Przedawnienie roszczeń z ubezpieczenia majątkowego

Roszczenie z umowy ubezpieczenia - zarówno w stosunku do zakładu o wypłatę umówionego świadczenia - jak i w stosunku do ubezpieczonego - o zapłatę składki, jako roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Do upływu terminu przedawnienia roszczenia mogą być skutecznie dochodzone. Po jego upływie, jest to dość problematyczne.

Co oznacza przedawnienie roszczeń?

Przedawnienie roszczeń to instytucja prawa cywilnego. Zgodnie z nią, roszczenia majątkowe po określonym w ustawie terminie ulegają przedawnieniu. Co to oznacza? Po upływie określonego terminu roszczenia te nadal istnieją, jednakże nie można ich skutecznie dochodzić. Zgodnie z art. 117 kodeksu cywilnego, po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko któremu przysługuje roszczenie, może się uchylić od spełnienia świadczenia, chyba że zrzekł się korzystania z zarzutu przedawnienie. Uchylenie się od spełnienia świadczenia następuje właśnie poprzez zgłoszenie zarzutu przedawnienia - poprzez stosowne oświadczenie złożone przed sądem albo bezpośrednio wobec naszego wierzyciela. Dłużnik może zrzec się zarzutu przedawnienia, jednakże tylko po upływie terminu przedawnienia. Może też nie zrzekając się tego zarzutu, w ogóle go nie podnosić w ewentualnym sporze. Powoduje to obowiązek spełnienia żądanego świadczenia.

Kodeks cywilny stanowi, że roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Kiedy ulegają przedawnieniu roszczenia z umowy ubezpieczenia?

Zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego dotyczącymi umowy ubezpieczenia, roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech. Dotyczy to zarówno roszczeń zakładu ubezpieczeń o zapłatę składki, jak i roszczeń ubezpieczonego o wypłatę należnego świadczenia w przypadku zajścia określonego w umowie ubezpieczenia zdarzenia. Oznacza to znaczne odstępstwo od zasad ogólnych odnośnie roszczeń ubezpieczonego, jeżeli nie są one związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Zgodnie z ogólnymi zasadami termin przedawnienia roszczeń dla ubezpieczonego w stosunku do zakładu ubezpieczeń wynosiłby 10 lat - zgodnie jednak z przepisem szczególnym, wynosi on 3 lata.

Czy roszczenia stwierdzone orzeczeniem lub ugodą także mogą sie przedawnić?

Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 125 kodeksu cywilnego, roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Przepis ten będzie miał zastosowanie do analizowanej sytuacji. Jeżeli więc roszczenie ubezpieczonego stwierdzone zostanie prawomocnym wyrokiem sądu lub ugodą, ulega ono przedawnieniu nie po 3, lecz po 10 latach.

Odmienności przy ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej

Jeżeli umowa ubezpieczenia dotyczy odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego w stosunku do osób trzecich (jak np. umowa OC posiadaczy pojazdów mechanicznych), roszczenie poszkodowanego w stosunku do zakładu ubezpieczeń (w takim przypadku poszkodowany przez ubezpieczonego ma roszczenie bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń) przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Przykładowo więc, jeżeli ubezpieczony spowodował wypadek samochodowy i tym samym dokonując występku (np. powodując katastrofę w ruchu lądowym art. - art. 177 kodeksu karnego) wyrządził czynem niedozwolonym szkodę osobie trzeciej, roszczenie tej osoby trzeciej (poszkodowanego) w stosunku do zakładu ubezpieczeń ulega przedawnieniu z upływem lat 10 od dnia popełnienia przestępstwa (zgodnie z art. 442 § 2 kodeksu cywilnego).

Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia

W przypadku roszczeń ubezpieczonego (lub poszkodowanego przez ubezpieczonego w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej) w stosunku do zakładu ubezpieczeń o wypłatę odpowiedniego świadczenia pieniężnego, bieg przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wypłaty przez zakład odpowiedniego świadczenia. Natomiast bieg terminu przedawnienia roszczeń zakładu do ubezpieczonego o zapłatę składki rozpoczyna się od dnia, w którym zapłata składki stała się wymagalna. Wymagalność uiszczenia składki wynika z umowy ubezpieczenia, jednakże jeżeli nie zawiera ona jakichś specjalnych postanowień w tej kwestii, składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy.

Co przerywa bieg terminu przedawnienia roszczeń?

W określonych sytuacjach bieg terminu przedawnienia roszczeń ulega przerwaniu. Po przerwie, bieg terminu zaczyna się od nowa, dlatego określenie przyczyn przerwy jest dość istotną kwestią. Zgodnie z ogólną zasadą kodeksu cywilnego, bieg terminu przedawnienia przerywa się:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Stosownie do szczegółowych postanowień kodeksu odnośnie umowy ubezpieczenia, przerwę w biegu terminu przedawnienia roszczeń do zakładu ubezpieczeń powoduje także zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń tego roszczenia lub zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg terminu przedawnienia w takim przypadku rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie zakładu ubezpieczeń o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Brak przesłania takiego oświadczenia (na piśmie) powoduje dalszą przerwę w biegu terminu przedawnienia roszczenia.

Pamiętaj, że:

• Termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia wynosi 3 lata,
• Bieg terminu przedawnienia roszczenia zakładu w stosunku do ubezpieczonego o zapłatę składki co do zasady rozpoczyna się w dniu zawarcia umowy,
• Poszkodowany przez ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej może zgłaszać swe roszczenie bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń w terminie przewidzianym dla przedawnienia roszczenia w stosunku do sprawcy szkody (ubezpieczonego).

Zespół
e-prawnik.pl