Powództwo przeciwegzekucyjne opozycyjne, czyli jak bronić się przed niezgodną z prawem egzekucją (stan prawny obowiązujący do dnia 4 lutego 2005 r.)

Niestety nie zawsze wszczęte postępowanie egzekucyjne jest zgodne z prawem. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje na tę okoliczność 2 rodzaje powództw, które mają być środkiem obrony dłużnika i osoby trzeciej. Porada dotyczy pierwszego z nich, czyli tzw. powództwa opozycyjnego, przysługującego dłużnikowi.

Jakie jest przeznaczenie powództwa przeciwegzekucyjnego służącego dłużnikowi?

Poprzez skorzystanie z tego powództwa (tzw. opozycyjnego) dłużnik ma możliwość żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo przynajmniej jego ograniczenia. Możliwe jest to w takim wypadku, gdy sam tytuł wykonawczy już od daty jego wydania - nadania klauzuli wykonalności - nie odpowiada stanowi rzeczy.

Czy powództwem opozycyjnym dłużnik może zwalczać każdy tytuł wykonawczy?

Powództwo to „nie działa’” w przypadku takich tytułów egzekucyjnych jak:

• wyroki sądowe,
• zrównane z wyrokami sądowymi nakazy zapłaty.

Z całą pewnością jednak możliwe jest wniesienie powództwa przeciwegzekucyjnego tego rodzaju przeciwko:

• ugodom sądowym,
• ugodom zawartym przed sądem polubownym,
• aktom notarialnym, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany.

Przeciwko komu powinno być skierowane powództwo dłużnika?

Powództwo opozycyjne powinno być wytoczone przeciwko wierzycielowi. Jeżeli wierzycieli jest kilku, a uprawnienia wynikające z tytułu wykonawczego przysługują im wspólnie, powództwo powinno być wytoczone łącznie przeciwko wszystkim wierzycielom.

Kiedy dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego?

Dłużnik może żądać w drodze procesu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jeżeli:

1. przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności,
2. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy,
3. małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz i te, z którymi mógł wystąpić jego współmałżonek.

W przypadku, gdy przyczyna wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego przez dłużnika jest taka, iż przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, tytuł egzekucyjny dłużnik zwalcza sam. W takim przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której tytuł egzekucyjny nie powinien być opatrzony klauzulą wykonalności jako nie podlegający wykonaniu lub nie mający jeszcze warunków przepisanych prawem egzekucyjnym.

Jeżeli przyczyną wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego (opozycyjnego) są zdarzenia, które miały miejsce po powstaniu tytułu egzekucyjnego, wskutek których zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane (gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy). Zdarzenia takie muszą jednak istnieć przed wydaniem wyroku pozbawiającego tytuł wykonawczy wykonalności. Chodzi tu o pewne okoliczności faktyczne. Należy pamiętać, że podstawą powództwa opozycyjnego mogą być zdarzenia, wskutek których zobowiązanie wygasło.

W przypadku, gdy dłużnik żąda pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności dlatego, iż małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, należy pamiętać, iż z uwagi na wspólność majątkową małżonków dla prowadzenia egzekucji przeciwko małżonkom wystarcza tytuł egzekucyjny przeciwko tylko jednemu małżonkowi. Wtedy klauzula wykonalności nadawana jest tytułowi egzekucyjnemu także przeciwko drugiemu małżonkowi (jeżeli wierzyciel wykaże, że dłużnik pozostaje w związku małżeńskim).

Kiedy powinno zostać wniesione powództwo opozycyjne?

Może być ono wytoczone po tym, jak egzekucja już została wszczęta. Nie ma jednak przeszkód do tego, by wytoczyć je zanim egzekucja została wszczęta (dłużnik chce natomiast jej zapobiec przez pozbawienie w drodze orzeczenie sądowego tytułu wykonawczego jego wykonalności.

Jakie są skutki wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego?

Jeżeli egzekucja została już wszczęta i po tym fakcie wytoczono powództwo, to wyrok uwzględniający powództwo opozycyjne stanowi podstawę do umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.