Zakup nowego i używanego samochodu za granicą - wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import

Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej i likwidacją granic celnych znacznie wzrosła liczba używanych samochodów sprowadzanych do kraju. Atrakcyjność nowych przepisów polega również na zniwelowaniu wysokiej przecież wciąż stawki akcyzy poprzez dość niską podstawę jej obliczania – przed wejściem do Unii na wysokość podatku akcyzowego pozostawała bez wpływu kwota płacona sprzedawcy, gdy tymczasem od 1.05.2004 r. podstawą opodatkowania jest właśnie kwota, jaką nabywca obowiązany jest zapłacić zbywcy (czyli kwota wynikająca z umowy lub faktury zakupu).  

Podatek akcyzowy

Dokonując nabycia samochodu firmowego poza granicami Polski, w innym kraju Unii Europejskiej, w pierwszej kolejności należy zapłacić podatek akcyzowy od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu. W przypadku importu (a więc sprowadzenia samochodu spoza Unii) trzeba jeszcze zapłacić cło.

UWAGA!

Należy jednak pamiętać, że akcyzie podlega jedynie nabycie samochodów osobowych, ponieważ samochody ciężarowe nie są wyrobami akcyzowymi. Podatek akcyzowy płaci się jednak bez względu na to, czy samochód osobowy jest nowy, czy używany.

Zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na terytorium kraju, według przepisów o ruchu drogowym. Podatnikami akcyzy od samochodów są m.in. importerzy i podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego. Obowiązek podatkowy w akcyzie od samochodów osobowych powstaje z dniem powstania długu celnego w rozumieniu przepisów prawa celnego – a więc z chwilą przyjęcia zgłoszenia celnego (w przypadku importu) lub z  chwilą nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, nie później jednak niż z chwilą jego rejestracji na terytorium kraju (w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia). Dług celny oznacza nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych lub wywozowych, które stosuje się do towarów określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi”. 

Wysokość stawki podatku akcyzowego została uzależniona od roku produkcji oraz od pojemności silnika samochodu. Najniższe stawki przewidziano dla nowych samochodów. A zatem samochody do dwóch lat (wliczając rok produkcji), są opodatkowane stawką: 

1. 13,6% - w przypadku samochodów o pojemności silnika powyżej 2000 cm³

2. 3,1% - w przypadku pozostałych samochodów. 

Samochody starsze niż dwuletnie (wliczając rok produkcji) są opodatkowane według wzoru: 

Su = Sn + 12 x (W-2)

gdzie: 

Su – oznacza stawkę podatku akcyzowego, wyrażoną w procentach

Sn – oznacza stawkę podatku, zależną od pojemności silnika, która wynosi:

1. 13,6% - w przypadku samochodów o pojemności silnika powyżej 2000 cm³

2. 3,1% - w przypadku pozostałych samochodów

W – oznacza wiek samochodu, wyrażony w latach kalendarzowych, liczonych począwszy od roku produkcji do roku dokonania zgłoszenia celnego lub złożenia deklaracji uproszczonej włącznie.

UWAGA!

Stawki podatku, obliczone według ww. wzoru, nie mogą być jednak wyższe niż 65%.

Poniżej przedstawiamy tabelaryczne zestawienie stawek podatku akcyzowego dla poszczególnych roczników samochodów: 

Z powyższego zestawienia wynika zatem, że im samochód jest starszy, tym większa jest stawka podatku akcyzowego. Trzeba jednak pamiętać, iż obecnie przy określaniu wysokości tego podatku w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego w krajach Unii, podstawą opodatkowania jest kwota, jaką nabywca jest obowiązany zapłacić (a więc wysokość podatku uzależniona jest od kwoty wynikającej z faktury lub umowy). 

W przypadku importu podstawą opodatkowania podatkiem akcyzowym jest wartość celna przywożonego samochodu, powiększona o należne cło. Pamiętajmy, że z dniem 1 maja 2004 r. wysokość cła na samochody osobowe została obniżona do 10%. W przypadku importu samochodu trzeba również złożyć dowód odprawy celnej SAD.  

Podmioty dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia z krajów Unii samochodów osobowych z krajów Unii, niezarejestrowanych na terytorium Polski, są obowiązane:

1. po przywozie na terytorium kraju złożyć na formularzu AKC-U deklarację uproszczoną do właściwego naczelnika urzędu celnego w terminie 5 dni, licząc od dnia nabycia wewnątrzwspólnotowego;

2. dokonać zapłaty akcyzy na rachunek właściwej izby celnej nie później niż z chwilą rejestracji tego pojazdu w kraju. 

W razie przywozu samochodu z terytorium Unii Europejskiej, podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego jest bowiem zobowiązany przy dokonywaniu rejestracji samochodu przedstawić wydany przez właściwego naczelnika urzędu celnego dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju. Podatnik otrzymuje zaświadczenie potwierdzające uiszczenie podatku, po dokonaniu wpłaty na rachunek właściwej izby celnej. Gdyby zaś podatnik ten przed pierwszą rejestracją na terytorium kraju sprzedał ten samochód, wówczas jest on obowiązany przekazać nabywcy dokument potwierdzający zapłatę akcyzy.  

Akcyza to nie wszystko… 

Sprowadzając dla firmy samochód z krajów Unii (a także w razie importu), trzeba liczyć się również z koniecznością zapłaty podatku od towarów i usług (VAT). W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą, zarejestrowanych jako podatnicy VAT-czynni, zawsze zajdzie konieczność zapłaty podatku VAT w sytuacji nabycia nowych środków transportu. Natomiast w przypadku samochodów używanych ewentualny obowiązek zapłaty podatku będzie zależał od statusu dostawcy. Jeśli dostawcą z kraju Unii będzie osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej bądź też podatnik VAT, który dokonuje opodatkowania w systemie marży, nie wystąpi wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. W pozostałych przypadkach polski podatnik VAT będzie zobowiązany do zapłaty podatku z tytułu tego nabycia. Wyjaśnijmy jeszcze, że opodatkowanie w systemie marży, o którym mowa wyżej, daje niektórym podatnikom możliwość opodatkowania jedynie kwoty marży zamiast całego obrotu (dotyczy to podatników świadczących niektóre usługi turystyki oraz dokonujących dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków).  

Ustawa o VAT różnicuje moment powstania obowiązku podatkowego dla nowych i używanych środków transportu. Dlatego też wyjaśnijmy najpierw, jakie samochody uznawane są za nowe środki transportu.  

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku VAT, przez nowe środki transportu rozumie się m.in. przeznaczone do transportu osób lub towarów pojazdy lądowe wymienione w poz. 1-4, 9, 10 i 15-20 załącznika nr 1 do ustawy o VAT (a więc również samochody osobowe), napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowatów, jeżeli przejechały nie więcej niż 6.000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy. Za moment dopuszczenia pojazdu lądowego do użytku uznaje się dzień, w którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza; jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta. 

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej. 

Przykład 1:

Niemiecki podatnik wystawił polskiemu podatnikowi fakturę dokumentującą sprzedaż nowego samochodu osobowego w dniu 17 lipca 2005 r., samochód zaś został dostarczony polskiemu podatnikowi w dniu 2 sierpnia 2005 r. Obowiązek podatkowy powstanie w tej sytuacji w dniu 17 lipca, tj. w dniu wystawienia faktury przez niemieckiego podatnika. Gdyby faktura została wystawiona np. w dniu 10 sierpnia 2005 r. (a więc już po otrzymaniu samochodu) wówczas obowiązek podatkowy powstałby z chwila otrzymania samochodu. 

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia używanych samochodów,  obowiązek podatkowy powstaje 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Jeśli jednak przed tym terminem podatnik podatku od wartości dodanej (VAT) wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.

Przykład 2:

W dniu 2 sierpnia 2005 r. polski podatnik otrzymał samochód nabyty w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) we Francji. Jeśli do dnia 15 września 2005 r. francuski podatnik nie wystawi faktury, dokumentującej nabycie, wówczas obowiązek w podatku VAT powstanie właśnie z tym dniem. Jeśli zaś przed tym dniem faktura zostanie wystawiona, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej wystawienia.

Podatnicy zarejestrowani jako „VAT-czynni” rozliczają wewnątrzwspólnotowe nabycie samochodów (zarówno nowych, jak również używanych), w składanych przez siebie deklaracjach VAT-7 lub VAT-7K, jeżeli samochód ten ma być przez nich zarejestrowany na terytorium kraju lub jeżeli nie podlega rejestracji, a jest użytkowany w kraju. Podatnicy ci zobowiązani są, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczenia i wpłacenia podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego. Jest to więc wyjątek od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek płatny jest do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy (albo do 25. dnia miesiąca, następującego po kwartale, w którym powstał ten obowiązek – w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie). Bardzo często może zatem dojść do sytuacji, w której podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu zostanie zapłacony jeszcze przed złożeniem deklaracji VAT-7 (w przypadku podatników rozliczających się co miesiąc) lub VAT-7K (w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie). Wówczas kwotę podatku należy wykazać nie tylko w poz. 31, ale również w poz. 37 jednej z ww. deklaracji, pomniejszając tym samym podatek należny z tego tytułu.           

Nabywając nowy lub używany samochód do firmy, należy również złożyć „Informację o wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu”. Informację taką stanowi druk VAT-23. Do informacji, o której mowa, należy dołączyć kopię faktury potwierdzającej nabycie środka transportu.  

Dla celów związanych z rejestracją samochodu, naczelnik urzędu skarbowego, zobowiązany jest do wydania zaświadczenia potwierdzającego zapłatę przez podatnika podatku VAT. Zaświadczenie takie, w przypadku samochodów nabywanych do firmy, wydawane jest z urzędu na druku VAT-25, po dokonaniu zapłaty podatku.

UWAGA!

Jeżeli nabywca jest zarejestrowany jako podatnik „VAT-UE”, zaś dokonującym dostawy jest podatnik zarejestrowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych, wówczas nabywca ma również obowiązek zamieszczenia informacji o nabyciu samochodu firmowego w informacji podsumowującej za kwartał, w którym nabycie miało miejsce.

W przypadku importu samochodu firmowego, podstawę  opodatkowania stanowi wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy (tak będzie w przypadku samochodów osobowych). 

W niniejszym artykule wskazujemy na obowiązki podatnika i towarzyszące tym obowiązkom opłaty i podatki, związane z nabyciem samochodów. W przypadku podatku VAT, kwota podatku wynikająca z dokumentu celnego oraz kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, stanowi jednocześnie podatek naliczony do odliczenia od podatku należnego.

Podstwa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 r., Nr 54, poz. 535),

•  Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. 2004 r., Nr 29, poz. 257)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl