Transakcje z podmiotami powiązanymi

W celu ograniczenia możliwości „przerzucania dochodów” pomiędzy podatnikami w celu zmniejszenia podatków, ustawodawca wprowadził przepisy nakładające na podmioty powiązane szczególne obowiązki związane z dokonywanymi pomiędzy nimi transakcjami.

Kiedy uznaje się, że podmioty są powiązane?

Podmioty uznaje się za powiązane, jeżeli zachodzi jedna z określonych poniżej sytuacji:

• podatnik podatku dochodowego mający siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej "podmiotem krajowym", bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa,
• osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę (zarząd) za granicą, zwana dalej "podmiotem zagranicznym", bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego,
• te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów,
• podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego
• te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

  Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%.  
  Powyższe przepisy stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w      tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.  

Jakie obowiązki ciążą na podmiotach dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi?

Jeżeli łączna kwota (lub równowartość) transakcji wynikająca z umowy lub łączna kwota rzeczywiście zapłaconych w roku podatkowym i wymagalnych w roku podatkowym świadczeń, przekracza równowartość:

• 100.000 EURO - jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego, określonego zgodnie z art. 16 ust. 7, albo
• 30.000 EURO - w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych, albo
• 50.000 EURO - w pozostałych przypadkach,

stosuje się poniższe zasady:

Na podatnikach dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji, obejmującej:

• określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko),
• określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,
• metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,
• określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach - w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot,
• wskazanie innych czynników - w przypadku gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji uwzględnione zostały te inne czynniki,
• określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń - w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.

Co należy zrobić z taką dokumentacją transakcji?

Przede wszystkim należy ją po prostu mieć, aby w razie potrzeby móc ją przedłożyć organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej. Organy mogą bowiem zażądać przedłożenia tej dokumentacji - wówczas podatnicy są obowiązani do przedłożenia dokumentacji, w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania.

Jakie negatywne konsekwencje mogą wynikać z powiązania podmiotów, poza obowiązkiem sporządzenia stosownej dokumentacji transakcji?

Jeżeli organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej ustali, iż w wyniku określonych w przepisach powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – organ określi dochody danego podmiotu oraz należny podatek bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

W odniesieniu do powiązań między podmiotami krajowymi, organ określi w powyższy sposób dochody danego podmiotu w przypadku gdy w związku z istnieniem powiązań lub związków między pomiotami krajowymi, podmiot wykonuje świadczenia na warunkach korzystniejszych, odbiegających od warunków ogólnie stosowanych w czasie i miejscu wykonywania świadczenia, w wyniku czego nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby warunki tych świadczeń nie odbiegały od warunków ogólnie stosowanych w czasie i miejscu wykonywania świadczenia.

W jaki sposób organ określa dochody?

Organ określa dochody w drodze oszacowania, stosując metody:

• porównywalnej ceny niekontrolowanej,
• ceny odprzedaży,
• rozsądnej marży,
• ewentualnie zysku transakcyjnego (jeżeli nie da się określić dochody z zastosowaniem powyższych metod).

W jaki sposób organ określa podatek?

Podatek określa się od podstawy opodatkowania, na zasadach ogólnych z pewnym jednak wyjątkiem:

Jeżeli organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji z podmiotem powiązanym a podatnik nie przedstawi tym organom wymaganej przez przepisy dokumentacji podatkowej - różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2000r. nr 54 poz. 654 ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl