O czym musisz wiedzieć przywożąc lub wywożąc wartości dewizowe z terytorium RP?

Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe ustanawia szereg obowiązków związanych z przemieszczaniem środków pieniężnych pomiędzy krajami. Zanim więc przewieziemy znaczną sumę pieniędzy przez granicę – zarówno w jedną, jak i w druga stronę, warto poznać jakie mamy obowiązki związane z tym wywozem (przywozem).

Podstawowe pojęcia używane w prawie dewizowym

Aby jednak poznać dokładnie nasze obowiązki, musimy poznać ich przedmiot. Prawo dewizowe w tym zakresie posługuje się pojęciami:

• rezydent,
• nierezydent,
• wartości dewizowe,
• krajowe środki płatnicze.

Kto jest rezydentem, a kto nierezydentem?

Zgodnie z ustawą, rezydentami są:

1. osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Rezydentami są także znajdujące się w kraju oddziały i przedstawicielstwa utworzone przez nierezydentów.
2. polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Z definicji wynika m.in., że do rezydentów należy zaliczyć także przedstawicielstwa i oddziały mające swą siedzibę w kraju, a utworzone przez nierezydentów, czyli zagraniczne osoby prawne. Z definicji widać wyraźnie, że kryterium, jakim ustawa się posługuje dzieląc podmioty na rezydentów i nierezydentów jest kryterium miejsca zamieszkania bądź siedziby.

Nierezydentami są natomiast:

1. osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę zagranicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały i przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów (czyli np. przedstawicielstwo polskiej spółki mające siedzibę za granicą).
2. Obce przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych i konsularnych.

Co to są wartości dewizowe?

Wartościami dewizowymi są natomiast zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa. Z kolei zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce (znaki pieniężne, będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także te wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie) oraz dewizy (papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych). Natomiast złotem dewizowym i platyną dewizową jest złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 roku, a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej oraz przedmioty ze złota lub platyny, zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców.

Krajowymi środkami płatniczymi są natomiast waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej.

Obowiązki związane z wywozem za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych

Jeżeli wywozimy za granicę krajowe środki płatnicze lub wartości dewizowe, zobowiązani jesteśmy okazać organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną dokumenty potwierdzające uprawnienie do wywozu lub zezwolenie dewizowe uprawniające do wywozu, jeżeli wartość tych środków przekracza łącznie równowartość 10 000 euro.

Wywóz zagranicznych lub krajowych środków płatniczych

Obowiązek uzyskania zezwolenia dewizowego na wywóz zagranicznych lub krajowych środków płatniczych związany jest z ograniczeniem, jakie nakłada prawo dewizowe na wywóz tych wartości poza granice kraju. Wywóz ten jest bowiem niemożliwy, bez wyraźnego zezwolenia dewizowego, bądź ogólnego (przewidzianego w przepisach prawa) bądź indywidualnego (wydanego na rzecz określonego imiennie podmiotu).

Listę zezwoleń ogólnych zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 roku w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych. W rozporządzeniu tym zezwolono rezydentom i nierezydentom na wywóz za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10 000 euro, wypłaconych z rachunku bankowego lub nabytych od banku za środki zgromadzone na rachunku bankowym.

Ponadto, z ogólnego zezwolenia dewizowego wynika, że nierezydenci mogą dokonywać wywozu za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych o wartości przekraczającej łącznie 10 000 euro nabytych lub wymienionych w banku za środki przywiezione przez nich uprzednio do kraju i zgłoszone zgodnie z wymogami ustawy (o zgłoszeniu przywozu – patrz niżej).

Należy jednak zauważyć, że wywóz zagranicznych lub krajowych środków płatniczych możliwy jest jedynie na podstawie zaświadczenia wystawionego przez bank przy nabyciu, wymianie lub wypłacie tych środków w banku.

Poza tym zezwala się rezydentom i nierezydentom na wywóz za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10 000 euro, pochodzących z innych źródeł niż określone powyżej, pod warunkiem ich zgłoszenia w formie pisemnej organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną.

Wywóz złota i platyny

Należy zwrócić uwagę, że zezwolenie zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów dotyczy jedynie zagranicznych i krajowych środków płatniczych, a nie ma zastosowania do złota dewizowego i platyny dewizowej. Odnośnie tych kruszców, ogólne zezwolenie dewizowe dopuszcza ich wywóz tylko przez rezydentów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i tylko wówczas, gdy wywóz ten wiąże się z tą działalnością. Wywóz ten może nastąpić jedynie na podstawie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej albo odpisu lub wyciągu z rejestru przedsiębiorców, stwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej w tym zakresie.

Reasumując, dokonując wywozu krajowych lub zagranicznych środków płatniczych albo złota dewizowego lub platyny dewizowej musimy organom celnym przedstawić odpowiednio - zaświadczenie wystawione przez bank lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpis albo wyciąg z rejestru przedsiębiorców zaświadczający prowadzenie określonej działalności gospodarczej.

Przywóz wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych

Jeżeli zamierzamy przywieźć na terytorium RP zagraniczne lub krajowe środki płatnicze oraz złoto dewizowe lub platynę dewizową, zobowiązani jesteśmy do zgłoszenia w formie pisemnej, organom celnym lub Straży Granicznej wykonującej kontrolę celną, fakt tego przywozu, jeżeli łącznie przywozimy wartości dewizowe lub krajowe środki płatnicze o wartości przekraczającej 10 000 euro.

Jeżeli natomiast chcemy uzyskać potwierdzenie przywozu mniejszej ilości wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, możemy – fakultatywnie (nie ma tu żadnego obowiązku) zażądać potwierdzenia przywozu tych środków przez organy celne.

Ponadto, na żądanie organów celnych, zarówno rezydenci jak i nierezydenci zobowiązani są okazać tym organom przywożone do kraju wartości dewizowe lub krajowe środki płatnicze. Organy te mogą także dokonać kontroli granicznej lub kontroli celnej w celu sprawdzenia czy przywóz wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych odbywa się zgodnie z przepisami ustawy.

Pamiętaj, że:

• obowiązek zgłoszenia w formie pisemnej dotyczy przywozu wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych,
• wywóz może nastąpić jedynie na podstawie zezwolenia dewizowego w zakresie ogólnego zezwolenia dewizowego (przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Finansów), powstaje wymóg przedstawienia odpowiednich dokumentów (bankowych lub zaświadczeń z ewidencji działalności gospodarczej lub wypisu z rejestru przedsiębiorców),
• ograniczenia związane z wywozem i przywozem wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych dotyczy jedynie sytuacji, w której przywóz lub wywóz obejmuje łącznie wartość przekraczającą równowartość 10 000 euro,
• wartość w euro należy obliczać wedle kursu ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dokonanie określonej czynności.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku – Prawo dewizowe (Dz. U. 2002 r., Nr 141, poz. 1178 ze zmianami),
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 roku w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz. U. 2002 r., Nr 154, poz. 1273).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.