Z kim dzieci kontaktują się online?

Wakacje po półmetku. Nasze dzieci są na obozach harcerskich, miejskich półkoloniach, spędzają beztroski czas u dziadków lub siedzą w domu i czekają na nasz powrót z pracy. Są zaopiekowane, bezpieczne, wiemy, co i gdzie robią. Czy aby na pewno?

Przeciętny polski nastolatek spędza w sieci 4 godziny i 12 minut dziennie. Są i tacy (nie jest ich mało, bo aż 12%), którzy przyznają się do korzystania z Internetu przez osiem lub więcej godzin. W wakacje czas spędzony w sieci jeszcze się wydłuża. Nie ma szkoły, można posurfować w sieci.

Razem online, razem offline

Rodzice powinni towarzyszyć swoim dzieciom w Internecie. Opiekują się nimi na co dzień – offline, ważne, by pamiętali o tym także online.

Jak wynika z badań NASK ("Nastolatki 3.0", 2019), ¼ nastolatków doświadcza przemocy słownej w sieci w postaci wyzywania. 32% nastolatków doświadczających przemocy w sieci nie szuka pomocy i nie zgłasza tego faktu nikomu.

Cyberprzemoc może mieć różne formy. To nie tylko wyzywanie i straszenie, lecz również ignorowanie, poniżane, ośmieszanie, robienie komuś zdjęć czy filmów bez jego zgody, podszywanie się pod kogoś.

Dane obrazują skalę zjawiska:

• 43% dzieci w wieku 11–17 lat ma kontakt z pornografią w internecie [badania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, 2017]
• 42,6% dzieci w wieku 11-17 lat miało styczność z krwawymi i brutalnymi obrazami w internecie [badania „EU Kids Online”, 2018]
• 44% spotkało się online z treściami promującymi lub relacjonującymi doświadczenia z eksperymentowania z narkotykami [badania „EU Kids Online”, 2018]
• treści prowokujące anoreksję, bulimię lub inne niezdrowe zachowania, trafiły do ponad 43% nastolatków [badania „EU Kids Online”, 2018]
• ze sposobami na popełnienie samobójstwa zetknęło się ponad 36% dzieci [badania „EU Kids Online”, 2018]
• aż 48,4% przyznaje, że zdarza im się natrafić na patostreamy; a tylko 14,5% rodziców wskazało, że ich dzieci mają styczność z tego typu materiałami [badania Rodzice 3.0, 2019]
• wysokie FOMO (fear of missing out: lęk przed odłączeniem, lęk przed tym, że coś ważnego nas ominie, kiedy nie jesteśmy online, lęk przed wypadnięciem z obiegu) dotyczy ok. 16% polskich internautów powyżej 15 r. ż. (kilka milionów Polaków!) [Badania FOMO. Polacy a lęk przed odłączeniem, 2018]

- "Skala cyberprzemocy i jej różnych form nie jest mała. Dlatego chcemy pomóc rodzicom chronić ich dzieci w sieci" – zapowiedział minister cyryzacji Marek Zagórski. – "Wkrótce ruszy kampania informacyjna, w której powiemy rodzicom, jak to skutecznie robić" – dodał szef MC.

Seksting coraz popularniejszy

Bierne oglądanie szkodliwych treści to tylko jeden z problemów. W internecie mamy możliwość dwustronnej komunikacji za pomocą czatów, komunikatorów, wiadomości w portalach społecznościowych. Nie zawsze możemy wiedzieć na pewno, kto jest po drugiej stronie i jakie ma intencje.

Kolejnym niepokojącym trendem, który można zaobserwować w ostatnim czasie, są częstsze pojawianie się intymnych obrazów (zdjęć i wideo), które dzieci i młodzież prawdopodobnie robią sobie sami i udostępniają innym osobom przez internet. To zdjęcia lub wideo, wykonane na potrzeby tzw. sekstingu, czyli internetowej erotycznej korespondencji. Może być w nią zaangażowana para nastolatków za obopólną zgodą, w której jedna ze stron z jakiegoś powodu zdecydowała się upublicznić otrzymane materiały. Jednak część z nich może być wynikiem uwodzenia osoby nieletniej przez osobę dorosłą.

- "Niepokojący jest fakt, że na materiałach samodzielnie wytwa­rzanych przez dzieci i młodzież często występują osoby poniżej 13. roku życia. Tego typu materiały można napotkać w powszechnie dostępnych serwisach" – zauważyła Martyna Różycka, kierownik zespołu Dyżurnet.pl. – "Fakt, że nastolatek samodzielnie wykonuje zdjęcie lub wideo, albo pozuje w trakcie pokazu online, nie oznacza że robi to dobrowolnie" – dodała ekspertka.

Rodzic przewodnikiem

Umożliwienie dziecku korzystania z internetu w niekontrolowany sposób to tak, jakbyśmy na kilka godzin zostawili je w towarzystwie licznego grona całkiem obcych osób. 

Co w związku z tym powinni zrobić rodzice? Wielu rodziców ma wrażenie, że ich dzieciaki zdecydowanie lepiej poruszają się w internecie i lepiej się na nim znają. W związku z tym sami nie podejmują się uczenia ich, jak należy postępować w sieci. Jednakże biegłość w obsłudze aplikacji bądź poszczególnych serwisów nie oznacza wiedzy o tym, jakie mogą być konsekwencje podejmowania różnych działań. Ta wiedza przychodzi z doświadczeniem, którego dzieciom brakuje, a które mają rodzice.

Rodzice nie powinni zatem abdykować ze swojej roli przewodników. Obecnie samodzielnie z internetu korzystają już dzieci, które nie chodzą do szkoły, a nawet nie potrafią jeszcze czytać. Takie maluchy szybko nabierają biegłości w obsłudze urządzeń, ale wciąż są dziećmi i potrzebują opieki. Od początku powinny wiedzieć, że rodzice czuwają nad ich działaniami, że nie wszystko im wolno i że, gdyby stało się coś niepokojącego, zawsze mogą o tym powiedzieć, a opiekunowie potraktują sprawę poważnie.

Na podst. informacji Ministerstwa Cyfryzacji i Państwowego Instytutu Badawczego NASK

A.J.
Zespół e-prawnik.pl