Likwidacja środka trwałego, a koszty uzyskania przychodu

Aby podatnik mógł zaliczyć taką stratę w koszt uzyskania przychodu powinna ona spełniać następujące warunki:

- decyzja o likwidacji środka trwałego w wyniku której została ona wygenerowana musi być powodowana przez inne przyczyny niż utrata użyteczności tego środka na skutek zmiany rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej

-decyzja o likwidacja musi być uzasadniona gospodarczo oraz ekonomicznie tzn. opierać się na takich podstawach jak np. : nierentowna eksploatacja, zbyt kosztowny remont, zużycie techniczne lub przestarzała technologia.

Zgodnie z art. 23.1.5 PIT oraz 16.1.5 CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów  strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu) do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór; suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których, zgodnie z art. 23 ust. 1, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów ( art. 22n.1 pkt.1 PIT oraz 16h.1 pkt.1 CIT).

Przepisy te wskazują w jaki sposób należy określić stratę wynikająco z likwidacji środka trwałego. Wielkość tą ustala się na bazie danych zawartych z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w wysokości wartości początkowej środka pomniejszonej o dokonane już odpisy amortyzacyjne. Zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu podlegać więc będzie strata w wysokości niezamortyzowanej wartości środków trwałych. Jeżeli więc likwidacja dotknie środka trwałego który już całkowicie został zamortyzowany strata wynikła z tej likwidacji nie będzie mogła być zaliczona w poczet kosztów uzyskania przychodu.

Likwidacja będąca podstawową przesłanką kwalifikacji straty do kosztów uzyskania przychodu musi mieć charakter faktyczny. Postawienie środka w stan likwidacji, jak stanowią cytowane wcześniej przepisy, oznacza konieczność zaprzestania jego amortyzacji. Nie jest to jednak równoznaczne z możliwością zaliczenia nieumorzonej jego wartości do kosztów uzyskania przychodu. Możliwe to staje się dopiero z chwilą jego rzeczywistego zlikwidowania. Jeżeli decyzja o likwidacji  spełnia oba opisane wcześniej warunki to do kosztów uzyskania przychodu zaliczyć także można wydatki poniesione na przeprowadzenie samych czynności likwidacyjnych.   

Likwidacja samochodu

Nieco bardziej restrykcyjne są przepisy dotyczące środków trwałych takich jak samochody osobowe lub ciężarowe. Oprócz ogólnej zasady mówiącej, iż zaliczeniu w koszty uzyskania przychodu stanowi strata w wysokości równej niezamortyzowanej części wartości środka trwałego, wprowadzają one dodatkowe obostrzenie.

Zgodnie bowiem z art. 23.1 pkt. 48 PIT oraz 16.1 pkt. 50 CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Tak więc, jeżeli podatnik nie obejmie samochodu dobrowolnym ubezpieczeniem ( AC ) nie jest on uprawniony do zaliczenia straty wynikłej z jego likwidacji do kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli to zrobił, to uprawnienie mu przysługuje.

Likwidacja budynku

Często kłopotliwym zagadnieniem jest sposób zaliczenia straty wynikłej z rozbiórki lub zburzenia budynku, który stanowi środek trwały należący do podatnika. , w sytuacji gdy w jego miejsce powstać  ma nowy budynek. Pytanie brzmi czy nieumorzona wartość tego środka powinna być zaliczona do kosztów jako strata z tytułu jego likwidacji, czy też powiększyć koszt wytworzenia, a więc wartość początkową, nowego środka trwałego( czyli tego nowego budynku). Zgodnie z utrwalonym poglądem organów skarbowych nieumorzona wartość początkowa środka trwałego, który ulega fizycznej likwidacji w celu stworzenia miejsca na nowa inwestycje budowlaną, nie jest kosztem, który podlegałby zaliczeniu do wartości początkowej nowego budynku.  Organy skarbowe twierdzą,  iż , jeżeli w związku z nową inwestycja nie zajdzie zmiana rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej przez podatnika( czyli przyczyną likwidacji nie jest utrata gospodarczej użyteczności przez środek trwały), to strata z tytułu likwidacji środka trwałego stanowi koszt uzyskania przychodu.

Natomiast, same koszty rozbiórki lub zburzenia budynku należy włączyć do wartości początkowej nowego środka trwałego. Podlegaj one zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu w drodze odpisów amortyzacyjnych.

Podstawa prawna:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 350
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 86)

Tomasz Schwertner
www.e-prawnik.pl