Sankcje Unii Europejskiej oraz Polski nałożone na Rosję w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie

16.7.2022

Dowiedz się, jakie sankcje wobec Rosji wprowadziła Unia Europejska oraz Polska, w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie. Zobacz polską listę osób i podmiotów objętych sankcjami.

Gdzie szukać informacji o sankcjach?

Przepisy i akty prawne

Zakres i charakter sanacji wobec Rosji dynamicznie się zmieniają - dokonując transakcji z Rosją musisz uwzględnić stan prawny obowiązujący na dzień tej transakcji.

Dlatego ustal, od kiedy obowiązują poszczególne sankcje.

Sprawdź:

kalendarium sankcji Unii Europejskiej wobec Rosji w sprawie Ukrainy;
internetowy informator Komisji Europejskiej na temat sankcji wobec Rosji;
interaktywną mapę sankcji, która pokazuje jakie podmioty zostały nimi objęte;
listę sankcyjną prowadzoną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Przepisy Unii Europejskiej wprowadzające sankcje na Rosję w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie:

Polskie przepisy wprowadzające sankcje na Rosję i Białoruś w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie: ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego

Polskie przepisy uzupełniają pakiet sankcji przyjętych przez Unię Europejską. Sankcje unijne są wiążące dla Polski.

Infolinia

W związku z sytuacją w Ukrainie, Polski Fundusz Rozwoju wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwem Rozwoju i Technologii, uruchomił specjalną infolinię dla firm z Polski działających na rynkach wschodnich.

Dzwoniąc na numer infolinii +48 22 703 43 53 przedsiębiorcy otrzymają informacje na temat:

sankcji nałożonych na Federację Rosyjską i Białoruś oraz kontrsankcjach rosyjskich;
sankcji sektorowych, technologicznych oraz towarów podwójnego przeznaczenia
produktów Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu takich jak Poland Business Harbour czy Coworking Ukraina
form pomocy dla firm, których dotknęła obecna sytuacja, w tym poszukiwania nowych rynków zbytu oraz dostępu do surowców i komponentów.

Infolinia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 08:00 do 17:00.

Lista sankcyjna MSWiA

Od 26 kwietnia 2022 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji prowadzi listę sankcyjną, czyli listę osób i podmiotów objętych sankcjami.

Decyzję o wpisie na listę podejmuje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Decyzja może być podjęta wobec osób:

bezpośrednio lub pośrednio wspierających:
- agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętą 24 lutego 2022 roku
- poważne naruszenie praw człowieka
- represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i pozycji demokratycznej,
których działalność stanowi inne poważna zagrożenie dla demokracji, lub praworządności w Federacji Rosyjskiej lub na Białorusi.

Decyzja w sprawie wpisu może ponadto dotyczyć osób i podmiotów bezpośrednio związanych z wyżej wymienionymi osobami lub podmiotami, w szczególności ze względu na powiązania charakterze osobistym, organizacyjnym, gospodarczym lub finansowym, lub wobec których istnieje prawdopodobieństwo wykorzystania w tym celu posiadanych przez nie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych.

Wobec osób i podmiotów wpisanych na listę sankcyjną stosowane będzie:

zamrożenie wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych będących własnością, znajdujących się w posiadaniu lub pod ich kontrolą
zakaz udostępniania bezpośrednio i pośrednio funduszy lub zasobów gospodarczych
zakaz umyślnego i świadomego udziału w czynnościach zmierzających do obejścia zakazów.

Sprawdź listę osób i podmiotów objętych sankcjami.

Wykluczenie z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego

wykonawcy i uczestnicy konkursów występujący na listach sankcyjnych Unii Europejskiej, przyjętych wobec Rosji i Białorusi (Rozporządzenie 765/2006 i Rozporządzenie 269/2014);
wykonawcy i uczestnicy konkursów występujących na liście sankcyjnej MSWiA;
wykonawcy i uczestnicy konkursów, których beneficjentem rzeczywistym jest osoba występująca na jednej z tych list sankcyjnych;
wykonawcy i uczestnicy konkursu, których jednostką dominującą jest podmiot występujący na jednej z tych list sankcyjnych

- są wykluczeni z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.

Sprawdź listę osób i podmiotów objętych sankcjami.

Polski embargo na węgiel

Zakazane jest:

wprowadzanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
przemieszczanie między dwoma państwami przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
przemieszczanie z terytorium innego państwa członkowskiego UE

węgla oraz koksu pochodzących z terytorium Federacji Rosyjskiej albo Białorusi.

Kontroli zakazu dokonuje naczelnik urzędu celno-skarbowego. Jeżeli naczelnik stwierdzi naruszenie, zajmuje towar oraz występuje o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa.

Osoba lub podmiot naruszające powyższy zakaz podlegają karze pieniężnej w wysokości do 20 000 000 zł nakładanej przez Szefa Krajowej Administracji.

Podmiotom, których dotyczy zakaz dotyczący wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej lub tranzytu węgla, będą przysługiwały rekompensaty za szkody rzeczywiste.

Sankcje dotyczące sektora finansowego

ograniczono dostęp niektórych rosyjskich banków i firm (związanych z państwem) do unijnych pierwotnych i wtórnych rynków kapitałowych;
wprowadzono zakaz bezpośredniego lub pośredniego kupna, sprzedaży lub świadczenia usług inwestycyjnych lub pomocy w emisji i innych czynności w odniesieniu do zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów rynku pieniężnego wyemitowanych po 9 marca 2022 roku, a także udzielania pożyczek po 23 lutego 2022 roku, w odniesieniu do rządu Rosji i Centralnego Banku Rosji, osób prawnych, podmiotów oraz organów działających w ich imieniu;
rozszerzono istniejące ograniczenia finansowe, w szczególności w dostępie niektórych podmiotów rosyjskich do rynków kapitałowych;
zakazano dopuszczenia do obrotu giełdowego akcji rosyjskich podmiotów państwowych w unijnych systemach obrotu i świadczenia związanych z nimi usług.

W skład zbywalnych papierów wartościowych wchodzą także kryptoaktywa.

Ograniczenia dotyczą w szczególności:

rosyjskich instytucji kredytowych i finansowych (Sbierbank, VTB, Gazprombank, Rosselkhozbank, VEB, Alfa Bank i Bank Otkrytie);
przedsiębiorstw związanych z sektorem sprzętu i usług wojskowych (OPK Oboronprom, United Aircraft Corporation, Uralvagonzavod);
przedsiębiorstw związanych ze sprzedażą ropy będących pod kontrolą państwa (Rosneft, Transneft, Gazpromneft);
przedsiębiorstw sektora wojskowego i technologicznego, lotniczego, motoryzacyjnego, transportu kolejowgo, stoczniowego, portowego, morskieog (Almaz-Antey, KAMAZ, Novorossiysk Commercial Sea Port, ROSTEC (Russian Technologies State Corporation), Koleje Rosyjskie, JSC PO Sevmash, Sovcomflot, United Shipbuilding Corporation). 9.03.2022 do wykazu dodano: Rosyjski Morski Rejestr Statków;

15 marca 2022 roku:

wprowadzono zakaz wszelkich transakcji z: OPK Oboronprom, United Aircraft Corporation, Uralvagonzavod, Rosneft, Transneft, Gazpromneft, Almaz-Antey, KAMAZ, ROSTEC (Russian Technologies State Corporation), JSC PO Sevmash, Sovcomflot, United Shipbuilding Corporation,
wprowadzono zakaz przyjmowania depozytów obywateli lub rezydentów Rosji przekraczających 100 tys. EUR,
wprowadzono zakaz prowadzenia rachunków rosyjskich klientów przez unijne centralne depozyty papierów wartościowych oraz sprzedaży klientom rosyjskim papierów wartościowych denominowanych w EUR,
zakazano finansowania publicznego lub pomocy finansowej na rzecz handlu z Rosją lub inwestycji w Rosji (z zastrzeżeniem możliwości dokończenia kontraktów zawartych przed 26 lutego 2022 roku czy wyłączenia szczególnych przypadków dotyczących handlu produktami spożywczymi, środkami do celów rolniczych, medycznych lub humanitarnych, programów unijnych dla małych i średnich przedsiębiorstw - do określonej kwoty),
zakazano transakcji związanych z zarzadzaniem rezerwami oraz aktywami Centralnego Banku Rosji oraz organami, podmiotami lub osobami działającymi w imieniu lub pod kierownictwem Centralnego Banku Rosji (na przykład Fundusz Dobrobytu Narodowego),
zakazano świadczenia specjalistycznych usług w zakresie komunikatów finansowych wykorzystywanych do wymiany danych finansowych (SWIFT) na rzecz 7 banków i podmiotów zależnych: Bank Otkrytie, Novikombank, Promsvyazbank, Bank Rossiya, Sovcombank, Vnesheconombank (VEB), VTB Bank,
zakazano inwestowania w projekty współfinansowane przez Rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich (RFIB), a także uczestniczenia w projektach lub dokonywania innego wkładu w te projekty (odstępstwa są ściśle określone i dotyczą umów zawartych przed 2 marca 2022 roku),
zakazano dostarczania banknotów EURO do Rosji (wyjątki obejmują środki niezbędne do osobistego użytku podróżujących do Rosji lub oficjalnych celów misji dyplomatycznych, konsularnych, organizacji międzynarodowych).

Broń i towary podwójnego zostawania

Zakazano eksportu i importu broni,
zakazano eksportu towarów podwójnego zastosowania do celów militarnych lub dla użytkowników wojskowych w Rosji,
zakazano eksportu towarów i technologii, które mogłyby przyczynić się do wzmocnienia potencjału militarnego i technologicznego Rosji lub rozwoju sektora obrony i bezpieczeństwa
wprowadzono dalsze ograniczenia dotyczące wywozu towarów i technologii podwójnego zastosowania oraz świadczenia usług powiązanych, a także ograniczenia wywozu niektórych towarów i technologii, które mogłyby się przyczynić do technologicznego wzmocnienia sektora zbrojeniowego i bezpieczeństwa Rosji,
wprowadzono ograniczenia w świadczeniu usług powiązanych:
- 25 lutego 2022 roku rozszerzono wykaz podmiotów, do których zakazano dostaw towarów i technologii podwójnego zastosowania oraz mogących wzmacniać sektor zbrojeniowy i bezpieczeństwo Rosji o 55 nowych podmiotów i instytucji, a 15 marca 2022 roku - o kolejne 81,
- sporządzono szeroki wykaz towarów i technologii, które mogą wzmacniać potencjał militarny i technologiczny Rosji (niezależnie od wcześniejszego wykazu towarów i technologii podwójnego zastosowania),
- wprowadzono zakaz sprzedaży, dostawy, przekazywania lub wywozu towarów i technologii żeglugi morskiej oraz świadczenia pomocy technicznej, finansowania itp. w danej sferze (ograniczenia obejmują między innymi wyposażenie nawigacyjne i radiowo – komunikacyjne).

Do towarów i technologii, które mogą wzmacniać potencjał militarny i technologiczny Rosji zaliczono:

elektronikę (między innymi urządzenia i podzespoły elektroniczne, zespoły elektroniczne, specjalistyczne urządzenia do przetwarzania danych, urządzenia do produkcji elementów podzespołów lub materiałów, urządzenia kontrolne, materiały fotorezystywne, oprogramowanie i technologie),
komputery – z wyłączeniem przeznaczonych na użytek osób fizycznych (w tym oprogramowanie i technologie),
telekomunikację - z wyłączeniem przeznaczonych na użytek osób fizycznych (między innymi urządzenia, preformy, oprogramowanie, technologie),
ochronę informacji (między innymi urządzenia, oprogramowanie, technologie),
czujniki i lasery (między innymi kamery, urządzenia optyczne, systemy radarowe, materiały optyczne, oprogramowanie, technologie),
nawigację i awionikę (między innymi pokładowe urządzenia komunikacyjne, oprogramowanie, technologie),
urządzenia okrętowe – jednostki pływające (włączając oprogramowanie i technologie),
kosmonautykę, aeronautykę i napęd (między innymi silniki wysokoprężne, ciągniki kołowe, silniki z turbiną gazową, silniki lotnicze z turbiną gazową, inne urządzenia, oprogramowanie i technologie).

Sankcje w sektorze energetycznym

ograniczano dostęp dostępu Rosji do określonych strategicznie cennych technologii i usług, które można wykorzystać do produkcji i wydobycia ropy naftowej;
zakazano sprzedaży, dostaw, przekazywania lub wywozu do Rosji określonych towarów i technologii wykorzystywanych w rafinacji ropy naftowej wraz z ograniczeniami dotyczącymi świadczenia usług powiązanych (21 grup urządzeń i technologii);
objęto zakazami nowe inwestycje w rosyjski sektor energetyczny oraz kompleksowe ograniczenia wywozowe dotyczące sprzętu, technologii i usług dla przemysłu energetycznego Rosji (z określonymi wyjątkami w zakresie cywilnego przemysłu jądrowego i sektora (downstream) transportu energii).

Sankcje w sektorze transportu

zakazano wywozu towarów i technologii nadających się do wykorzystania w przemyśle lotniczym i kosmicznym;
zakazano usług ubezpieczeniowych, reasekuracyjnych i konserwacyjnych w odniesieniu do towarów i technologii nadających się do wykorzystania w przemyśle lotniczym i kosmicznym;
zakazano świadczenia pomocy technicznej i innych usług powiązanych, a także finansowania i pomocy finansowej w odniesieniu do towarów i technologii nadających się do wykorzystania w przemyśle lotniczym i kosmicznym (zakaz obejmuje cały kod CN 88 (statki powietrzne, statki kosmiczne i ich części);
zakazano lądowania na terytorium UE, startu z terytorium UE i przelotu nad terytorium UE rosyjskich przewoźników lotniczych, zarejestrowanych w Rosji statków powietrznych i będących własnością, czarterowanych, kontrolowanych przez rosyjskie osoby prawne i fizyczne.

W uzasadnionych i z góry określonych przypadkach możliwe są odstępstwa od tych zakazów, między innymi na dokończenie kontraktów zawartych przed określoną datą, cele humanitarne, przeciwdziałanie zagrożeniom zdrowia, bezpieczeństwa ludzi i środowiska, cele medyczne, cyberbezpieczeństwo.

Sankcje w sektorze żelaza i stali

zakazano przywozu wyrobów z żeliwa i stali.

Wykaz pozycji objętych zakazem importu lub przywozu zawiera Załącznik XVII Rozporządzenia Rady (UE) 2022/428 z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.

Odstępstwa od zakazu są możliwe w przypadku kontraktów zawartych przed 16 marca 2022 roku. Kontrakty muszą jednak zostać dokończone do 17 czerwca 2022 roku.

Sankcje dotyczące towarów luksusowych

zakazano sprzedaży, dostawy, przekazywania lub wywozu towarów luksusowych – wartości powyżej 300 EUR za sztukę lub powyżej kwot wskazanych w niektórych grupach towarowych.

Wykaz towarów luksusowych objętych sankcjami zawiera Załącznik XVIII Rozporządzenia Rady (UE) 2022/428 z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.

Inne sankcje: dyplomatyczne, wizowe, w zakresie mediów

zakazano świadczenia usług w zakresie ratingu kredytowego oraz zakaz dostępu do wszelkich usług subskrypcji związanych z działalnością w zakresie ratingu kredytowego na rzecz klientów rosyjskich;
zakazano nadawania i pomocy w nadawaniu oraz zawieszenie wszelkich licencji i zezwoleń w tym względzie w odniesieniu do rosyjskich mediów: RT - Russia Today (English, UK, Germany, France, Spanish) oraz Sputnik;
dyplomatyczne: wstrzymano różnorodne rozmowy i negocjacje z Rosją;
podjęto działania zmierzające do zawieszenia finansowania nowych operacji lub programów z Rosją przez międzynarodowe instytucje finansowe;
zawieszono programy współpracy dwustronnej i regionalnej z Rosją;
podjęto decyzję o częściowym zawieszeniu umowy o ułatwieniach wizowych między Unią Europejską i Rosją, w tym stosowania dla określonych grup osób z Rosji (w tym delegacje oficjalne, przedsiębiorcy, przedstawiciele administracji, parlamentu) uproszczonej dokumentacji wjazdowej, wydawania wiz wielokrotnych.

Restrykcje dotyczące terytoriów Ukrainy, czasowo poza jurysdykcją Ukrainy

Krym i Sewastopol

zakazano importu towarów z Krymu i Sewastopola;
wprowadzono restrykcje handlowe i inwestycyjne w niektórych sektorach gospodarki i projektach infrastrukturalnych (obejmuje między innymi transport, telekomunikację, energetykę, wydobycie ropy, gazu, minerałów);
zakazano świadczenia usług turystycznych na Krymie lub w Sewastopolu;
zakazano eksportu niektórych towarów i technologii.

Obwód doniecki i ługański:

zakazano importu z niekontrolowanych przez rząd obszarów ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego;
wprowadzono restrykcje handlowe i inwestycyjne, w tym zakaz nabywania udziałów, udzielania pożyczek, tworzenia joint ventures, eksportu towarów i technologii, związanych z transportem, telekomunikacją, energetyką, poszukiwaniem i wydobyciem ropy, gazu i surowców mineralnych (przygotowano szeroki wykaz towarów zakazanych w eksporcie obejmujący produkty mineralne, chemikalia i produkty chemiczne, wyroby metalurgiczne, narzędzia, maszyny i urządzenia);
zakazano pomocy technicznej, w tym usług związanych z infrastrukturą w z niekontrolowanych przez rząd obszarów ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego;
zakazano świadczenia usług turystycznych w z niekontrolowanych przez rząd obszarów ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego.

Kary za brak przestrzegania sankcji

Osoby lub podmioty, które między innymi:

nie dopełniają obowiązku zamrożenia środków finansowych lub zasobów gospodarczych;
nie dopełniają obowiązku niezwłocznego przekazania informacji wymaganych przepisami rozporządzeń unijnych;
nie stosują się do zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania środków określonych w przepisach rozporządzeń unijnych

- podlegają karze pieniężnej, którą nakłada Szef Krajowej Administracji Skarbowej w drodze decyzji w wysokości do 20 000 000 zł.

Podstawa prawna: