Nowe zasady zwrotu VAT za materiały budowlane

Na jakiej podstawie przysługuje zwrot? 

Od 1 maja 2004 r. stawka VAT-u na materiały budowlane została podniesiona z 7 do 22 %. Osoby fizyczne, które w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. poniosły wydatki na zakup materiałów budowlanych związanych z inwestycją mieszkaniową, na które po dniu 30 kwietnia 2004 r. wzrosła stawka podatku VAT z 7 % na 22 %, mogą jednak odzyskać część wydatków poniesionych na ten cel.

Zwrot części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową można otrzymać, o ile spełnia się wszystkie warunki określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Obowiązuje ona od 1 stycznia 2006 r., a w marcu 2007 roku została istotnie zmieniona (o czym dalej).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym weszła w życie z dniem 1 stycznia 2006 r., lecz dotyczyła ona zwrotu wydatków poniesionych w okresie pomiędzy 30 kwietnia 2004 r. a 31 grudnia 2007 r. – tyle bowiem wynosił okres przejściowy wynegocjowanego z Unią Europejską na stosowanie obniżonej stawki VAT w budownictwie mieszkaniowym. W grudniu 2007 roku wynegocjowano jednak dłuższy okres przejściowyna stosowanie obniżonej stawki VAT m.in. w budownictwie mieszkaniowym i remontach (ale poza materiałami budowlanymi), nie przyjęto jednak w związku z tym żadnych krajowych aktów prawnych.

Ustawa reguluje zasady zwrotu ze środków publicznych osobom fizycznym części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych przez te osoby w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Ustawa ta przewiduje mianowicie zwrot części VAT-u (wynikającego z różnicy w obu ww. stawkach) osobom, które samodzielnie, tzw. "systemem gospodarczym", budują lub remontują dom czy mieszkanie. Skorzystały osoby zbierające dotąd faktury VAT zakupu materiałów budowlanych. Oryginały faktur VAT, wystawionych po 1 maja 2004 r. na budujących "systemem gospodarczym", stanowią bowiem, zgodnie z omawianą ustawą, podstawę wyliczenia kwoty zwrotu.

Rekompensowanie tym osobom fizycznym skutków podniesienia VAT-u stanowi rodzaj pomocy socjalnej, a sama ustawa nie ingeruje w system tego podatku i nie narusza przepisów wspólnotowych.  

Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od marca 2007 r. 

6 marca 2007 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Według intencji prawodawcy zmiany mają usprawnić i uprościć tryb załatwiania wniosków osób fizycznych o zwrot wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. W tym rozdziale zostały przedstawione pokrótce zmiany, jakie zaszły w wyniku tej nowelizacji. 

6 miesięcy nie stanowi ograniczenia... 

Po wejściu w życie zmian do ustawy o zwrocie niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym z wnioskiem o rekompensatę mogą również wystąpić osoby, które nie zdążyły złożyć wniosku w ciągu 6 miesięcy od zakończenia inwestycji. Nowelizacja uchyliła bowiem półroczny termin do złożenia wniosku. Przepisy ustawy nowelizującej mają natomiast w zasadzie (z wyjątkiem art. 1 pkt 1, 2 lit. a i 3 oraz pkt 4 lit. b  tiret pierwsze, które mają zastosowanie do wniosków składanych od dnia wejścia w życie tej ustawy) zastosowanie do wniosków złożonych przed dniem jej wejścia w życie. Przedmiotowe przepisy nie nakładają na obywateli żadnych dodatkowych obowiązków.  

Zwrot bez decyzji 

Dotychczas, żeby podatnik otrzymał zwrot wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym konieczne było wydanie decyzji. Natomiast wedle znowelizowanych przepisów, w przypadku gdy podatnik we wniosku prawidłowo obliczy kwotę zwrotu, organ podatkowy zwróci VAT w terminie 6 miesięcy od daty złożenia wniosku bez wydawania decyzji (aktualnie od 2010 roku 4 miesiące, o czym dalej).

Dopiero jeśli prawidłowość złożonego przez osobę fizyczną wniosku będzie budziła wątpliwości, naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi kwotę zwrotu. W tym przypadku zwrot podatku będzie następował w terminie 25 dni od dnia doręczenia decyzji. 

Nowe rozwiązanie w znacznym stopniu usprawni i uprości procedurę załatwiania wniosków w sprawie zwrotu przez organy podatkowe.

Powoduje to, w wielu przypadkach, skrócenie okresu oczekiwania na zwrot. Nie bez znaczenia jest także ograniczenie liczby pracowników zaangażowanych w proces załatwiania wniosków oraz obniżenie kosztów związanych z wydawaniem w każdym przypadku decyzji i doręczaniem tej decyzji. Zmiana ta nie powoduje natomiast dla osób fizycznych występujących o zwrot żadnych negatywnych skutków w postaci zmiany zasad naliczania oprocentowania.  

Definicja „małżonków” 

W ustawie pojawiła się definicja „małżonków” jako osób fizycznych pozostających w związku małżeńskim, z wyjątkiem małżonków w stosunku do których orzeczono separację. Dotychczasowe przepisy ustawy nie odnosiły się do kwestii pozostawania małżonków w separacji. Dlatego też, dla jasności wprowadzono ich definicję w słowniczku ustawowym.  

Co zawrzeć we wniosku? 

Doprecyzowano też przepis określający dane, jakie powinny być zawarte we wniosku o zwrot VAT na materiały budowlane. Wnioskodawca ma podawać we wniosku numer NIP albo numer PESEL, a w przypadku gdy nie posiada żadnego z tych numerów (osoba fizyczna, która nie ma obowiązku posiadania NIP ani numeru PESEL) - rodzaj i numer dokumentu tożsamości (tj. rodzaj i numer innego dokumentu, umożliwiającego dokonanie identyfikacji osoby składającej wniosek). Otwiera to możliwość wnioskowania przez cudzoziemców nieposiadających polskich dokumentów tożsamości.

W każdym zaś przypadku, gdy wnioskodawcą będzie jeden z małżonków lub oboje małżonkowie, wniosek będzie musiał być podpisany przez każdego z małżonków.  

Po zmianach do wniosku o zwrot nie trzeba będzie już załączać pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego (albo zawiadomienia o zakończeniu inwestycji) czy odpowiednio dokumentu określającego stopień zaawansowania inwestycji, sporządzonego przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane.

Wniosek może być złożony raz w roku, z tym że ostatni wniosek może być złożony nie później niż do dnia 30 czerwca 2008 r. (od 2008 roku, wniosek może być składany raz w roku bez ograniczenia czasowego) 

Na poczet zaległości... 

Zgodnie ze zmienionymi przepisami, kwota zwrotu wraz z jego oprocentowaniem podlegać ma z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, osoby fizycznej, która złożyła wniosek. Zaliczenie będzie następowało z dniem złożenia wniosku o zwrot VAT.  

Obliczanie limitu kwoty zwrotu 

Po nowelizacji do obliczenia limitu kwoty zwrotu ma być przyjmowana cena 1m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ostatnio ogłoszonej przez Prezesa GUS przed kwartałem złożenia wniosku o dokonanie zwrotu. 

Wcześniej brano pod uwagę cenę 1m² powierzchni użytkowej ogłaszaną za kwartał poprzedzający kwartał, w którym inwestor złożył wniosek o zwrot. Niektórzy wnioskodawcy byli więc zmuszeni czekać ok. 1,5 miesiąca ze złożeniem wniosku na ogłoszenie tej ceny. 

Przykład:

• Cena 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego za czwarty kwartał 2005 r. była znana 15 lutego 2006 r., po opublikowaniu jej w Dzienniku Urzędowym Głównego Urzędu Statystycznego.  

Zwrot od innych organów 

Dodany przez nowelizację art. 6a ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym uprawnia Radę Ministrów do określania innych, poza urzędami skarbowymi, organów uprawnionych do przyjmowania wniosków w sprawie zwrotu i wydawania w tym zakresie decyzji - jeżeli jest to uzasadnione ochroną tajemnicy państwowej i wymogami bezpieczeństwa państwa. Potrzeba zastosowania w tym przypadku szczególnej formy tworzenia organów uprawnionych do załatwiania wniosków w sprawie zwrotu i dokonywania tego zwrotu jest dostosowaniem do szczególnego trybu wykonywania obowiązków podatkowych przez niektóre osoby fizyczne (zob. art. 45a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Osoby fizyczne pozostające poza właściwością urzędów skarbowych powinny mieć takie same prawa i obowiązki w zakresie realizacji ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, jak inne osoby fizyczne, które mogą realizować te prawa w urzędach skarbowych.

Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od początku 2008 r. 

W wyniku kolejnej nowelizacji od początku 2008 roku zniesiono epizodyczny charakter przepisów ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Zmiany te wprowadzają przede wszystkim bezterminowe przedłużenie możliwości uzyskiwania zwrotu VAT na materiały budowlane.Osoby fizyczne mogą więc nadal ubiegać się o zwrot części VAT zawartego w cenie zakupionych materiałów budowlanych. Zniesiono datę graniczną składania wniosków przez osoby fizyczne.

Nowelizacja umożliwiła więc korzystanie z systemu zwrotu przez osoby fizyczne, które zakupu materiałów budowlanych służących realizacji inwestycji mieszkaniowej, polegającej na remoncie lokalu mieszkalnego, budowie, nadbudowie, rozbudowie lub remoncie budynku mieszkalnego, a także na przebudowie (przystosowaniu) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, dokonają po dniu 31 grudnia 2007 r. Pozwoli to zminimalizować negatywne skutki dla społeczeństwa z tytułu zwiększenia stawki podatku od towarów i usług z 7% na 22%.

Omawiana nowelizacja wprowadza przy tym odnawialne (5-letnie) limity zwrotu. Poza tym zasady ubiegania się i otrzymywania kwoty zwrotu są w zasadzie takie same jak dotychczas.

Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od kwietnia 2010 r.

W kwietniu 2010 roku weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy. Zmiany nie były jednak tak obszerne jak w 2007 roku, zmieniono bowiem wyłącznie termin w którym organ ma obowiązek wydać decyzę o zwrocie części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Od 23 kwietnia 2010 roku urząd skarbowy ma 4 mesiące na wydanie decyzji.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. 2005 r., Nr 177, poz. 1468, z późn. zmianami);

A.J.
Zespół e-prawnik.pl