Sposoby odwołania testamentu

Testament jest czynnością prawną, która wywołuje przewidziane prawem skutki dopiero z chwilą śmieci osoby dokonującej tej czynności. Stąd dopuszczalność odwołania testamentu przez spadkodawcę jest możliwa aż do chwili jego śmierci.

Prawo spadkowe przewiduje kilka sposobów skutecznego odwołania testamentu. Otóż spadkodawca może odwołać testament w drodze bądź sporządzenia nowego testamentu, bądź zniszczenia lub pozbawienia testamentu cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie dokonania w testamencie odpowiednich zmian.

Skuteczność odwołałania ocenia się przez pryzmat możliwości sporządzenia testamentu; jeśli więc osoba może testować, może także swą ostatnią wolę odwołać. Tym samym do odwołania testamentu potrzeba zdolności testowania, a samo oświadczenie testatora musi być wolne od wad.

Jak odwołać testament poprzez sporządzenie nowego?

Odwołanie ostatniej woli w drodze sporządzenia nowego testamentu będzie skuteczne, jeżeli zachowane zostaną, prócz wymogów wskazanych powyżej, także wymogi co do formy testamentu. Zatem odwołanie przez sporządzenie nowego oświadczenia ostatniej woli, uchybiające formie przewidzianej przez prawo dla takich oświadczeń, będzie nieważne, a co za tym idzie – w mocy pozostanie odwoływany testament.

Przepisy prawa nie statuują też obowiązku, by odwołanie takie musiało nastąpić w formie tożsamej odwoływanemu testamentowi. Można zatem odwołać np. testament ustny w drodze sporządzenia testamentu pisemnego, a także odwrotnie. W tym zakresie dozwolone są wszelkie kombinacje spośród form przewidzianych przez prawo.

Treść testamentu odwołującego poprzedni może ograniczyć się tylko do postanowienia o odwołaniu. W takim przypadku po śmierci spadkodawcy następuje dziedziczenie z mocy ustawy.

Niemniej odwołanie może dotyczyć także jednego rozrządzenia, kilku rozrządzeń, albo całego testamentu. Wówczas w mocy pozostają niezakwestionowane rozrządzenia. Spadkodawca może także sporządzić nowy testament nie zaznaczając w nim, że odwołuje poprzedni. W tej sytuacji odwołaniu ulegają tylko te postanowienia, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

PRZYKŁAD:

Jeżeli spadkobierca powołał w testamencie do dziedziczenia dwóch spadkobierców, ale nie określił wielkości ich udziałów spadkowych, a następnie sporządził kolejny testament, w którym powołał kolejna osobę i też nie określił wysokości jej udziału, testament późniejszy odwoła poprzedni tylko w zakresie, w którym zachodzi między nimi niezgodność nie do pogodzenia. Jeśli zatem w myśl pierwszego testamentu spadkobiercy dziedziczyli po połowie spadku, to, uzupełniwszy treść ostatniej woli o brzmienie ostatniego testamentu, należy przyjąć, że po spadkodawcy dziedziczą trzej spadkobiercy, każdy w jednaj trzeciej spadku. Gdyby jednak spadkobierca w pierwszym testamencie określił udziały spadkobierców w wysokości np. 1/3 i 2/3, a w następnym testamencie powołał spadkobiercę do całego spadku, drugi testament uchyliłby pierwszy i w rezultacie dziedziczyłby ostatni powołany spadkobierca.

Jeżeli istnieje kilka testamentów, dla ustalenia ostatecznej woli spadkodawcy oraz stwierdzenia, czy i ewentualnie które rozrządzenia ulegają odwołaniu, niezbędne jest określenie daty sporządzenia każdego z testamentów.

W jaki sposób inaczej odwołać testament?

testament,artykuly,prawo-spadkowe" >Odwołanie testamentu w inny niż sporządzenie nowego sposób może nastąpić poprzez podjęcie czynności skierowanych przeciwko testamentowi.
Przepisy prawa jako jedną z możliwych dróg zniszczenia testamentu wskazują zniszczenie go w zamiarze odwołania. Przez zniszczenie należy rozumieć podarcie, spalenie, pocięcie lub w inny sposób pozbawienie testamentu (jako czynności prawnej) jej materialnego ucieleśnienia (testament w znaczeniu dokumentu). Jasne jest więc, że w ten sposób nie można odwołać testamentu ustnego. Aktu zniszczenia testamentu nie musi dokonywać sam spadkodawca, może zostać w tym zakresie wyręczony, jednak osoba niszcząca testament musi działać za wiedzą i przyzwoleniem testatora. Ponadto przypadkowe zniszczenie testamentu nie wywołuje skutku jego odwołania; dopiero bowiem działaniu testatora w zamiarze odwołania można przypisać taki skutek.
Odwołanie testamentu może nastąpić także w ten sposób, iż, działając z zamiarem odwołania testamentu, spadkodawca pozbawi go cech, od których zależy ważność testamentu. Chodzi tu więc o takie sytuacje, jak np. zamazanie własnoręcznego podpisu spadkodawcy na testamencie własnoręcznym.
Odwołanie zaś testamentu przez dokonanie w nim zmian może nastąpić np. wskutek przekreślenia całego testamentu i napisania „anuluję”, „odwołuję” itp.

Pamiętaj, że:

• Skuteczność odwołania testamentu zależy od zachowania przesłanek wymaganych do sporządzenia testamentu.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.