Zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach cywilnych

Bycie stroną w postępowaniu cywilnym wiąże się z ponoszeniem określonych kosztów.

Już samo wniesienie pozwu wymaga od nas uiszczenia opłaty sądowej, która w wielu wypadkach może być znaczna. Brak uiszczenia tej opłaty spowoduje zwrot naszego pisma. Inny przykładem może być konieczność pokrycia zaliczki na opinię biegłego, która jest niezbędna do ustalenia istotnych dla nas faktów. Okoliczności te powodują, że w niektórych sytuacjach dana osoba nie będzie w stanie ponieść kosztów procesu, pomimo potrzeby dochodzenia życiowo ważnych dla niej spraw. W takiej sytuacji, może ona ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych.

Jak ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach cywilnych?

Zwolnienie od kosztów sądowych zostało uregulowane w artykułach od 94 do 118 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Osoba fizyczna, aby mogła ubiegać się o zwolnienie musi złożyć oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Stosowany wniosek w tym zakresie można złożyć zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i w jego trakcie. Jest on zwolniony od opłat. Przepisy dopuszczają możliwość złożenia wniosku w formie pisemnej lub ustnie do protokołu. Co ważne do wniosku należy dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie te jest sporządzane według ustalonego wzoru, który możemy uzyskać w budynkach sądu lub na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Jaki może być zakres zwolnienia od kosztów sądowych?

Strona może zostać zwolniona od kosztów w całości lub w części. Zakres zwolnienia zależy od możliwości majątkowych danej osoby. W przypadku zwolnienia w całości, nie uiszcza ona opłat sądowych i nie ponosi wydatków. Natomiast zwolnienie w części może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej bądź procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie. W tym przypadku roszczenia te lub ich części sąd oznacza w postanowieniu o przyznaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.

Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych

Na postanowienie odmawiające zwolnienia od kosztów sądowych przysługuje zażalenie. Należy pamiętać, że w przypadku oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie można ponownie domagać się zwolnienia, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku.

Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623).

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.