• udzielane jest ono przez Państwo lub ze środków publicznych,

• ma charakter selektywny, czyli uprzywilejowuje określonego lub określonych przedsiębiorców albo produkcję określonych towarów, co oznacza że nie jest pomocą publiczną powszechne zwolnienie z jakiegoś obowiązku finansowego wobec państwa,

• grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi UE,

• przedsiębiorca uzyskuje korzyść - "pomoc".

Wszystkie cztery przesłanki spełnione jednocześnie przesądzają o tym, że mamy do czynienia z pomocą publiczną. W przeciwnym wypadku korzystanie ze środków publicznych nie będzie taką pomocą, trzeba jednak pamiętać, że nie istnieje inny test na pomoc publiczną niż ten czteropunktowy przedstawiony powyżej. Popełnienie błędu interpretacyjnego może skończyć się nawet na wokandzie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Strasburgu, zatem lepiej wychodzić z założenia, że wątpliwy środek pomocy jest pomocą publiczną i poszukiwać ewentualnie argumentów za tym, że nie jest, niż stwierdzić od razu jednoznacznie, że nie jest to na pewno pomoc publiczna. 

Przykładowo dużo emocji budzi w Polsce kwestia zakładów opieki zdrowotnej - czy są one beneficjentami pomocy publicznej, czy też nie? - Wyjaśnienia można znaleźć na stronie http://www.uokik.gov.pl/. Nie są to jednak wiążące ustalenia - ostateczną decyzję podejmie Komisja Europejska w konkretnym przypadku, a może nawet Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Kto jest beneficjentem pomocy publicznej?

Zanim przejdziemy do kwestii dopuszczalności pomocy, trzeba przede wszystkim ustalić, kogo będzie ona dotyczyć. Z góry trzeba zaznaczyć, że jest to niekiedy równie trudne pytanie, jak w przypadku ustalenia w ogóle istnienia pomocy publicznej.

Zgodnie z polską ustawą (przepisy unijne nie ustalają definicji beneficjenta), gdy mówimy o beneficjencie pomocy publicznej, należy przez to rozumieć podmiot prowadzący działalność gospodarczą, bez względu na formę organizacyjno-prawną oraz sposób finansowania, który otrzymał pomoc publiczną. Czyli decydującym kryterium będzie tu działalność gospodarcza - sam fakt jej podjęcia, niezależnie od formy organizacyjnej, czy np. zapisów statutowych.

Czym jest działalność gospodarcza? - Zgdodnie z ustawą o swobodzie działallności gospodarczej, jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Nie należy jednak tracić czujności przy okazji rozpatrywania każdej konkretnej sytuacji - w orzecznictwie UE znany jest przypadek pewnej włoskiej gminy, która za pomocą swojej jednostki uzyskała środki publiczne (bez przewidzianych procedur, jako że gmina nie prowadzi działalności gospodarczej) i wybudowała za nie stok narciarski. Pewien przedsiębiorca, który też zamierzał zbudować taki stok na sąsiedniej górze, uznał takie wykorzystanie środków za naruszenie konkurencji i zaskarżył tę operację do Komisji Europejskiej. Przyznano mu rację i gmina musiała zwrócić całą transzę publicznych pieniędzy. Tak więc działalność gospodarcza pozostaje podstawowym kryterium oceny, ale nie jedynym - trzeba mieć na względzie specyfikę danej sytuacji, ogólny zakaz udzielania pomocy publicznej i wyjątkowe warunki jej dopuszczalności.

Czy pomoc publiczna jest w ogóle dopuszczalna?

Ogólna zasada mówi: nie. Jak to z zasadami bywa, istnieją zawsze wyjątki. Właściwie można by powiedzieć, że całe zagadnienie pomocy publicznej skupia się wokół wyjątków. Ogólny zakaz będzie jednak powodował, że interpretacja wyjątków będzie miała charakter zawężający. Pierwsze z wyjątków mają charakter interwencji państwa w celu zapobiegnięcia niekorzystnym zjawiskom społeczno - gospodarczym, lub w celu przywrócenia stanu, który występował przed zaistnieniem okoliczności wywołujących niekorzystne zjawiska społeczno - gospodarcze. Dopuszczalna z mocy prawa jest zatem pomoc (tzw. ipso iure):