Na czym polega tajemnica zawodowa doradcy podatkowego?

Na czym polega obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej przez doradcę podatkowego?

Z tych powodów art. 37 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym zobowiązuje doradcę podatkowego do zachowania w tajemnicy faktów i informacji, z którymi zapoznał się w związku z wykonywaniem zawodu (obowiązek ten nie może  być ograniczony w czasie). Ten przepis jest podobny w treści do analogicznych przepisów innych ustaw korporacyjnych (np. art. 18 ust. 1 Prawa o notariacie, art. 6 ust. 1 Prawa o adwokaturze czy art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych). Obowiązek ten obejmuje także składanie zeznań w postępowaniu karnym oraz rozciąga się na dokumenty znajdujące w posiadaniu doradcy podatkowego.

Ponadto doradca podatkowy jest prawnie zobowiązany postępować zgodnie z przepisami prawa, ze złożonym ślubowaniem (m.in. wykonywania swojego zawodu kierując się dobrem swoich klientów) i z zasadami etyki zawodowej.

Natomiast art. 37 ust. 2 ustawy o doradztwie podatkowym stanowi, iż doradca podatkowy nie może być przesłuchiwany jako świadek co do faktów i informacji, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, chyba że został zwolniony od tego obowiązku w trybie określonym odrębnymi ustawami.

Zasady te stosuje się odpowiednio do osób zatrudnionych przez doradcę podatkowego oraz przez podmioty, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym, w zakresie wykonywania przez te osoby czynności doradztwa podatkowego. 

Jedną z ustaw przewidujących taką możliwość zwolnienia doradcy podatkowego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej jest właśnie kodeks postępowania karnego. Chodzi o 180 § 1 tej ustawy znajdujący zastosowanie również w postępowaniu karnym skarbowym. Na jego podstawie osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy. Niweczy to obowiązek zachowania przez doradców podatkowych tajemnicy zawodowej ustanowiony w art. 37 ustawy o doradztwie podatkowym.

Doradca podatkowy może być zatem zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez:

•          sąd lub

•          prokuratora (np. już w trakcie dochodzenia).

Doradcy podatkowi (podobnie jak m.in. notariusze, adwokaci, radcy prawni) mogą być przesłuchiwani co do faktów objętych tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu

Możliwość uchylenia obowiązku zachowania tajemnicy dotyczy także dokumentów zawierających tajemnicę zawodową.

W razie wydania takiego postanowienia doradca podatkowy nie może powoływać się na art. 37 ustawy o doradztwie podatkowym oraz nie może odmówić zeznań (lub przedstawienia dokumentów) co do okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. W tym przypadku, na etapie postępowania sądowego, sąd przesłuchuje doradcę na rozprawie z wyłączeniem jawności.

Te uregulowania mogą mieć bardzo negatywne konsekwencje dla interesów podmiotów reprezentowanych przez doradców podatkowych, mimo iż nie jest możliwe wykorzystanie tych danych w sposób bezpośredni, gdyż zasady przechowywania i udostępniania protokołów z takich przesłuchań są ściśle uregulowane. W takim przypadku doradca jest też zwolniony z odpowiedzialności cywilnej wobec klienta.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r. Nr 89 poz. 555, ze zm.);

• Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Tekst jedn. Dz. U. 2011 r. Nr 41 poz. 213 ze zm.)