Ugoda pozasądowa

Uczestnicząc w obrocie gospodarczym, jesteśmy stale związani różnego rodzaju stosunkami prawnymi z wieloma podmiotami. Wcześniej czy później na tle któregoś z nich może powstać pomiędzy nami a kontrahentem spór. Nie zawsze musimy go kierować na drogę postępowania sądowego. Często w wyniku przeprowadzenia umiejętnych negocjacji korzystnym rozwiązaniem jest zawarcie ugody pozasądowej.

Czym ona jest? Co powinna zawierać w swojej treści?

Ugoda pozasądowa może być zawarta w dowolnym czasie, niezależnie od tego, czy zostało wszczęte postępowanie sądowe w danej sprawie. Została ona uregulowana w art. 917 - 918 kodeksu cywilnego (dalej k.c.). Zgodnie z art. 917 k.c. "Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać". A zatem ugoda sądowa jest umową, która umożliwia jej stonom - w zakresie istniejącego pomiędzy nimi stosunku prawnego (np. wynikającego z umowy sprzedaży, najmu, zlecenia) - likwidowanie wzajmengo sporu w drodze kompromisu, bez potrzeby poddawania jego rozstrzygnięcia podmiotowi trzeciemu, np. sądowi. Przy tym czynienie sobie wzajemnych ustępstw jest istotą ugody. Mogą one polegać na np. uznaniu zadłużenia, odroczeniu terminu płatności czy rezygnacji z odstetek. Podkreślenia wymaga fakt, że wzajemne ustępstwa nie muszą być ekwiwalentne.

Co do zasady ugoda może być zawarta w dowolnej formie. Jeżeli jednak dla określonej czynności prawnej z uwagi na jej przedmiot wymagana jest forma szczególna, to i ugoda musi być zawarta w takiej formie. Tytułem przykładu można wskazać, że powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, w sytuacji gdy na skutek jej postanowień dosżłoby do przeniesienia własności nieruchomości.

Do ugody pozasądowej jako czynności prawnej, mają zastosowanie przepisy części ogólnej k.c., dotyczące sposobów zawarcia umowy, formy czynności prawnych, przedstawicielstwa czy wad oświadczenia woli, za wyjątkiem uchylenia się od skutków ugody zawartej pod wpływem błędu (o czym będzie dalej). 

Uchylenie się od ugody  pod wpływem błędu

W zakresie możliwości uchylenia się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu, art. 918 k.c. przewiduje specjalną regulację, wyłączając w tym zakresie przepis ogólny, a mianowicie art. 84 k.c. Jak wynika z tego uregulowania uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Ważnym jest także, że nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.

W zakresie regulacji prawnej uchylenia się od skutków prawnych ugody  zastosowanie będzie miał art. 88 k.c. W związku z tym przepisem osoba chcąca się uchylić od skutków prawnych zawartej ugody, powinna złożyć drugiej stronie, w ciągu roku od dnia wykrycia błędu, stosowne oświadczenie na piśmie.

Jakie koszyści może nam przynieść podpisanie ugody?

Dzięki temu rozwiązaniu można zaoszczędzić nie tylko środki pieniężne, konieczne na opłacenie kosztów procesu, ale także czas, ponieważ nie ma potrzeby przeprowadzenia postępowania dowodowego. Zawarcie ugody powoduje także odbudowanie zaufania pomiędzy stronami, co wpływa na poprawę wzajemnych relacji w przyszłości. Za stosowaniem ugody pozasądowej przemawia także jej efetywność, ponieważ jak pokazuje doświadczenie, postanowienia ugody są częściej wykonywane niż orzeczenia sądowe. Jedakże z drugiej strony, należy pamiętać o tym, że w przeciwieństwie do ugody sądowej, nie stanowi ona tytułu egzekucyjnego. A zatem, w przypadku niewywiązywania się z jej postanowień przez jedną ze stron, druga strona będzie musiała wystąpić na drogę sądową, celem egzekucji swojego prawa.

Podstawa prawna: 

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami). 

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.