker ubezpieczeniowy można stwierdzić, iż jest to podmiot należący do grupy pośredników ubezpieczeniowych. Jest on jednak niezależny od zakładu ubezpieczeń i nie pozostaje, tak jak agent, pod bieżącym nadzorem zakładu ubezpieczeń. Nadzór nad nim jest także sprawowany przez organ nadzoru. Broker musi pozyskać licencję na swoją działalność oraz uzyskać wpis do rejestru. Zarówno postępowanie w celu pozyskania zezwolenia, jak postępowanie rejestracyjne toczą się według przepisów postępowania administracyjnego, a organem decyzyjnym w obu przypadkach jest ten sam organ, czyli KNUiFE. Dyrektywy UE nie przewidują w odniesieniu do żadnej kategorii pośredników ubezpieczeniowych wymogu uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności, a tylko wymagają, aby pośrednik został wpisany do odpowiedniego rejestru. Od "obcych" brokerów wymaga się jedynie wpisu do rejestru w krajach pochodzenia, natomiast polscy brokerzy, chcący rozszerzyć swoją działalność na kraje UE, będą się musieli legitymować posiadaniem zezwolenia oraz wpisem do rejestru.

Kto może zostać brokerem ubezpieczeniowym?

O zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej może ubiegać się zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna. Oczywiście aby stać się brokerem konieczne jest jeszcze uzyskanie wpisu do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Generalnie więc przyjmuje się, iż tzw. zdolność brokerską mają wyłącznie osoby fizyczne i osoby prawne, z wyłączeniem przedsiębiorców, będących jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej.
Dodatkowym obowiązkiem brokera jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, każdy broker ubezpieczeniowy z tytułu wykonywanej działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej.
Niezwykle istotny jest zapis, zgodnie z którym broker może wykonywać czynności brokerskie wyłącznie przez osoby fizyczne, które spełniają szereg wymogów. Osoba taka musie mieć pełną zdolność do czynności prawnych, nie może być prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe, nadto osoba taka daje rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej, posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów UBezpieczeniowych i Reasekuracyjnych.

Co to są i czego dotyczą tzw. zakazy brokerskie?

Z woli ustawodawcy (co poparte jest względami słusznościowymi) broker ubezpieczeniowy nie może:

wykonywać działalności agencyjnej ani wykonywać czynności agencyjnych;
pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń;
być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń;
posiadać akcji zakładu ubezpieczeń, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu ( jednak w przypadku ich nabycia lub posiadania akcji, broker jest obowiązany powiadomić o tym organ nadzoru).

Jednak w przypadku ograniczenia, zgodnie z którym broker nie może pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń, to nie dotyczy ono umowy ubezpieczenia, na podstawie której broker jest ubezpieczonym lub ubezpieczającym, ani umowy zawartej przez brokera z zakładem ubezpieczeń, dotyczących sposobu wzajemnego rozliczania się z tytułu wykonywania czynności brokerskich.

Wyżej wymienione zakazy brokerskie mają także odpowiednie zastosowanie do członków organów osoby prawnej prowadzącej działalność brokerską oraz osób wykonujących czynności brokerskie u brokera ubezpieczeniowego na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub innej umowy o podobnym charakterze.

Działalność brokerska to wykonywanie przez pośrednika (tu brokera ubezpieczeniowego) czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej. Tak więc czynności brokerskie polegają na: zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia również w sprawach o odszkodowanie. Jednak broker nie ma bezwzględnego obowiązku wykonywać tych obowiązków tylko i wyłącznie samodzielnie. Może zlecić ich wykonywanie, gdy te wymagają specjalistycznej wiedzy, innym podmiotom, z wyłączeniem prawa składania i przyjmowania oświadczeń woli w imieniu klientów.

Jakie obowiązki spoczywają na brokerze ubezpieczeniowym?

Broker jest obowiązany:

okazywać zakładowi ubezpieczeń i zleceniodawcy przy dokonywaniu pierwszej czynności oraz na każde ich żądanie - zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej,
przed zawarciem umowy ubezpieczenia udzielić na piśmie porady opartej na wszechstronnej i rzetelnej analizie dostępnych ofert ubezpieczenia, wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy ubezpieczenia oraz pisemnie wyjaśnić podstawy, na których opiera się rekomendacja,
zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich; obowiązek ten ciąży na brokerze również po rozwiązaniu stosunku umownego ze zleceniodawcą,
poinformować zleceniodawcę, przy pierwszej czynności, o posiadanych akcjach zakładu ubezpieczeń uprawniających do co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy oraz, w przypadku brokera będącego osobą prawną, o akcjach lub udziałach brokera posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających do co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub udziałowców,
doskonalić umiejętności zawodowe,
wykonywać działalność z poszanowaniem interesów stron umowy ubezpieczenia.

Jak broker uzyskuje zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej?

Zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo w zakresie reasekuracji wydaje organ nadzoru w drodze decyzji. Wydaje się je na wniosek osoby fizycznej, która musi spełniać szereg warunków (ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe, osoba ta daje rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej, posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, ponadto posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej, a także zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej) oraz osoby prawnej, w której wszyscy członkowie zarządu mają pełną zdolność do czynności prawnych, nie byli prawomocnie skazani za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe, dają rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej, posiadają co najmniej średnie wykształcenie, przy czym co najmniej połowa z nich dodatkowo zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych oraz posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej. Nadto osoba prawna musi spełniać warunek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.

Wniosek o wydanie zezwolenia zawiera:

oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres;
numer w rejestrze przedsiębiorców;
określenie zakresu działalności brokerskiej, na którą ma być udzielone zezwolenie;
w przypadku osoby prawnej - także wskazanie imion i nazwisk członków zarządu.

Dołącza się do niego dokumenty potwierdzające spełnienie warunków niezbędnych do uzyskania zezwolenia.

Do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo reasekuracji, w przypadku gdy wnioskodawca jest osobą fizyczną, dołącza się następujące dokumenty:

oświadczenie o pełniej zdolności do czynności prawnych;
zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej;
informację o osobie wydaną z Krajowego Rejestru Karnego lub zaświadczenie o niekaralności wydane przez organ innego państwa właściwy do wydawania zaświadczeń o niekaralności nie później niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku, świadczące o niekaralności za przestępstwa określone powyżej;
kopię świadectwa dojrzałości lub świadectwa ukończenia szkoły dającej wykształcenie średnie lub dyplomu ukończenia szkoły wyższej;
kopię zaświadczenia o zdanym egzaminie przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych;
informację o przebiegu pracy zawodowej oraz świadectwa pracy, umowy agencyjne lub inne dokumenty, potwierdzające co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej;
oryginał lub kopię polisy poświadczoną przez zakład ubezpieczeń, stwierdzającą zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej;
oświadczenie, że wnioskodawca był lub nie był członkiem zarządu brokera ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego będącego osobą prawną, któremu cofnięto zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji;
oświadczenie, że wnioskodawca był lub nie był brokerem ubezpieczeniowym lub reasekuracyjnym (osoba fizyczna), któremu cofnięto zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji.

Natomiast do o wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo reasekuracji, w przypadku gdy wnioskodawca jest osobą prawną, dołącza się następujące dokumenty:

odpis z Krajowego Rejestru Sądowego wydany nie później niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku;
akt notarialny umowy spółki;
oświadczenie o pełniej zdolności do czynności prawnych, informację o osobie wydaną z Krajowego Rejestru Karnego lub zaświadczenie o niekaralności wydane przez organ innego państwa właściwy do wydawania zaświadczeń o niekaralności nie później niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku, świadczące o niekaralności za w/w przestępstwa, kopię świadectwa dojrzałości lub świadectwa ukończenia szkoły dającej wykształcenie średnie lub dyplomu ukończenia szkoły wyższej, oświadczenie, że wnioskodawca był lub nie był członkiem zarządu brokera ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego będącego osobą prawną, któremu cofnięto zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji, oświadczenie, że wnioskodawca był lub nie był brokerem ubezpieczeniowym lub reasekuracyjnym (osoba fizyczna), któremu cofnięto zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji dotyczące wszystkich członków zarządu;
kopię zaświadczenia o zdanym egzaminie przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, informację o przebiegu pracy zawodowej oraz świadectwa pracy, umowy agencyjne lub inne dokumenty, potwierdzające co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej dotyczące części członków zarządu,
oryginał lub kopię polisy stwierdzającej zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.

Jakie zasady obowiązują brokerów ubezpieczeniowych innych państw?

Broker ubezpieczeniowy, mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, może wykonywać działalność brokerską na terytorium RP, jeżeli jest wpisany do odpowiedniego rejestru w tym państwie. Rozpocząć wykonywanie działalności brokerskiej na terytorium RP broker może po uzyskaniu przez organ nadzoru informacji od organu nadzoru państwa macierzystego o wpisie brokera do właściwego rejestru. Broker, który zamierza podjąć działalność brokerską na terytorium RP, ma obowiązek powiadomić o tym organ nadzoru. Podobnie, choć nie identycznie jest z brokerem ubezpieczeniowym, który posiada zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej wydane przez organ nadzoru. Co do zasady może on wykonywać tę działalność na terytorium innego państwa członkowskiego UE. Jednak broker, który zamierza podjąć działalność brokerską na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, ma obowiązek powiadomić o tym organ nadzoru, który w terminie 30 dni od powiadomienia, o którym mowa powyżej, przekazuje właściwemu organowi nadzoru kraju, w którym broker zamierza prowadzić działalność, informację o posiadaniu przez brokera zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej.

Jaką rolę w działalności brokerskiej odgrywa organ nadzoru?

Przede wszystkim broker ubezpieczeniowy jest obowiązany informować organ nadzoru o wszystkich zmianach stanu faktycznego i prawnego dotyczących jego i wykonywanej przez niego działalności w terminie 7 dni od dnia zaistnienia zmiany. Chodzi tu o zmianę w zakresie warunków niezbędnych do uzyskania zezwolenia. Organ nadzoru ma oczywiście także władzę cofnąć zezwolenie brokerowi, czyni to w drodze decyzji w sytuacji gdy:

broker przestał spełniać wymogi niezbędne do wykonywania swojej działalności, określone ustawą;
na wniosek brokera.

Już nieobowiązkowo, ale według uznania organu nadzoru, organ ten może cofnąć zezwolenie, jeżeli broker wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa lub w rażący sposób narusza interesy zleceniodawcy. W takim wypadku o ponowne wydanie zezwolenia można ubiegać się po upływie 3 lat od dnia cofnięcia zezwolenia; w tym okresie nie można być członkiem organów zarządzających lub nadzorczych osoby prawnej prowadzącej działalność brokerską.

Zasada ta ma zastosowanie odpowiednio do członków organów zarządzających lub nadzorczych osoby prawnej wykonującej działalność brokerską. Istotnym jest oczywiście, iż zezwolenie wygasa z chwilą śmierci brokera lub z chwilą wykreślenia go z rejestru przedsiębiorców.

Organ nadzoru może przeprowadzić w każdym czasie kontrolę działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską. Może żądać od podmiotów prowadzących działalność brokerską wyjaśnień i informacji dotyczących ich działalności i gospodarki finansowej oraz zarządzić przekazywanie wymaganych danych. Ma on też uprawnienie do wydawania zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności brokerskiej do przepisów prawa.

Pamiętaj, że:

Nadzór nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych sprawuje organ nadzoru,
Pracownicy brokera ubezpieczeniowego nie mogą wykonywać działalności ani wykonywać czynności agencyjnych,
Osoby fizyczne wykonujące czynności brokerskie są obowiązane okazywać dokument upoważniający do działania w imieniu brokera ubezpieczeniowego,
Określenia "broker ubezpieczeniowy" lub "broker reasekuracyjny" mogą być używane w nazwie lub reklamie oraz do oznaczenia działalności wyłącznie przez podmiot posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub w zakresie reasekuracji,
Ten sam podmiot może posiadać zezwolenie zarówno na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń, jak i na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji,
W przypadku utraty dokumentu zezwolenia, broker ubezpieczeniowy może wystąpić do organu nadzoru z pisemnym wnioskiem o wydanie jego duplikatu, który organ ten wystawia na podstawie posiadanych dokumentów, a informację o wydaniu duplikatu zezwolenia umieszcza się w teczce akt.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. 2003 r., Nr 124, poz. 1154),
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 listopada 2003 r. w sprawie wykazu dokumentów, które dołącza się do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo reasekuracji (Dz. U. 2003 r., Nr 210, poz. 2042).

Zespół
e-prawnik.pl