Skutki podatkowe utraty zaliczki lub przedpłaty

Obecnie jedną z plag obrotu gospodarczego są niesolidni kontrahenci. Przedsiębiorcy jednak osiągają stratę nie tylko w sytuacji, w której nie otrzymują zapłaty za wykonaną przez siebie usługę lub dostarczony towar, ale równie często tracą zaliczki lub przedpłaty. Niestety jak się okazuje, przedsiębiorca taki nie tylko nie otrzymuje tego za co częściowo zapłacił, ale również ponosi negatywne skutki podatkowe.

Utrata dokonanej przedpłaty nie jest kosztem podatkowym

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt. 56 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat (kosztów) powstałych w wyniku utraty dokonanych przedpłat (zaliczek, zadatków) w związku z niewykonaniem umowy. Analogiczny zapis dotyczy przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie jednoosobowej oraz spółek osobowych, który znajduje się w art. 23 ust. 1 pkt. 54 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ustawodawca odebrał więc przedsiębiorcy prawo do uznania za koszt realnie poniesionego wydatku, który nie znalazł swojego umownego ekwiwalentu poprzez nierzetelność innego podmiotu, lub też w wyniku innej przyczyny wygaśnięcia umowy między stronami, która skutkuje jednak przepadkiem zaliczki, zadatku lub innej przedpłaty. Ważne jest, żeby w tym miejscu zwrócić uwagę na systemowy aspekt podatku, wedle którego istotne dla zakwalifikowania wydatku jako koszt uzyskania przychodu nie jest kluczowy fakt jego poniesienia, a fakt uzyskania w zamian korzyści, która została spożytkowana na osiągnięcie przychodu.

Podwójna strata

W praktyce oznacza to dwukrotną stratę. Nie tylko przedsiębiorca ponosi wydatek, nie dostając nic w zamian, to jeszcze musi ten wydatek dodać do kwoty osiąganego dochodu, co często będzie oznaczać konieczność zapłaty od niego podatku dochodowego. O regulacji tej przedsiębiorcy często zapominają i „wrzucają” w koszty wszelkie faktury zapłacone na rzecz swoich kontrahentów, niezależnie od dalszego losu realizacji ich współpracy. Wszystko ma jednak dwie strony medalu. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca poniósł koszt wpłaty zaliczki, zadatku lub innej formy przedpłaty, a następnie twierdzi, że usługa nie została wykonana lub towar nie został dostarczony, nie ma on prawa ująć takiej kwoty w swoich księgach podatkowych lub rachunkowych jako koszt obniżający podstawę opodatkowania. Pamiętać trzeba, że w sytuacji w której doszłoby do sporu sądowego posądzony o niewykonanie umowy i nierozliczenie zaliczki, może zażądać od powoda wyciągu z jego rejestrów księgowych i jeżeli faktura zaliczkowa znajduje się w pozycjach kosztowych, może dowieść w ten sposób, że przedsiębiorca który jest powodem uważał, że umowa została wykonana.

Wobec powyższego pamiętajmy, żeby w przypadku rozwiązania kontraktu lub utraty zaliczki dokonać korekty podatku dochodowego i utratę taką uznać za dochód.

Podstawa prawana:

• ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j.Dz.U. z 2014 r. poz. 851, ze zm.);
• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361, ze zm.).

Michał Jaskólski

Partner w Kancelarii Prawnej
"Świeca i Wspólnicy" sp.k.