Odpowiedzialność darczyńcy względem obdarowanego

Umowa darowizny polega na zobowiązaniu się darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Co ważne, darczyńca ponosi odpowiedzialność za należyte wykonanie zobowiązania wobec obdarowanego oraz za wady przedmiotu darowizny. Na jakich zasadach obdarowany może domagać się odszkodowania od darczyńcy?

Darczyńca jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy darowizny. Chodzi tutaj o takie sytuacje, gdy darczyńca w ogóle nie realizuje swojego zobowiązania albo czyni to w sposób niepełny lub nieadekwatny do przedmiotu umowy. Z uwagi na fakt, iż przysporzenie majątkowe obdarowanego ma charakter bezpłatny, odpowiedzialność darczyńcy za szkodę z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy darowizny opiera się na szczególnych zasadach. Darczyńca ponosi bowiem odpowiedzialność wówczas, jeżeli wyrządził szkodę umyślnie lub przez rażące niedbalstwo. Oznacza to, że spod reżimu odpowiedzialności wyjęte są przypadki braku dołożenia należytej staranności w wykonaniu umowy przez darczyńcę. W wypadku wystąpienia szkody obdarowany może żądać albo przywrócenia stanu poprzedniego albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej odpowiadającej poniesionemu uszczerbkowi, stanowiącemu normalne następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy darowizny.

Darowizna pieniężna

W przypadku, gdy przedmiot darowizny stanowi suma pieniężna, odpowiedzialność darczyńcy za terminową realizację świadczenia podlega szczególnemu unormowaniu. Co do zasady, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie za cały czas trwania opóźnienia, tj. już od chwili wymagalności świadczenia. W przypadku umowy darowizny zasady naliczenia odsetek za czas opóźnienia uregulowane są na korzyść darczyńcy ze względu na fakt, iż spełnienie świadczenia następuje nieodpłatnie. Zgodnie bowiem z art. 891 §2 Kodeksu cywilnego, obdarowany może żądać odsetek dopiero od dnia wytoczenia powództwa przeciwko darczyńcy.

A jaka jest odpowiedzialność za wady przedmiotu darowizny?

W sytuacji, gdy rzecz darowana ma wady, darczyńca jest obowiązany do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił o nich obdarowanego w czasie właściwym. Wada przedmiotu darowizny może mieć zarówno charakter fizyczny jak i prawny. Zakres odszkodowania dotyczy tych uszczerbków, które powstały w związku z wadą rzeczy będącej przedmiotem darowizny. Darczyńca może uwolnić się od odpowiedzialności za istniejące wady przedmiotu darowizny, jeżeli powiadomił obdarowanego o jej istnieniu w czasie właściwym. Przepisy kodeksu cywilnego nie dookreślają bliżej znaczenia tego pojęcia, dlatego należy je interpretować odpowiednio do okoliczności dotyczących konkretnej umowy darowizny. Najczęściej czasem właściwym do poinformowania obdarowanego o wadach rzeczy darowanej jest moment  jej wydania lub chwila zawarcia umowy darowizny. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 892 Kodeksu cywilnego, jeżeli obdarowany mógł z łatwością zauważyć wadę, odpowiedzialność darczyńcy jest wyłączona.

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.