Zgodnie z zapowiedziami resort rolnictwa, po blisko półtora roku od wprowadzenia rozwiązań prawnych, mających na celu ochronę gruntów rolnych, przygotował propozycje zmian, w tym doprecyzowania obowiązujących przepisów oraz nowych regulacji. Nowe rozwiązania zostały zawarte w projekcie ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Jakie zmiany zaplanowano?

Projekt nie narusza podstawowego celu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jakim jest ochrona polskiej ziemi rolnej i zapewnienie nabywania nieruchomości rolnych, w pierwszej kolejności przez rolników, na powiększenie i tworzenie gospodarstw rodzinnych. Proponowane rozwiązania wychodzą naprzeciw ich oczekiwaniom oraz uwzględniają znaczną część wniosków przekazywanych przez organizacje rolnicze, jednostki samorządu terytorialnego, a także osoby fizyczne i prawne oraz Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR).

Najważniejsze zmiany dotyczą ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Projektowane zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego:

1) ułatwienie zniesienia współwłasności nieruchomości rolnej w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa;

2) rozszerzenie katalogu osób bliskich w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego o rodzeństwo rodziców, pasierba, zięcia oraz synową;

3) wyłączenie spod ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnej przypadku gdy nabycie to następuje w toku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego;

4)  umożliwienie nabywania nieruchomości rolnych za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR przez:

a) uczelnie publiczne na cele dydaktyczne,

b) państwowe lub samorządowe osoby prawne na cele publiczne,

c) spółki prawa handlowego w wyniku ich podziału lub połączenia;

5) doprecyzowanie trybu postępowania oraz przesłanek warunkujących wyrażenie zgody przez Dyrektora Generalnego KOWR na nabycie nieruchomości rolnej poprzez:

a) określenie wymogów, jakie powinien spełniać wniosek o wyrażenie zgody oraz wskazanie dokumentów, jakie należy do niego dołączyć,

b) określenie sposobu udokumentowania braku możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej na rzecz rolników indywidualnych, osób bliskich, Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego,

c) przykładowe wskazanie kiedy osoba zamierzająca nabyć nieruchomość rolną daje  rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej (brak zaległości podatkowych, zaległości finansowych wobec KOWR, nieskazanie za niektóre przestępstwa);

6) umożliwienie sprzedaży lub oddania nieruchomości rolnej w  posiadanie przed upływem 10 lat od dnia jej nabycia w przypadku gdy nabywcą będzie osoba bliska zbywcy będąca rolnikiem indywidualnym lub młodym rolnikiem urządzającym gospodarstwo rolne;

7) zgoda na zbycie lub oddanie w posiadanie nabytej nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat od dnia jej nabycia będzie wyrażana przez Dyrektora Generalnego KOWR 
w drodze decyzji administracyjnej a nie przez sąd;

8) wyłączenie stosowania prawa pierwokupu akcji i udziałów w spółkach kapitałowych oraz prawa nabycia nieruchomości rolnych od spółek osobowych, które posiadają nieruchomości rolne o łącznej powierzchni mniejszej niż 1 ha.

Projektowane zmiany w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa:

1) zniesienie konieczności wydzierżawienia albo sprzedaży nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha w pierwszej kolejności na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych;

2) umożliwienie nieodpłatnego przekazywania nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP)jednostkom samorządu terytorialnego  na cele związanie z realizacją i rozbudową obiektów użyteczności publicznej, tworzeniem nowych miejsc pracy oraz rozwojem lokalnym realizowanym przez jednostki samorządu terytorialnego – w przypadku gdy są one przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy na te cele;

3) zaliczenie do 3 letniego okresu dzierżawy nieruchomości ZWRSP również okresu:

a) w którym nieruchomość była dzierżawiona przez poprzedniego dzierżawcę, który scedował prawa i obowiązki wynikające z umowy dzierżawy tej nieruchomości,

b) dzierżawy innej nieruchomości ZWRSP, która została przez dzierżawcę zwrócona na realizację celów publicznych;

4) umożliwienie udziału w przetargu ograniczonym na sprzedaż lub dzierżawę nieruchomości ZWRSP rolnikom posiadającym akcje lub udziały w spółce, będącej grupą producentów rolnych, o której mowa w ustawie z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw;

5) umożliwienie organizowania przetargu ograniczonego, w którym oprócz rolników indywidualnych mogą uczestniczyć osoby:

a) które nie spełniają wymogu dotyczącego 5-letniego okresu osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, lub

b) które nie spełniają wymogu 5-letniego okresu zamieszkiwania w gminie, w której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu lub w gminie graniczącej z tą gminą, lub

c) które nie posiadają kwalifikacji rolniczych

– pod warunkiem, że osoby te w dniu ogłoszenia wykazu nieruchomości ZWRSP  przeznaczonych do sprzedaży będą mieć nie więcej niż 40 lat.

Co dalej z propozycją?

Projekt ustawy został skierowany do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji społecznych. Termin zgłaszania uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw upływa z dniem 30 listopada br.

- "Chcemy, aby gospodarzami ziemi rolnej w Polsce byli rolnicy, którzy prowadzą gospodarstwa rodzinne" – powiedział podczas spotkania minister Krzysztof Jurgiel i dodał, że pierwszy etap wprowadzania ustawowych regulacji w tej sprawie, był krytykowany przez wiele środowisk liberalnych, ale jako resort oceniamy, że wprowadzenie ustawy było niezbędne i zahamowało m.in. spekulacje i wyprzedaż ziemi rolnej osobom zamieszkującym poza naszym krajem.

- "Przez półtora roku przyjmowaliśmy wnioski, postulaty i uwagi dotyczące obrotu ziemią. Wybraliśmy z nich ok. 30, które dotyczą zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, a także w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa" – podkreślił minister Jurgiel.

Minister poinformował, że proponowane rozwiązania idą w kierunku wprowadzenia w naszym kraju właściwego zarządzania rolniczą przestrzenią produkcyjną. Przystępujemy do opracowania ustawy o gospodarstwie rolnym, która będzie w szerszym ujęciu obejmować m.in. prawne formy organizacji, czy też zasady funkcjonowania własnościowego.

- "Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego jest dobra i spełnia podstawowe zadanie jakim jest ochrona polskiej ziemi rolnej, ale chcemy zmienić niektóre zapisy. Szczegółowo przeanalizowaliśmy wszystkie uwagi, które wpłynęły dotychczas do ministerstwa rolnictwa. Było ich kilkadziesiąt, ale w 60-70% powtarzały się. Wiele z nich dotyczyło życiowych problemów. Dziś, podczas pierwszego konsultacyjnego spotkania z przedstawicielami organizacji rolniczych przedstawiliśmy propozycję 13. rozwiązań" – powiedział sekretarz stanu Zbigniew Babalski i zaznaczył, że są to kluczowe propozycje dotyczące m.in. osób bliskich, egzekucji, czy wymagań w zakresie nabywania nieruchomości rolnych.

- "Chcemy, aby w lutym przyszłego roku wejść z nowymi rozwiązaniami" – powiedział wiceminister Babalski zapowiadając, że kolejne spotkanie podsumowujące konsultacje odbędzie się w grudniu br.