Zdolność kredytowa

Zgodnie z prawem bankowym, zdolnością kredytową jest zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Ustalenie zdolności kredytowej musi nastąpić każdorazowo indywidualnie, gdyż możliwości finansowe poszczególnych kredytobiorców są nieporównywalne. Ustalenie zdolności kredytowej polega na analizie stanu majątkowego i prawnego kredytobiorcy i dokonanie oceny, czy jest on w stanie podołać swym obowiązkom wynikającym z umowy kredytowej. Ocena ta w dużym stopniu będzie opierała się na kryteriach ekonomicznych, jednakże duże znaczenie będzie miała także analiza prawna sytuacji kredytobiorcy.

Analizą zdolności kredytowej zajmują się wyspecjalizowane oddziały banków. Ich ocena jest kluczowa dla udzielenia kredytu zainteresowanemu podmiotowi. Uznanie, czy petent ma zdolność kredytową zależy tylko od banku. W tym celu bank może żądać od kredytobiorcy przedstawienia odpowiednich dokumentów - określonych zazwyczaj przez bank - poświadczających zdolność kredytobiorcy do terminowej spłaty kwoty kredytu wraz z odsetkami i prowizją.

A gdy zdolności brak?

Często jednak zdarza się, że osoba zainteresowana uzyskaniem kredytów nie może przedstawić dowodów świadczących o jego zdolności kredytowej. Stanowi to poważną przeszkodę w uzyskaniu kredytu, jednak przeszkodę nie do przeskoczenia.

Zgodnie z regulacją prawa bankowego, osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem:

• ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,
• przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.

Bank może więc zażądać od zainteresowanej kredytem osoby przedstawienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu. Nie bardzo jednak wiadomo co rozumieć przez szczególne zabezpieczenie. Wydaje się, że ocena, czy dane przez kredytobiorcę zabezpieczenie spełnia warunki szczególności należeć będzie do banku. Zabezpieczenie to powinno być w każdym razie tak duże, że zapewnia bankowi możliwość uzyskania zwrotu kredytu wraz z odsetkami i prowizją.

Kredytobiorca zawsze pod kontrolą

Bank, jako główny zainteresowany w spłacie przez kredytobiorcę kredytu posiada wiele możliwości kontroli wykorzystania kredytu zgodnie z celem, na jaki kredyt został przyznany. Uprawnienie banku w tym zakresie wiąże się z obowiązkiem kredytobiorcy udostępniania na żądanie banku wszelkich dokumentów oraz umożliwienia bankowi kontroli mającej na celu sprawdzenie i ocenę sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy a także kontrolę prawidłowości wykorzystania kredytu i ocenę możliwości jego spłaty.

Złamanie warunków umowy kredytowej

W wyniku przeprowadzanej kontroli bank może stwierdzić, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane. Bank może też dojść do wniosku, że terminowa spłata kredytu jest zagrożona z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy. W takich sytuacjach bank jest bezlitosny. Może on wówczas:

• wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części,
• obniżyć kwotę przyznanego kredytu.  

Okres wypowiedzenia umowy kredytu wynosi 30 dni, chyba że w umowie kredytowej określono dłuższy termin. Jeżeli jednak bank stwierdzi, że kredytobiorca zagrożony jest upadłością, termin wypowiedzenia umowy kredytu wynosi 7 dni, chyba że w umowie kredytu termin ten oznaczono inaczej.

Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu, o ile umowa kredytu nie stanowi inaczej.

Rygorystyczne skutki złamania warunków umowy kredytowej powodują, że kredytobiorca traci natychmiast środki służące prowadzonej przez niego działalności. Dlatego też lepszym rozwiązaniem jest zwrócenie się do banku - jeżeli nagle brak środków na spłatę kredytu - o zmiane umowy kredytu. Banki często zawierają porozumienia z kredytobiorcami, mając na uwadze fakt, że w działalności gospodarczej zdarzają się okresy prosperity i okresy biedniejsze. Modyfikacja umowy kredytowej poprzez np. przedłużenie terminu spłaty kredytu jest także korzystna dla banku - w dłuższym okresie czasu zwiększają się szansę na spłate całej kwoty kredytu.

Pamiętaj, że:

• bank przyzna kredyt, jeżeli kredytobiorca wykaże się zdolnością kredytową,
• brak zdolności kredytowej nie niweczy szans na uzyskanie kredytu - w takim wypadki kredytobiorca zobowiązany jest jednak przedstawić szczególne warunki zabezpieczenia spłaty kredytu,
• kredytobiorca zobowiązany jest przedstawić bankowi wszelką dokumentacje ukazującą wykorzystanie kredytu oraz umożliwić bankowi ocenę sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy,
• w razie stwierdzenia nieprawidłowości w wykorzystaniu kredytu oraz w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu, bank uprawniony jest do wypowiedzenia umowy kredytowej,

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. 2002 r., Nr 72 poz. 665 ze zmianami)